Gönderi
“Pinhan” Elif Şafak’ın 1997 yılında, henüz 24 yaşındayken yazdığı tasavvuf konulu ilk romanı. Takip edenler bilir tasavvuf konulu bir de “Aşk” romanı vardı ancak yazar tasavvufçu bir yazar değil tasavvufa ilgi duyan bir kişi. Hatta bir söyleşisinde bu adı geçen iki kitabın benzer konu olan “arayış” etrafında dolandığını söyleyenlere “Pinhan’ı 24 yaşında yazan BEN ile Aşk’ı 37 yaşında yazan BEN aynı değil, o yüzden ikisinde ortaklık olmasına rağmen bu kitapların kimyası tamamen farklı.” diyor.
.
“Pinhan” kelimesinin sözlük anlamı gizli, saklı, gizlenmiştir. Kitaba konu edilen başkarakterin de işte böyle gizli bir durumu vardır. Bu sırrını kimseyle paylaşmayan Pinhan, çocukken kendini Dürri Baba Tekkesi’nde bulur ve kendine ait bir “hikaye”si olmadığı için orayı terk eder. İlerleyen sayfalarda Pinhan’ın yolu Nakş-ı Nigar ya da diğer adıyla Akrep Arif Mahallesi sakinleriyle kesişecektir.
.
Eserin karakter kısmı oldukça çok. Okurken bu kimdi, bu neredeydi gibi durumlar içerisinde kalıyorsunuz. Kaldı ki karakterler sadece insanlar değil. Cinler de bu karakterlerin içinde. Bazı karakter isimlerini çok sevdim: Bedrenk Asiye, Dertli Hagopik, Budala Tosun, Ceviziçi Tahir, Düşükçene Pakize, Hokkagülü İfakat bunlardan birkaçı. Abartı değil eserde ismi geçen yüze yakın karakter mevcut.
.
Romanın ana unsurunun Tasavvuf olduğunu söylemiştim. Eserin daha başında Dürri Baba Tekkesi, sonraki sayfalardaki Hezarpare Horoz Baba Tekkesi bu anlayışa bizi sürüklüyor.
.
Eserin arka planındaysa vahded-i vücud fikri var. Karakterimiz Pinhan doğuştan çift cinsiyetlidir. Ne zamanki bu durumunu kabul eder o zaman her şey düzelecektir. Ya da başka bir deyişle “hikaye”si tamamlanacaktır. Pinhan’ın çift cinsiyetliliği, Mahalle isimlerinin çift olması – biri erkek biri kadın- (Nakş- Nigar –Akrep Arif) hep bu vahded-i vücud anlayışına göndermedir. Çünkü bazı tasavvufçulara göre dünya-insan-kainat ve yaradan arasında benzerlikler vardır.
.
Kitabın gönderme yaptığı bir diğer unsur “Anasır-ı Erbaa”dır. (Toprak, Hava, Ateş, Su) Zira kitap yekûnda dört bölümden oluşmaktadır ve bu bölümlerin adları bu dört unsurdur.
“Hal böyle iken dört unsur var insanda. Safra dediğin ateştir; tabiatı sıcak ve kuru. Kan dediğin havadır; tabiatı sıcak ve rutubetli. Balgam dediğin sudur; tabiatı soğuk ve rutubetli. Sevda dediğinse topraktır; tabiatı soğuk ve kuru.” Alıntısıyla bu dört unsurun insanda da bulunduğuna gönderme yapılmaktadır.”
.
Bunlar dışında eserin birçok yerinde halka, kendi kuyruğunu yakalamaya çalışan kedi, yılan, ayna, köprü, çift cinsiyetlilik gibi sembolik unsurların olması da tasavvufa yapılan göndermelerdir diye düşünüyorum.
.
Eserin diline sade diyemeyiz. Anlattığı dönemin dil anlayışına uygun ve tasavvufi terimleri de barındıran bir dili var. Okuyacak kişilerinse tasavvuf konusunda alt yapılarının olması gerekiyor ki anlatılanlar havada kalmasın. Aksi takdirde eser çok sıkıcı bir havaya bürünebiliyor. Zira bolca sembollerle yüklü.
.
Pinhan o vakit anladı ki;
vücudu, şu koskoca varlık âleminin benzeridir. Ve vücudu şehr-i şehir-i İstanbul’un benzeridir. Ve vücudu sittinsenenin Akrep Arif, yeni adıyla Nakş-ı Nigar mahallesinin benzeridir. Ve nasıl ki kendisi iki başlı ise, işte bu mahalle de iki başlıdır.
.
Korktu. Gidip de varamamaktan değil, varıp da dönüş yollarını kaybetmekten değil, dönüp de geride bıraktıklarını yerlerinde görememekten değil; bir kendini bulmaktan, bulduğunu korkmaktan korktu.
.
Görünenle yetinirsen eğer sadece tırtılı bilirsin. Çirkindir ya tırtıl, gönlünü çelmez. Görünenin ötesine geçmek istersen eğer, aradan örtüyü kaldırıp da gönül gözüyle bakarsan, kelebeği bulursun karşında. Güzeldir ya kelebek, gönlün ona akar. Lakin gönül gözünle görürsen eğer, kelebeğe değil tırtıla sevdalanırsın.
.
Şimdiden keyifli okumalar…
··
493 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.