Thomas Bernhard'ı nasıl, nereden, kimin rüzgârıyla tanıdım bilmiyorum. Eminlikle göz kapadığım şey bu tanımanın sık sık bi' "iyi ki" duygusu yarattığıdır içimde.
Modern hayatın bireysel tutumu içerisinde her kişi kendi farklılığıyla yaşarken hayatını, aslında kollektif bi' farklılık toplumunu oluşturuyor; yabancılaşma. Sevgili Bernhard bunu ne güzel eleştiriyor konuşmalarında. Kuşkusuz o her şeye yabancı ama çok da yakın. Bu yabancılığı nefretinden, yakınlığını da eleştirel fikirlerindeki mantıklı ele alışlarından seziyorum.
Kitap, Avusturyalı gazeteci Kurt Hofmann'ın 1981- 1988 yılları arasında ara ara yaptığı röportajvari konuşmalardan oluşuyor. Kitapta Bernhard'ın anlatım bütünlüğünün korunması adına sorular yazılı değil, sadece Bernhard'ın cevapları var. Konuşmalar Bernhard'ın anlatılarına, verdiği cevaplara, konuşmayı yüzdürdüğü akıntıya göre şekillenmiş ve o cevapları temsil edecek şekilde başlıklandırılarak 16 bölüme ayrılmış. Hofmann, Bernhard'ın ölmeden önceki düşün halini daha iyi yansıtabilmek adına sadece son bölümü soru cevap olarak kitaba eklemiş.
Bernhard konuşmalarında sık sık anılarından bahsetmiş; geçirdiği hastalıklar, çocukluk ve gençlik çağının geçtiği yerler, insanlarla ilişkileri, ilk işi, yazın hayatına girişi... Tüm bunlar yazarın karakterini, doğasını oluşturan temel ögelerden biri olan eleştirel tutum ve öfkenin onun yaşamında nasıl geliştiğine dair bi' referans oluşturabilir diye düşünuyorum. Çünkü öyle şeyler yaşamış ve görmüş ki Bernhard.. diyebilirim ki kızgınlıkla katıştırmış onu bu durum ama aydın bakış açısı onu kendi gölgesinde yürüyen, karanlık bi' öfke duvarına toslatmamış, o bunu yazdıkça dönüştürmüş kaleminde ve öfkenin eleştirel tonunu kırmızı bi' aydınlıkla birleştirmiş.
Bernhard çok ilginç biri! Çok farklı buluyorum onu. Bunu bi' okur, öğrenci, aynılıklara baygın bakan biri olarak, hissettiğim için söylüyorum. 114 sayfalık şu cevaplar zırhını okurken ne çok güldüm, öfkelendim, kitabı kapatıp tavana baktım. "Yok artık!" oldum, "Bu adam deli!" dedim. Çünkü fikirsel vurgunluklarla dolu kitap. Bernhard acımasız bi'eleştirici, keskin bi' gözlemci ve sakınmasız bi' konuşmacı. Eleştirisi sanat dünyasından toplumların yaşam anlayışına, gözlemleri insanlarin iki yüzlülüğünden arkadaşlığın basit-saf-buruk doğasına, konuşmaları ise sonsuzluğa uzanıyor. Noktası az olan bu adamın virgülleri birer fikir ayracı, o sıralıyor ve ben de anlamaya çalıştıkça idrak ettikçe duvara kitlenip dalıyorum, dalıyorum...
Bernhard gibi birini tanımadım ben hayatımda.. ama Bernhard'a olan hayranlığım hayatıma bi' kavram kattı; aydın öfke sezdiğim, eleştirilerini mantıklıca yaptığını düşündüğüm, gözlerinden oklar çıktığını hissettiğim insanları "Bernhardyen" olarak nitelemeye başladım.. ve günlük hayatımda kullanmaya başladım. Bunu yadırgayan, soran insanlara ise, meraklarını kazandığım takdirde yazarı tanıttım. Direngen öfkenin, eleştirel bakışın nasılca birinde birleşip yazınıyla ne büyük bi'hazine bıraktığını herkesin öğrenmesini isterim, onu herkesin okumasını isterim çünkü. Çünkü deneyimlenmiş, yaşanmış nice olayın ardında bi' yaşamın özü eleştirel bakışla, zekayla birleşerek kelimelere dolmuş. Nasıl anlatmam!?
Mantıklı öfkeyle belki de sinirin, kızgınlığın en meşru halini kaleminde barındıran adam, iyi ki vardın ve iyi ki yazdın.
