Home
Search
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.17
Gönderi
İncelemeye başlamadan önce bu değerli kitabın ciddi emekler sonucunda ortaya çıktığını belirtmeliyim. Yazar İbrahim Tüzer, İsmet Özel’in hayatını ve şiirlerini adeta didik didik ederek, bazen de şair ile birebir söyleşilerde bulunarak bu eseri meydana getirmiştir. Bu çabasından dolayı büyük bir takdiri hak ediyor. Ayrıca kitabını bana göndererek büyük saygı duyduğum şairin hayat yolculuğunu izlememi sağladığı için özel teşekkürümü borç bilirim.
Kitabın ilk bölümleri İsmet Özel’in hayatını, şiirlerinin içeriğini oluştururken “Şiirlerin yapı bakımından incelenmesi (syf 361) “ bölümünden itibaren yazar, İsmet Özel şiirlerini akademik yönden ele almış ve nazım şekli, dil ve üslüp konularına değinmiştir. Bu yüzden incelemem ağırlıklı olarak ilk bölümden oluşacaktır.
”Müttefik kuvvetlerin Almanya sınırlarını aştığı günlerde doğdum” diye tarif eder doğumunu geçtiğimiz Eylül ayında 74 yaşına giren şair İsmet Özel. Bu savaşın kendi yaşantısını ve eğitimini oldukça etkilediğini de ekler. Kendisi 6 kardeşin en küçüğü olarak dünyaya gelmiştir. Diğer kardeşlerinin eğitimli olması da kendisi için büyük bir avantaj olmuştur. Çünkü bu sayede henüz ilkokul çağlarında iken kitaplarla dolu bir evde yaşar ve Maksim Gorki’yi, Valezquez’i, Renoir’i tanıma imkanını bulur..
Küçük yaşlarda yaptığı okumaların bilinçlenmesini sağladığı görülen şair otoriter tavra karşı oluşunu şu şekilde aktarmaktadır: “Ben çocukken de müthiş bir anti otoriter tavra sahiptim. Mesela öğretmenlerimi pek sevmezdim. Sebebi de şuydu “yani ne oluyor geliyor sınıfa herkesi susturuyor, ayağa falan kaldırıyor” derdim. Birinin üzerimde baskı kurması için bir gerekçesinin olmasını beklerdim. Çocukluğundan itibaren bu tavrını değiştirmeyen şair itaat etmemeyi kendisine görev bilir. “Kadirşinas itaatsizliği ve tevarüs edilmemiş asaleti”ni ise şöyle açıklamaktadır. “Verilen desteğe karşı severek hizmet, fakat asla itaat etmemek. Sonu itaate varacaksa sunulan yardımı reddetmek. Asalet hissi ise benim içimde taşıdığım değil, bana çevreden telkin edilmiş bir değerdir. Sebebi de çok yalın: taşrada bir devlet memurunun çocuğu olmak.”
Bu tavrı, şairi benim için apayrı bir yere taşır. Çünkü İsmet Özel devrin adamı olmamıştır. Güçlüden yana tavır sergilememiş, dünyanın türlü zenginliklerini elde edebilecek olmasına rağmen buna tevessül etmemiştir. Of Not Being A Jew şiirinde şöyle demektedir;
Evet, ilmektir boynumdaki ama ben
kimsenin kölesi değilim
tarantula yazdılar diye göğsümdeki yaftaya
tarantulaymış benim adım diyecek değilim
tam düşerken tutunduğum tuğlayı kendime rab bellemeyeceğim.
İsmet Özel, 1954 yılında henüz 10 yaşında iken okulda katıldığı bir yarışmada birinci olan ve gazetede yayımlanan ‘Kış’ şiiriyle başlatır şiir serüvenini. İlk dönemlerden itibaren sosyalist çizgisiyle yazdığı şiirlerinde toplumsal sorunlara değinmiş, halkla iç içe olduğunu hissettirmiştir. Ancak zamanla içinde taşıdığı ateşin dava arkadaşlarında olmadığını gören şair sosyalizmin kendisine yetmediğini de fark eder.
‘Waldo Sen Neden Burada Değilsin’ adlı otobiyografik kitabında 12 Mart 1971 muhtırasıyla beraber inzivaya çekilerek uzun uzun düşündüğünü ve düşüncelerine sağlam bir temel bulmaya çalıştığını ifade eder. Ancak bu inzivanın herkesten uzaklaşma ile olmadığını, zihinsel olduğunu da ekler. Bu inziva neticesinde de Müslüman olmaya karar verir.”Beni sosyalist olmaya iten etkenler, Müslüman olmaya da itti. Ben aynı yol üstünde yürüyüp Müslüman oldum” der. Şunu da eklemeliyim ki şair, yaklaşık 3 yıl boyunca Müslüman olduğunu gizleyerek herkesin rahatça komünist olduğunu söyleyebildiği bir dönemde Müslüman olduğunu açıklamıştır.
Şair Müslümanlığın esasını oluşturan “kadir-i mutlak” inancıyla ontolojik problemlerine cevap bularak “yeniden doğuş”unu gerçekleştirmiştir. Sonrasında ise dinine sıkı sıkıya bağlanarak hayatını devam ettirir. Bu konu ile ilgili bir röportajda şöyle demektedir: “Ben hayatının orta yaşlarında islamiyeti seçmiş bir insan olarak çok daha bilinçliyim birçok insandan. Yıllar önce İzmir İlahiyat Fakültesinde konuşuyorlar. “Niye İsmet Özel, islamiyete bu kadar kıskançlık gösteriyor?” diyor biri. Öteki şöyle diyor: “Herkesin gözü görüyor. Ama gözü sonradan açılmış olan adam mı gözüne ihtimam gösterir, yoksa doğuştan beri zaten görmekte olan mı?”
Şiirlerinden bahsetmek gerekirse, biraz okumayla İsmet Özel’in bütün şiirlerini ince bir zeka ile harmanlayarak yoğun çalışmalar sonucunda ortaya çıkardığını görebiliriz. İlk bakışta anlaşılmaz gibi görünse de dikkatli okunup araştırıldığında dizelerinin dolu dolu olduğu görülmektedir. Yazar İbrahim Tüzer kitabının sonundaki ‘Sözün Özeti’ kısmında şöyle demektedir:
“İsmet Özel şiirlerine yabancı olan bir okur için anlamsız ya da saçma olarak görülebilecek olan kullanımlar, şair tarafından metinlerinin anlamını çoğaltmak ve şiirin bütündeki anlamını farklı katmanlarda yeniden üretmek için bilinçli olarak oluşturulmaktadır. Özellikle son dönemde yayımladığı şiirleriyle okuyucuyu bu türden bir gayrete yönlendiren şair, şiirin hem yazılır hem de okunurken özel çaba gerektirecek bir uğraş alanı olduğunu da ortaya koymuş olmaktadır.
İsmet Özel şiir ile ilgili düşüncelerini şöyle dile getirmektedir: “Şiir bugüne kadar hep böyle olmuştur. Önce ‘bu nedir’ dedirtmiş, sonra da ‘ha buymuş’ dedirtmiştir.” Şaire göre şiir, ‘öğretir ama kanıtlamaz, gösterir ama sergilemez.’ Bu tutumunu şiirlerinde açıkça görebiliriz. Örneğin ‘Bir Devrimcinin Armonikası’ adlı şiirinde şöyle der;
Ben ki gövdemi bütünüyle ne yapmalıyım
tahta bir bavul
gibi duruyorum insanın kıyısında
makine
çok acemice buluyor beni sanırım
Tahta bavulun insan yapımı olan bir eşya özelliği taşıdığı ve tahta olmayan bavullara nazaran “eğilip bükülmeden” hatlarını sonuna kadar muhafaza ettiği düşünüldüğünde şairin, ‘makine’ kelimesi ile eleştiri getirdiği sıradanlıkların ve yabancılaşmanın anlam dünyası biraz daha genişlemektedir. Özel, modern dünyanın insanlara dayattıkları karşısında durabilmek ve bireyselleşerek “sahici” olabilmenin imkanını elde edebilmek için “yalnız olunması gerektiğini dile getirmektedir.
Amentü şiirinde “İnsanın gölgesiyle tanımlandığı bir çağda..” der şair. Burada ‘Gölgesiyle tanımlanan’ bir insanın, artık kendi ışığını kesmesini ve kendi uzağına düşerek “gölgesi tarafından ele geçirilmiş” olmasını anlatmaktadır.
Akla karşı tezler şiirinden bir dizede ise “ütüsüz bir pantolon kadar tedbirliyim” derken , metaforik içeriğiyle okunduğunda modern insanın hayat karşısındaki statik tavrına işaret eder. Çünkü modern insan göz önünde olmayı yeğlediğinden hayat içerisinde “olduğu” gibi yer almaktan kaçınır ve sürekli başkaları tarafından nasıl göründüğünün hesabını yapar. Şair burada eleştirisini dile getirmektedir.
Karanlık sözler yazıyorum hayatım hakkında.
Aşklarım, inançlarım işgal altındadır
tabutumun üstünde zar atıyorlar
cebimdeki adreslerden umut kalmamıştır
Kanla Kirlenmiş Evrak isimli şiirinde geçen yukarıdaki dizeler ise şairin babasını kaybettiği günlerde yazılmıştır. Şair bu durumunu “cebimdeki adreslerden umut kalmamıştır” dizesiyle ortaya koyar.
Yine Waldo Sen Neden Burada Değilsin isimli kitabında şöyle der şair; “Genç yaşımda şiirin önemli ve değerli şeyleri dile getirdiği için değil, önemli ve değerli şeylerin varlığını bize hissettirdiği için hayatımızda yer tuttuğunu kavradım.” Bu tutumunu Yaşatan isimli şiirinde görebiliriz;
Gözlerim
ne güzeldir halka bakınca
gözlerimde böğürtlendir
avuçlarımda nar,
ayaklarını çıplatıp sulardan geçen çocuklar
sevinçle kıpırdatır yapraklarımı.
İsmet Özel’in şiirlerini bir düşünce çerçevesinde yazdığını, anlamsız gibi görünse de bazen sayfalara sığmayacak anlatımları sade bir dille tek dizede nasıl aktardığını ve daha fazlasını yazar İbrahim Tüzer’in kitabında görebiliriz. Edebiyat tarihimizde önemli bir yere sahip olan, kendisinden sonraki nesilleri ciddi anlamda etkileyen bu Büyük Şair’in değerinin anlaşılması ve sesine kulak verilmesi ümidiyle incelememi bitiyorum.
··
345 views
Oldukça açıklayıcı ve eseri tanıtan güzel bir inceleme olmuş, emek göstermişsiniz, kendi adıma istifade ettiğim bir inceleme oldu. Ayrıca kitaptan da haberdar olmuş olduk, teşekkürler. Özel'in şiirleri dilsel manada da anlamsal manada da belli bir zekanın ve hassas işçiliğin harmanlanması demek bana göre de. Eminim ki, bu tarz çalışmalar bakış açımıza daha fazla genişlik katacaktır.
Dikkatinizi kitaba çektiysem ne mutlu bana.. teşekkürler
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.