Gönderi
192 syf.
9/10 puan verdi
Zeytindağı'nı geç bir zamanda okuduğumu söylemem lazım. Çok daha evvel okumalıydım. Ama bir taraftan şunu düşünmüyor değilim; mesela 20'li yaşlarımda okusaydım, yine aynı şeyleri düşünür müydüm? Yoksa kitabı çokça eleştirir miydim? Demem o ki, Zeytindağı yorumumuz bizlerin durağan kalan ya da değişen dünya yorumuyla birebir örtüşüyor.
Aynı şeyleri Falih Rıfkı için de diyebilirim. Falih Rıfkı, 18-24 yaş aralığında tecrübe ettiği şeyleri anlatıyor kitapta. Ancak şurası önemli, bunu tam o zamanda yapmıyor. 40'lı yaşlarına yaklaştığında maziyi anlatıyor. Bu önemli çünkü toyluk döneminde de aynı hissiyatı taşıyor muydu? Bir Osmanlı zabiti ikenki fikirleri ile yeni Türkiye Cumhuriyetinin savunucusu bir yazar arasındaki görüşleri örtüşüyor mu, bilemiyorum.
Zeytindağı, Kudüs yakınlarındaki bir dağ. Atay, çoğunluğu Birinci Cihan Harbi dönemine denk gelen anılarını yazmış. Atay, önemli bir konumda çünkü Orta Doğu'nun Osmanlı idarecisi Cemal Paşa'nın has adamlarından birisi. Zaten kitapta Cemal Paşa epeyce yer ediniyor.
Suriye, Filistin cepheleri ile Kanal harekatı dönemi işleniyor. Atay'ın Araplar başta olmak üzere, Orta Doğu halkları izlenimleri var. Doğrusu bu izlenimler pek iç açıcı değil. Tespitleri ve anlattıkları bugün bile geçerli olan bir bataklığı hissettiriyor. Atay'ın altını çizdiği ve haklı olduğu şey, Türk çocuklarının, Anadolu evlatlarının o çöllerde çarçur edilmesidir; çok hazindir...
Halkların bütünü iyi ya da kötü olamaz. Mesela kitapta anlatılan iki hadise var; birinde Balkan Harbinde, işgal edilen yerler Bulgar askerlerine köylü Türk kızlarını peşkeş çeken birinin Enver Paşa tarafından öldürülmesi anlatılıyor. Yani Türk, Türk kızlarını düşmana veriyor. Yine masum olan iki Ermeni mebusu katleden biri Çerkez iki kişiden söz ediliyor. Yani, dini imanı para olan Arap bedevilerin farklı türevleri maalesef bizden de çıkabiliyor.
Arap çöllerinde harp etmiş ve bazen ihaneti görmüş olan bir nesil, Arap antipatisi içinde olmuştur. Hak verip vermemek farklı konu ama anlayabiliyorum. Medine'de Hz. Muhammed'in kabrini savunan Müslüman Türklere karşı kafir İngilizlerin yanında yer alanları Atay nesil affetmemiştir.
Zeytindağı'nda çizilen tablo karanlıktır. Kendisi de Filistin ve Suriye'de harp eden Mustafa Kemal Atatürk, gerçekleri çabuk fark etmiş ve Türk unsur kavramını doğru okumuştur. Zaten kitapta Atay'ın Atatürk'e atıfta bulunduğu üç-dört farklı yer var ki, hepsine katılıyorum.
Zeytindağı, keşke bir kurgu olsaydı, keşke bir roman olsaydı denilecek kadar acı ve hüzün dolu bir hatırat...
··
394 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.