Mehmed Fuad Köprülü 1880 yılında doğmuş olup henüz yirmi üç yaşındayken 1913 yılında edebiyat profesörü olmuştur. 1966 yılında ölen Mehmet Fuad Köprülü yetmiş altı yıllık ömrüne bin beşyüzün üzerinde makale ve kitap bırakmıştır. İşte kitabın girişinde Mehmet Fuad Köprülü hakkında bu bilgiler verilirken kitabını okuduktan sonra da kendisine hayranlık ve saygı duymamak elde değil. Mehmet Fuad Köprülü’nün “Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar” isimli kitabı temelde iki kısımdan meydana gelmektedir. Birinci Kısımda Ahmed Yesevi ve tesirleri incelenirken ikinci kısımda da Yunus Emre ve tesirleri incelenmektedir. Bu incelemelere geçmeden önce başlangıç bölümünde kısaca halk tasavvuf edebiyatı, bu edebiyatı tetkikte ihmal ve kayıtsızlıklar, ilk mutasavvıf şairler ve din propagandası, bu edebiyatın ehemmiyeti, edebiyatımızın bir kül şeklinde tetkikinin lüzumundan kısaca bahsedildikten sonra söz konusu kitabının niçin yazıldığını açıklayarak kitabın bölümleri hakkında bilgiler vermektedir. Kitabın giriş kısmını okuduktan sona insanın gözüne çarpan ilk şey; söz konusu eserin titiz ve disiplinli bir çalışmayla, bilimsel kaynaklara dayanarak hazırlanması, bir diğer husus da yazarın Türkçeyi ne derece güzel kullandığıdır. Sağlam delillere dayalı bir eser ve güzel bir Türkçe kullanımı ile ortaya muazzam bir eser çıkmıştır. Hem verilen bilgiler sizi tatmin etmekte hem de Türkçenin güzel kullanılışıyla dil zevkini ve lezzetini tatmaktasınız. Türklerde tasavvufi halk edebiyatının çeşitli kaynaklardan gelen unsurları birleştirerek halka mahsus bir şekilde nasıl tecelli ettiğini, daha Orta Asya Türkleri arasında tasavvuf cereyanının başlangıcından ve ilk büyük halk şair mutasavvıfı olan Hoca Ahmed Yesevi’den başlayarak Batı Türklerinin en büyük mutasavvıf şairi Yunus Emre’ye ve takipçilerine varıncaya kadar bütün sebepler ve neticeleri ayrıntılı bir şekilde izah edilmiştir. Konular birer birer anlatılırken dipnotlarda da bir çok bilgi verilmekte, bu bilgiler de ilgilileri için ayrı bir derya olarak istifade edilmeye değerdir. Yazarın en son değerlendirmesine göre; Ahmed Yesevi bir büyük bir tarikat kurucusu ancak şairlik yönü açısından eksik bir âlim, Yunus Emre ise Ahmed Yesevi’nin aksine büyük bir mutasavvıf şair olup sade bir dervişti. Yunus Emre’nin eserleri bugün bile zevkle okunabilir olup kendisi de sanat dâhisidir. Ahmed Yesevi’nin Divan-ı Hikmet’ini ise ancak ona bağlı dervişler okuyabilir. Kitap kaleme alınırken öncelikle Ahmed Yesevi ve Yunus Emre’yi meydana getire etkenlere yer verilmiş, zaman ve mekân olgusu içerisinde o dönemin siyasi iklimi, konuşlan dil yapısı, toplumun din algısı ve dini yaşayış tarzları, diğer devletlerle olan ilişkiler gibi bir insanı manen ve ruhen şekillendiren her şey izah edilmeye çalışılmıştır. Bu şekilde bir eser yazımı tekniği yukarıda da vurgulanmaya çalışıldığı üzere büyük bir bilgi birikiminin düzenli ve disiplinli bir çalışma ile bilimsel kurallara uygun bir şekilde aktarılmasından meydana gelmiştir. Dönemin şartları, dil ve din iklimi anlaşıldıktan sonra Ahmed Yesevi ve Yunus Emre’yi anlamak daha da kolaylaşmıştır. Elbette yazara ve kitaba dair çok daha fazla şey anlatılabilir ancak bu eseri izah ve tetkik etmeye çalışmak haddime değildir. Sadece yukarıda izah edildiği üzere genel hatları ile bilgi vermek kanımca yeterlidir. İlgi duyanlar için kitabı tavsiye ediyorum. Yazarın diğer kitaplarını da bu eseri okuduktan sonra okumam gerektiği hissine kapıldım. Kim bilir o eserlerle ne zaman nerede tanışacağız. Bol okumalı günler diliyorum.

Türk Edebiyatında İlk MutasavvıflarFuad Köprülü · Alfa Yayıncılık · 2018220 okunma

·

46 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.