HOMEROS, İLYADA
Her şey şiddet dolu bir günde başladı.
Akhalar’ın Troya kuşatması dokuz yıldır sürüyordu: Sık sık yiyeceğe, hayvana, kadına gereksinme duyuyorlardı; işte o zaman kuşatmayı bırakıp en yakın kentlere giderek canlarının istediklerini yağmalıyorlardı. O gün sıra benim yaşadığım kent olan Thebai’ye gelmişti. Neyimiz var ne- yimiz yok yağmaladılar ve gemilerine taşıdılar.
Kaçırdıkları kadınlar arasında ben de vardım. Güzel dim: Karargâhlarına vardığımızda Akha kralları ganimeti bölüşürken Agamemnon beni gördü ve kendine seçti. O kralların kralı, bütün Akhalar’ın lideriydi: Beni kendi ça- dırına, kendi yatağına götürdü. Vatanında bir karısı var- dı, adı Klytaimestre idi. Ona sevdalıydı. O gün beni gör- dü ve onun olmamı istedi.
Ama günler geçti ve bir gün babam kampa geldi. Adı Khryses idi ve Apollon’un rahibiydi. Yaşlıydı. Güzel mi güzel kurtarmalıklar getirmişti, onların karşılığında Akha lar’dan beni serbest bırakmalarını istedi. Söylemiştim: Ba- bam yaşlıydı ve Apollon’un rahibiydi: Bütün Akha kral ları onu görüp dinledikten sonra isteğini kabul etmek ve yalvarmaya gelmiş bu soylu kişiliğe saygı göstermek ge- rektiğini dile getirdiler. Aralarından yalnızca birini razı edemedi: Agamemnon. Kral öfkeyle ayağa fırladı ve şöylesöyleyerek babamın üzerine saldırdı: “Kaybol! Bir daha sakın görmeyeyim seni ihtiyar! Kızını asla özgür bırak- mayacağım: Argos’ta yurdundan uzak, tezgâhına gide gele, yatağıma gire çıka benim yuvamda kocayacak. Şimdi canını düşünüyorsan, çek git buradan.” İçine korku düşen babam boyun eğdi. Sessizce gitti ve denizin uğultusunun içinde yok oldu. Tam o anda ölüm ve acı Akhalar’ın üzerine yağmaya başladı. Dokuz gün boyunca uçuşan oklar insanları ve hayvanları öldürdü ve ölülerin yakıldığı ateşler aralıksız parladı. Onuncu gün Akhilleus orduyu toplantıya çağırdı. Herkesin önünde şöyle dedi: “Böyle sürerse ölümden kaçmak için gemileri- mize binip evimize dönmemiz gerekecek. Bir falcıya, bir biliciye başvuralım ya da neler olduğunu ve bu felaketten nasıl kurtulabileceğimizi açıklayacak bir rahip bulalım.”
Bunun üzerine kâhinlerin en ünlüsü olan Kalkhas ayağa kalktı. Bilirdi olmuşu, olmakta olanı ve olacağı. Bilge bir adamdı. Şöyle dedi: “Bütün bunların nedenini öğrenmek istiyorsun Akhilleus ve ben bunu sana söyle yeceğim. Ama sen de beni koruyacağına yemin et çünkü söyleyeceklerim bütün Akhalar üzerinde gücü olan ve tümünün saydığı adamı kızdırabilir. Hayatımı tehlikeye atıyorum: Beni koruyacağına ant içer misin?”
Akhilleus ona korkmaması ve bildiğini söylemesi gerektiğini belirtti. Şöyle dedi: “Ben hayatta olduğum sürece Akhalar arasından hiç kimse sana el kaldırmaya- caktır. Hiç kimse. Agamemnon bile.”
Böylece rahatlayan kâhin cesaretini topladı ve ko nuştu: “O ihtiyarı kızdırdığımız zaman acı üzerimize yağ dı. Agamemnon kurtarmalıkları istemedi, salmadı Khry ses’in kızını ve işte acı yağdı üzerimize. Bundan kurtul manın tek bir yolu vardır: Çok geç olmadan o ışıltılı göz- lü kızı Khryses’e geri vermeliyiz.” Böyle konuştu ve sonra oturdu.
Yüreği kapkara bir öfkeyle dolu, gözleri yalım yalım yanan Agamemnon kalktı ayağa. Nefretle baktı Kalkhas’a ve dedi ki: “Şom konuşan kâhin, iyi bir söz çıkmaz ağzın- dan, hep kara haber verirsin; asla hayırlı söz etmezsin. Şimdi de beni Khryseis’ten ayırmak istiyorsun; oysa ben onu asıl karım Klytaimestre’den bile daha çok sevdim, Khryseis benim karımla hem güzellikte hem akılda hem ruh soyluluğunda boy ölçüşebilir. Onu geri mi verme liyim? Bunu yapacağım çünkü ordumun kurtulmasını istiyorum. Böyle olması gerekiyorsa bunu yapacağım. Ama bana hemen onun yerini tutabilecek bir armağan hazırlayın; Akhalar arasında bir ben kalmayayım ödülsüz komutan. Bir başka armağan istiyorum, benim için özel bir armağan.”
Akhilleus bu sözlere karşılık verdi: “Agamemnon, nereden bulalım sana armağanı? Bütün vurgun paylaşıl dı, geriye dönmek ve her şeyi bir daha tekrarlamak doğ ru olmaz. Sen kızı bize geri ver, İlyon’u alınca sana üç dört katını öderiz.”
Agamemnon başını salladı. “Kandırma beni Akhil leus. Sen kendi armağanını elinde tutuyorsun ve beni ondan mahrum bırakıyorsun. Hayır, ben o kızı iade ede ceğim ve sonra gelip canımın çektiğini alacağım; belki Aias’ın ya da Odysseus’unkini alırım; hiç belli olmaz, seninkini de kapabilirim elinden.”
Akhilleus ona kor gibi bakışlarla baktı: “Edepsiz ve açgözlü adam,” dedi, “Akhalar’ın savaşta senin peşinden geleceklerini umuyorsun ha? Ben buraya Troyalılarla sa- vaşmaya gelmedim; onlar bana bir şey yapmadı ki! Benim ne sığırlarımı ne atlarımı çaldılar ne de harmanımı dağıt- tılar: Benim topraklarımı onlarınkinden yalnızca gölgelik dağlar ve uğuldayan deniz ayırıyor. Ben sana destek ver- mek için buradayım ey utanmaz adam, Menelaos’un ve senin onurunu korumak için geldim. Ve sen köpek suratsız adam, bunu hiç umursamıyorsun ve uğruna bunca eziyet çektiğim armağanımı elimden almakla tehdit edi- yorsun beni. Hem ganimetimden olmak hem de seni ha- zine sahibi yapmak için burada kalacağıma evime döne- rim daha iyi!”
O zaman Agamemnon yanıt verdi: “Canın öyle isti yorsa, buyur git; sana kalman için yalvaracak kişi ben ol- mayacağım. Ötekiler benim yanımda ün kazanacaklar- dır. Senden hoşlanmıyorum Akhilleus: İşin gücün kavga, zorbalık ve savaş. Çok güçlüsün doğru; ama bununla övünemezsin; Tanrı verdi sana bu gücü. Haydi git evinde krallık et; ne sen umurumdasın ne de öfkenden korka rım. Hatta sana bir de şunu söyleyeceğim: Khryseis’i ba basına kendi gemimle göndereceğim; kendi adamlarımı katacağım yanına. Ama sonra çadırına geleceğim ve se nin onur payını, güzel Briseis’i ellerimle alacağım ki hem sen kim en güçlüymüş anlayasın hem de herkes benden korkmayı öğrensin.”
Böyle dedi Agamemnon. Akhilleus’u tam yüreğin den vurmuş oldu. Öyle ki Peleusoğlu kılıcını kınından çekmeye yeltendi, son anda öfkesini dindirmeyi ve elini gümüş kabzada durdurmayı başaramasaydı Agamem non’u öldürürdü. Agamemnon’a baktı ve köpüren öfke siyle şöyle dedi:
“Seni gidi köpek suratlı, geyik yürekli, iğrenç ödlek. Bu asa üzerine yemin ederim ki gün gelecek Akhalar ve bütün geri kalanlar gidişim yüzünden dövünecekler. Hektor’un darbeleri inmeye başlayınca beni arayacaklar. Ve sen onlar için ıstırap çekeceksin ama elinden bir şey gelmeyecek. Ancak Akhalar’ın en güçlüsüne hakaret et tiğini anımsayabileceksin ve işte o zaman pişmanlık ve öfke seni çılgına döndürecek. Gelecek o gün Agamem- non. Bunun üzerine ant içiyorum.”
Böyle dedi ve altın kakmalı asasını toprağa attı.
Toplantı dağılınca Agamemnon gemilerinden birini suya indirtti; yirmi adamını görevlendirdi ve kurnaz Odysseus’u başlarına geçirdi. Sonra yanıma geldi, elimi tuttu ve gemiye kadar bana eşlik etti. “Güzel Khryseis,” dedi. Ve babamın yanına, kendi toprağıma dönmeme izin verdi. Oracıkta, kıyıda kaldı, geminin denize açılışı- nı seyretti.
Agamemnon geminin ufukta kayboluşunu izlerken, en sadık iki yaverini çağırdı ve onlara Akhilleus’un çadı rına gitmelerini, Briseis’i elinden tutup getirmelerini bu yurdu. Onlara şöyle dedi: “Akhilleus kızı vermekte dire nirse, o zaman benim gidip almam gerekeceğini söyle yin. Bu onun için çok daha kötü olacaktır.” Bu iki yaverin adları Talthybios ve Eurybates idi. Kıyı boyunca istek sizce yürüdüler ve sonunda Myrmidonlar’ın çadırına vardılar. Simsiyah gemisi ve çadırı yanında oturur buldu lar Akhilleus’u. Onun önünde durdular ve tek söz et mediler çünkü bu krala saygı duyar, ondan çekinirlerdi. İşte o zaman o konuştu.
“Yaklaşın,” dedi. “Bütün bu olanlar sizin değil, Aga memnon’un kabahatidir. Benden korkmadan yaklaşın.” Sonra Patroklos’u çağırdı ve ona Briseis’i alıp kızı götü recek olan iki yavere teslim etmesini söyledi. Sonra ge lenlere bakarak “Sizler tanığımsımz,” dedi, “Agamemnon delinin teki. Olacakları düşünmüyor, Akhalar’ı ve ge milerini savunmak için bana nasıl gereksinme duyacağı nı aklına bile getirmiyor; ne geçmiş ne de gelecek umu runda onun. Sizler benim tanığımsımz; o adam bir deli.” İki asker yeniden koyuldular yola, Akhalar’ın kum sala, kuruya çekilmiş hızlı, gemileri arasından yürüdüler. Briseis arkalarından geliyordu. Güzeldi, hüzünlü adımlar atıyordu, gönülsüzdü.
Akhilleus onların ayrılışını gördü. Tek başına köpük köpük köpüren ak denizin kıyısına oturdu ve o engin sonsuzluğun karşısında gözyaşları boşanıverdi. O, savaşın ve her Troyalının korkusunun efendisiydi. Ama göz yaşlarına boğuldu ve bir çocuk gibi annesinin adını ses lenmeye başladı. Uzaklardan annesi çıktı geldi ve ona göründü. Sonra oğlunun yanına oturdu ve onu okşamaya başladı. Sessiz sessiz oğlunun adını yineledi: “Oğul, ben mutsuz ana, neden getirdim seni dünyaya? Ömrün kısa olacak, bari onu acısız ve gözyaşısız geçirebilsen...” Akhil- leus sordu ona: “Sen beni kurtarabilir misin, ana? Bunu yapabilir misin?” Ama annesi ona sadece şunu söyleye bildi: “Dinle beni: Burada, gemilerin yanında kal; artık savaşa gitme. Akhalar’a karşı öfkeni sürdür ama savaşma tutkundan uzak dur. Sana şunu söylüyorum, günün bi- rinde sana parlak armağanlar sunacaklar ve bunu şimdi hakarete uğradığın için üç kez yineleyecekler.” Sonra göz- den kayboldu ve Akhilleus oracıkta tek başına kaldı: Ruhu bu yapılan adaletsizlik yüzünden öfke doluydu. Ve yüreği dövüş çığlıklarına, savaş uğultularına duyduğu hasretle kıvranıyordu.
Odysseus’un kaptanlığındaki gemi limana girince kentimi gördüm. Yelkenleri indirdiler, kıyıya kürekle ya naştılar. Çapaları attılar ve gemiyi halatlarla bağladılar. Önce Apollon’a kurban edilecek hayvanları boşalttılar. Sonra Odysseus beni elimden tuttu ve toprağa indirdi. Babamın beklediği Apollon Sunağı’na dek bana eşlik et ti. Sonra elimi bıraktı ve babam beni sevinçle kucakladı. Odysseus ve adamları geceyi geminin yanında geçir diler. Şafakla birlikte yelkenlerini açtılar ve yeniden yola koyuldular. Çevresindeki köpük köpük dalgaların ara sından hafifçe süzülen gemiyi gördüm. Onun ufukta yok oluşunu seyrettim.
Peki hayatım daha sonra nasıl oldu bunu hayal edebilir misiniz? Arada sırada toz, silahlar, ha zineler ve genç kahramanlar görürüm rüyamda. Hep aynı yer, denizin kıyısıdır rüyalarıma giren. Kan ve insan kokusu vardır. Ben orada yaşarım ve kralların kralı kendisinin ve halkının hayatını benim için rüzgâra savurur:benim gü zelliğim ve albenim için. Uyandığımda yanımda babam olur. Beni okşar ve şöyle der: Hepsi geçti kızım. Uyu. Hepsi bitti...
İlyada adlı eserden alıntıdır.
··
150 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.