“Muhammed’den muhabbet oldu hâsıl,
Muhammed ’siz muhabbetten ne hâsıl?”
ya da benim naçizane tercih ettiğim söyleyişle;
“Muhabbetten hâsıl oldu Muhammed,
Muhammed ’siz muhabbetten ne medet?”
Eğer bir kitabın kapağında bu beyit varsa ve başlık da muhabbet peygamberi ise, kuşkusuz beklenti muhabbetle beslenen, lirizmi kuvvetli beyitlerle desteklenen bir yolculuk oluyor. Ancak her ne kadar içerikte güzel bir anlatım ve detaylandırma olsa da beklenilen o muhabbet anlatımıyla ancak kitabın ortalarında bir bölümde karşılaşılıyor. O kısımda da zaten Niyazi Mısrî, Mevlâna, Fuzuli ve Yunus Emre’ nin beyitleriyle aşkın o aşkın hali anlatılıyor. Muhabbeti ve Muhabbet Peygamberi’ ni duymak için yardım alınan kandiller… Alemin yaratılma sırrını içinde barındıran aşk mühimdir. Bana göre de insanın hayatının anlam anahtarıdır. Tüm yaratılana gösterilen genel hürmet, özeldeki muhabbet yemeğin tadını bulması demek.
Hazret’in dediği gibi;
“Aşk, adam olmanın birinci basamağıdır.”
Kitabın tamamına sirayet etmesini beklediğim o muhabbet anlatımından ziyade mantıki yaklaşımla teşekkül eden bir tanıtma söz konusuydu. Ne anlatıma ne de anlatılana bir sözümüz yok. Sohbet tadında açık anlatımla, sıkmadan yeri geldiğinde detay vererek, örneklendirerek, izahatlarla bilinmeyen/tartışılan konular mercek altına alınmış. Tekrara düşülen kısımları saymazsak anlatımın başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Kitabın çerçevesine dair eleştireceğim husus; adının ötesinde farklı meselelere ele atarak, konunun ve anlatımın dallanıp budaklanmasıyla mevzunun dağılmasının söz konusu oluşu. Bu da konunun ve bağlamın dışına çıkarak farklı beklenti ve heyecanla gelen okurun ilgisini dağıtmak demek. Bir makaleyi ya da anlatıyı başarılı kılan öncüllerden birisi; konuyu dağıtmadan, konu dışına çok çıkmadan anlatılmak istenenin verilmesidir. Bu öncülün çiğnenmesinden kaynaklı bir sıkıntı var.
Kitabın üslubu üzerine konuşacak olursak; mantıkî sorgulayışla meseleye temelli yaklaşım ve açıklayıcı izahla, ikna edici bir dil kullanılmış. “Peygamber nedir? Lafzi kökeni nereden gelmektedir?” gibi temelli ve köklü sorularla başlayan anlatım, Muhabbet Peygamberi’ nin aslında kim olduğunun, mahiyetinin ne olduğunun ve nelerle meşgul olduğunun hayatından örneklerle anlatımı devamında, yanlış bilinen ve ihmale kurban edilen hususlarla sonlanıyor. Burada Ö. Tuğrul İnançer’ den çok doğru bir yaklaşım ortaya konuluyor ve aslında eser de bu mantık üzerine kurulu: İnsan tanımadığını sevemez. Bizler ancak bildiğimiz şeylere alaka geliştiririz. Hatta bilindik bir kabul de vardır: İnsan en çok bilmediğine düşman olur diye. Bunların yanında Tuğrul İnançer’ in söylediği bir başka şey daha var: Allah insana insandan tecelli eder diye. Tüm bunları yan yana koyduğumuzda, kitabı tefekküre açık bir biçimde okuduğumuzda verimli bir istifade imkânı doğuyor. İnsanın bu dünya üzerinde mana boyutunda alacağı bir yol varsa bu ancak irfanla olacak. Bunun da beyit ve mesellerle altının çizilmiş olması, bize bu yolculuktaki hassas noktayı beyan ediyor.
“Savm ü salât ü hac ile sanma zahid biter işin
İnsân-ı kâmil olmaya lâzım olan irfan imiş.”
