1871 Paris Komünü tarihi, okurken epey zorlandığım bir kitap oldu. Bunun nedeni çevirinin kötü olması, konunun ilgimi çekmemesi veya yazılanları beğenmemem değildi. Aksine çeviri çok iyi, konu ilgi alanımın merkezinde ve yazara da büyük oranda katılıyorum. Kitabı okurken zorlanmam, ise olumsuz değil olumlu bir sebepten kaynaklanıyor: Yazarın acımasız gerçekçiliğinden... Lissagaray, Paris Komünü'ne katılan bir devrimci olarak kitabını yenilgiden 5 yıl sonra kaleme almış. O tarihten sonra bu kitap Komün üzerine yazan herkes için temel bir başvuru kaynağı niteliğini kazanmış. Marx, kitabı "Komün üzerine yazılmış en önemli eser" olarak nitelerken, Lenin de birçok yerde Lissagaray'a göndermelerde bulunmuş... Kitabı zorlaştıran şey ise, Komün'den yana bir tarihçi olarak yazarın, Komün'ü yüceltmek yerine yetersizlikleri nedeniyle acımasızca eleştirmesi. Övgüler veya yergiler şeklinde bir tarih okumasına alıştırıldığımız için, şimdilik "yenilmiş ama tekrar kazanmak için kendini acımasızca eleştirme gereğini bilen bir devrimci tarih" pratiği insanı afallatıyor. Zaten Yazar da önsözünde "halka dalkavukluk yapan, ona sahte devrimci efsaneler anlatan biri, yarının savaşçılarına yanlış haritalar çizen coğrafyacı kadar zalimdir" diyerek kendi duruşunu gerekçelendiriyor. Ama bunu soyut olarak kavramakla; Komün'ün neredeyse tüm kararlarını, yaptıklarını ve yapmadıklarını teker teker eleştiren, bunu yenilgi günlerindeki yanlış savaş taktiklerinden mahkemelerdeki politik tutumlara kadar ilerleten kitapta satır satır okumak bambaşka şeyler. Öyle ki Lissagaray tek bir satırında bile "nesnel faktörlerin imkansızlığı" mazeretine sığınmıyor, her hatayı tek tek bulup sonuna kadar eleştiriyor. İnsan zaman zaman yazarın Komün için çarpışmış bir devrimci olduğunu kendine hatırlatmak zorunda kalıyor ve kitabın sonunda, örgütsüz, öndersiz ve stratejisiz bir devrimin trajedisini deneyimliyor... Tarihteki ilk işçi iktidarı, tarihin o güne kadar gördüğü en eşitlikçi ve en özgürlükçü devlet, bir proletarya diktatörlüğü olarak Komün'ün gerçek tarihini okumak ve her satırı her kelimeyi boğan hatalar, öngörüsüzlükler ve bunların bedeli olarak yitirilen hayatların dehşetini iliklerinde hissetmeyi göze almak isteyenlere tavsiye ederim...

1871 Paris Komünü TarihiProsper Olivier Lissagaray · Nota Bene Yayınları · 201516 okunma

·

29 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Münür Rahvancıoğlu