——————ZEVKLER VE RENKLER İÇERİR———————
Tek tük dişe dokunur aforizmalar, edebi değerler yaratsa da vasatın altında bir şairdir. Şiirlerinde yoğun olarak kullanılan tekrarlamalar-ki yalnızca kelimeler de değil, benzetmeler hatta cümleler de- gına getirmiştir. Hatta bu tekrarlamaları aklına bir şey gelmediği için yaptığını bile düşündüm. Genel olarak bakıldığında, çok mu kötü, değil. Cahit Bey’in akıcı bir dili var fakat güçlü bir edebi dili olduğunu pek iddia edemeyeceğim.
——————ZEVKLER VE RENKLER İÇERİR———————
Cahit Irgat, 1940 kuşağı toplumcu gerçekçi şairlerdendir.
Cümleyi inceleyerek ilerleyelim.
-1940 kuşağı nedir?
Mehmet Kemal’in ‘’Acılı Kuşak’’ olarak nitelendirdiği ve 2.Dünya Savaşı sonrası oluşmuş bir edebiyat akımıdır. 1940 Kuşağı’nın genel olarak işlediği temalar, halkın yoksulluğu, emperyalizm, faşizm ve savaş karşıtlığıdır. Gülendam’a göre, 40 Kuşağı Nazım Hikmet’in etkisinden kurtulamadığı gibi devrimci olmadan sosyalist olmaya da çalışmıştır. Fakat hiçbiri Hikmet’i edebî bakımdan aşamamıştır.
‘’Bombalarla şehirler
Kucak kucağa,
Ölülerle toprak;
Beni de alnımdan bir kurşun öptü.’’(Cahit Irgat)(1940 Kuşağı Şairi)
-Toplumcu şiir nedir?
Her ne kadar toplumcu gerçekçiler için toplumcu şiir tanımlaması kullanılsa da aralarında fark vardır. Her toplumcu gerçekçi bir toplumcudur fakat tam tersi değildir. Yani? Toplumcu şiirin içine sosyalisti de girer İslamcısı da milliyetçisi de.
‘’...
Ülkendeki kuşlardan ne haber vardır
Mezarlardan bile yükselen bir bahar vardır
Aşk celladından ne çıkar madem ki yar vardır
Yoktan da vardan da ötede bir Var vardır
Hep suç bende değil beni yakıp yıkan bir nazar vardır
O şarkıya özenip söylenecek mısralar vardır
Sakın kader deme kaderin üstünde bir kader vardır
Ne yapsalar boş göklerden gelen bir karar vardır
...’’(Sezai Karakoç)(İslamcı Şair)
‘’Bir ülke ki camiinde Türkçe ezan okunur,
Köylü anlar manasını namazdaki duânın.
Bir ülke ki mektebinde Türkçe Kur’ân okunur.
Küçük büyük herkes bilir buyruğunu Hüdâ’nın.
Ey Türkoğlu, işte senin orasıdır vatanın!
...’’(Ziya Gökalp)(Milliyetçi Şair)
-Toplumcu gerçekçi şiir nedir?
Toplumcu gerçekçiler ise kaynağını Marksizm’den alır. Rus yazar Maksim Gorki’nin 1934’te ‘’Yazarlar Birliği Kongresi’nde’’ belirlediği ilkeler, bu akımı şekillendirmede etkili olmuştur. Peki neden ayrıca gerçekçi sıfatını almıştır? Bunun sebebi, sosyalist devrim ile Rus edebiyatında ortaya çıkan realizm(gerçekçilik) düşüncesi aşağıdaki sanatçılarla bizim edebiyatımıza yansımıştır.(Maddeci dünya görüşü ana etkendir, kanımca.) Türk şiirinde bu akımın ilk temsilcisi Nazım Hikmet’tir. Diğer isimler ise şunlardır: Ercüment Behzat, İlhami Bekir, Attila İlhan, Rıfat Ilgaz, Ahmed Arif... Sosyalist ve komünist yazarların yazıları başlıca ‘’Aydınlık’’ ve ‘’Kadro’’ dergilerinde çıkıyordu. Toplumcu gerçekçi şiir ayrıca şu isimlerle de anılır: ‘’söylevci şiir’’, ‘’ideolojik şiir’’, ‘’sosyalist şiir’’, ‘’marksist şiir’’, ‘’sosyal gerçekçi şiir’’.
‘’Nazım Hikmet vatan hainliğine devam ediyor hâlâ,
Amerikan emperyalizminin yarı sömürgesiyiz, dedi Hikmet
Nazım Hikmet vatan hainliğine devam ediyor hâlâ.’’
...
Evet, vatan hainiyim, siz vatanperverseniz, siz yurtseverseniz, ben yurt
hainiyim, ben vatan hainiyim.
...’’(Nazım Hikmet)(Toplumcu gerçekçi şair)
Diğer toplumcu gerçekçi şairlerinin aksine, Irgat, Nazım Hikmet’ten farklı bir şiir anlayışı benimsemiştir. Uzun, destansı, hikâyeci şiir anlayışını kullanmadı. Bu yüzden, Asım Bezirci’ye göre, Cahit Irgat Garip akımına daha yakındır.
İlk şiirlerinde Orhan Veli etkisi bulunurken, sonrakilerde Amerikalı Walt Whitman’dan etkilenmiştir. Şiirlerinin ortak özelliği karamsarlıktır.
-Orhan Veli’nin şiir anlayışı nedir?
Orhan Veli, Garip akımına mensuptur. Şiiri ses, imaj, vezin ve kafiyeden kurtarma çabası güdülmüştür. Şiiri halk diliyle yazmak ve hecedeki monotonluğu kaldırmak amaçtır.
‘’Beni bu güzel havalar mahvetti,
Böyle havada istifa ettim
Evkaftaki memuriyetimden.
Tütüne böyle havada alıştım,
Böyle havada aşık oldum;
Eve ekmekle tuz götürmeyi
Böyle havalarda unuttum;
Şiir yazma hastalığım
Hep böyle havalarda nüksetti;
Beni bu güzel havalar mahvetti.’’(Orhan Veli)(Garip Şairi)
Kaynakça
1-‘’Cahit IRGAT’ın Şiirlerinde Savaş Karşıtlığı’’, Ayşe ERTUŞ
2-‘’Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Toplumcu Gerçekçi Şiirin Serüveni (1923-1950)’’, Yusuf AYDOĞDU
Kitaptan bazı alıntılar:
-Gölgem mi şu meydanda uzanmış yatan?
-Süpürdüler gölgeni şehrin caddelerinden
Ve akşamı çamur gibi fırlattılar peşinden.
-Değil kardeşim, değil
Gök mavi değil, dal yeşil değil.(C.S. Tarancı)
-Ölüler, sorun yaşayanlara
Niçin ayrı gömüldüğünüzü
-Seni de seviyorum
İpimi çeken cellat
Biliyorum ekmeğin var
Boynumdaki ilmikte
-Bana çarptıkça anlar
Yağmur yağmur olduğunu
Rüzgâr, rüzgâr.
-Davul aynı tokmak aynı yere vurmuş gibi
Hep o çürük insan alnına
Dünyanın doğuşundan bu yana
Ağlayan ağlayana