Ahlâk diye isimlendirdiğimiz bu âdâbı insanların elde etmek hususundaki mertebelerine gelince, onu elde etmeye can atan ve hırslanan kişiler çoktur. Bunu aynıyla müşahede etmekteyiz, bilhassa da çocuklarda. Çocukların ahlâkları, yetişmelerinin daha başından itibaren, reviyye ve düşünme ile gizlenmeksizin ortaya çıkar. Gelişimini ve yetkinleşmesini tamamlamış yetişkin bir adamda ise [gizleme] söz konusudur çünkü o kötü iş yaptığında kendini bilir, türlü hileler ve tabiatını tersi fiiller yaparak onu gizler.
Çocukların ahlâkı ve onların edebi kabule yatkınlıkları yahut ondan hoşlanmamaları, yahut onların bazılarında edepsizliğin bazılarında hayânın tezahür ettiği üzerine düşünürsün. Böylece onlarda cömertlik, cimrilik, merhamet, katılık, kıskançlık ve tersini görürsün. Onların eşit olmayan durumlarından, erdemli ahlâkı kabul etme konusunda insanların mertebelerim' anlarsın Bununla beraber öğrenirsin ki insanlar tek bir mertebede değildirler.
İnsanlar arasında ihmalkâr olanı, geçimli olanı, uysal olanı, kaba olanı, katı olam vardır. İyisi kötüsü ve bu ikisi arasında sayılamayacak kadar çok mertebede bulunanlar vardır.Mizaçları ihmal edip te’dîb ve doğrultmaya da razı olmayınca, her insan tabiatının donanımına göre yetişir ve ömrü boyunca çocukluğundaki hali üzere kalır, tabiatına muvâfık halde bir tabiatta bulunur: Ya öfke ya haz ya alçaklık ya kötülük ya da bunlardan başka yerilen tabiatlardan birinde.
İbn Miskeveyh
·
19 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.