Gönderi
İbn Fadlan, X. yüzyılda Abbasi halifesi Muktedir hizmetindeki bir kâtip. İtil Bulgarlari halifeden hem İslami kendilerine anlatacak hem de Hazarlara karşı kendilerini savunmak için kale yapımı için yardım (para) talep ediyorlar. Bunun üzerine Halife içinde İbn Fadlan'in da olduğu bir heyeti İtil Bulgarlarina yolluyor. İbn Fadlan meşhur eseri Rıhle'yi de gidiş yolculuğunda yazıyor. Dönüş yolculuğuna ilişkin anılarını yazmamiş. Bu gidiş yolculuğunda pek çok Türk topluluğuna rastlamis. Bu sebeple X. yüzyıl Türkleri hakkında bilgi veren önemli bir eser olarak görülüyor. Kpss'ye çalışanların aşina olduğu bir kişi İbn Fadlan zira.
Bu heyete İtil Bulgari hakaninin verdiği cevap çok önemli. Kısaca, kale yapımı için para gelmeyince (bu parayı halife yolladı da heyet mi yok etti yoksa halife mi yollamadi, orasını anlayamadim) Hakan, "Ben halifeyi görmeden ona büyük hürmet duyuyor, bir yanlışım olursa da tereddüt yaşıyorum ancak sizler halifeyi gördüğünüz halde görevinizi layigiyla yapmıyorsunuz. Bize sözü davranisiyla uyuşan kişiler gelmedikçe herhangi bir inanca girmeyiz" diyerek resmen fircaliyor. İbn Fadlan da Hakan'ın bu haklı sözlerine cevap veremedik diyor.
İbn Fadlan'in anılarından şunu anlıyoruz ki: Türklerde kadın saygın bir konumda. Hakan'ın yanında oturur, Hakana hilat giydirilecekse Hatuna da hilat giydirilmesi gerekiyor. Kadınlar erkekler gibi sosyal hayatta herhangi bir çekince olmadan rahatça yaşıyorlar. Bu İbn Fadlan'i oldukça şaşırtmis.
İbn Fadlan, Oğuzlari (henüz Müslüman olmamış, eski Samanist inançlarını devam ettirenleri) oldukça pis olarak niteliyor; asla yikanmazlar, bunu ayıp sayarlar gibi. Dipnotta da kitabı derleyen eski Şamanizm inancinda bu durumun olduğunu hatta Cengiz Han'ın yasalarinda da bu durumun olduğunu yazmış.
İbn Fadlan'in şu cümleleri insanı sinir ediyor: "Yolunu şaşırmış eşekler gibi bir dine inanmıyor ve başvurmuyorlardı, akıllarına göre hareket ediyorlar.." Fadlan bu tabiri Vikingler için de kullanıyor.
İbn Fadlan, Türklerin islerini danışarak yaptıklarını belirtiyor. Kitabın son kısımlarında diğer birkaç kişinin anılarında da Türkler özgürlüklerine çok düşkün, kimsenin boyunduruguna girmeyen, başlarında kendilerinden olmayan idareci kabul etmeyen bir ulus olarak anlatılıyor.
İbn Fadlan'in şu sözleri hala bu özelliğin hiç değişmeden bizde yer aldığını ortaya koyuyor: "Türkün yurdundan bilmediği bir insan geçse, ona “Ben senin müsafirinim. Develerinden, hayvanlarından, malından şu kadar ihtiyacım var” dese Türk ona istediğini verir."
İbn Fadlan, özellikle Vikinglere çok şaşırmış,onları görebileceğiniz en pis ve en Barbar kavim gibi nitelemelerde bulunmuş. Birbirlerinin yanında ciftlesiyorlar, yikanmiyorlar, cezaları çok gaddarca anlatılıyor. En garip olan adetlerinden birisi, bir Viking lideri öldüğü zaman cariyelerinden birisi de gönüllü olarak öldürülüp, Liderle beraber küçük tekneye konup yakiliyor. Bu kadar basit olsa iyi yine çünkü: Cariye tüm evleri dolaşıp evdeki erkeklerle çiftleşiyor, sonra ayrıca teknede de alti kişi ile çiftleşiyor. Sonunda kolları ve bacaklarindan tutulup büyücü kadın tarafından kaburgalarina bıçak sokularak en sonunda öldürülüyor. Bu yapılırken tam tam calinarak gürültü yapılıyor ki bir dahaki sefere çıkan çığlıktan korkup aday cariye cikmamasini önlüyorlarmis. En sonunda tekne yakiliyor.
Kitabı okurken Türklerin ne kadar temiz ve saf olduklarını anlayabiliyoruz. Fadlan'a ve heyetteki Müslümanlara din hakkındaki sorularından, sohbetlerinden bu his oluşuyor insanda.
Seyahatnameler, tarihe ilişkin anılar her zaman ilgimi çeker. Eski dönemlerde insanlar nasıl yaşar, nasıl düşünürler gibi konular bana çok ilgi çekici geliyor. Sizin de İlginizi çekiyorsa bu açıdan çok güzel bir eser. Bu arada yer yer Fadlan'in abartılı anlatımları mevcut ki derleyen kişi de dipnotunda sıkça bunu belirtmis.
Keyifli okumalar
··
233 views
Gerçekten de ilgi çekici bir kitapmış. Elinize sağlık, benim de ilgimi çeker böyle tarihi notlar...
Vikingler ile ilgili bahsettiğiniz kısımlardaki "büyücü kadın" gerçek miymiş? Tarkan filmlerinin bir uydurması sanıyordum o büyücü kadını :)
Ehemmiyetli bir inceleme olmuş, kaleminize sağlık.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.