İnsan bu çekirdeği ağaca dönüştürebileceği gibi, kendi haline terkedip çürütebilir de.
İnsanın ahlâkî yapısı da tıpkı bunun gibidir. İnsan seciye halinde bulunan karakter yapısını tümden değiştiremez; ancak onu eğitip kontrol altına alabilir. Bu imkân insana verilmiştir. Bununla ilgili yüce Allah şöyle buyurmuştur:
“Nefsini arındıran kesin kurtulmuştur; onu kirletip yitiren de ziyana uğramıştır.” [Şems, 9-10].
Böyle olmasaydı, vaazların, nasihatlerin, va’din, va’îdin, emrin, nehyin yaran hükümsüz kalırdı. O zaman akıl kula: “Niçin yaptın?”, “Niçin terkettin?...” gibi soruların sorulmasını caiz görmezdi. Bazı hayvanlarda bunun mümkün olduğu görülürken insanda ahlâkî yapının değişmesi nasıl imkânsız görülür? Sözgelişi bazen birtakım yabanî hayvanlar eğitim ve alıştırma yoluyla evcil hayvan ; huysuz, hoyrat, azgın hayvan da uysal, esnek bir hayvan haline getirilebiliyor.
Ne var ki, insanların karakter yapıları farklıdır. Kimileri verilen bilgiyi, eğitimi hızlı bir şekilde algılayıp kabul edecek karakterde yaratılmış; kimileri yavaş kabul eder karakterde, kimileri de orta karakterde yaratılmıştır. Ancak bunları hepsi az da olsa verilen şeyi kabul etme konusunda birbirinden ayrılmazlar. Ama herbirisi mutlaka, kendi kapasitesine göre bir kabul yeteneğine ve imkânına sahiptir.
Ahlâkî yapının değiştirilmesinin imkânsız olduğu görüşünde olan kimsenin bile, bu gücün kendisinin varlığını kabul ettiğini görüyorum. Zira bu doğru bir tutumdur. Çünkü böyle olmasaydı insanın çekirdekten elma üretmesi imkânsız olurdu.
Ragıb el Isfahani,ez-Zeria
·
11 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.