Abdest denilen şu küçük temizlik ile -ki uzuvların bir kısmını yıkamak ve bazılarını mesh etmekten ibarettir-o uzuvlarla işlenen günahlardan tövbe ve istiğfar lüzumuna ima vardır. Şu uzuvların seçilmesi ve temizlenmeleri hususunda tayin edilen tertip, akıl sahiplerinin güzel bulup takdir edecekleri bazı sırları muhtevidir.
Şöyle ki: İnsan bedeninde el, ayak ve göz ile sair yüz uzuvlarından ziyade isyan cihetine süratli hareket eden başka bir uzuv yoktur. İşte bu uzuvları yıkamakla emirde, bunlar vasıtasıyla kesretle vukuu inkar edilemez günahlardan tövbe ederek iç temizliğine itina etmesi lüzumunu her mümine hissettirme ve hatırlatma bulunduğu gibi, temizlemedeki tertiplerinde de isyan hususuna hareket süratleri dikkate alınmıştır. Yani masiyete harekette en süratli olan uzvu daha evvel yıkama emredilmiştir. Hepsinden önce bütün uzuvlar içinde isyan ve tecavüze en süratli olan lisanı havi olduğu için ağzı yıkamak lazım gelmiştir ki bu yıkama ile yukarıda saydığımız lisan afetlerinden temizlenmek lüzumu hatırlanmış olur.
Çünkü zâhir temizliğinin, bâtın temizliğinin mukaddimesi olduğu az önce arz olundu. Bu mülahaza ile mümin bir daha lisanım o tür şeylerle kirletmemeye azmedip tövbekar olur. Ondan sonra, istinşak yani burna su vermekle de koklamış olduğu yasak kokulardan tövbeyi hatırlar.
Yüzünü yıkadığı esnada dahi meşru olmayan bakışlardan dolayı gözleriyle kazanmış olduğu günahlarına tövbe eder. Bunu müteakip ellerini ve kollarını yıkamakla memur olunur. Çünkü lisan konuşup gözler baktıktan sonra eller harama uzanır. Binaenaleyh sıra onları yıkamaya gelince meşru olmayan vurma ve dokunma fiillerine nedamet getirir. Ondan sonra başına mesh verir. Çünkü başın kendisinden isyan vaki olmayıp sadece masiyeti işlemeye sebep olan lisan ve gözlere yakın bulunmasından, yıkamak ile yıkamamak arasındaki mesh hükmünü alması münasiptir.
İşitmek fiili insana çoğu vakitlerde kasıt dışı vaki olduğundan kulakların da yıkanması farz kılınmayarak mesh edilmeleriyle iktifa edilmiştir.
Şu mesh etmeler ile de bâtın temizliği lüzumunu hatırlayarak kulakların işitmiş bulundukları haramlardan ve başının mücrim uzuvlara yakın olmasından tövbe eder.
Boynunu mesh etmesi hakkında da böyle denir.
Ondan sonra, ayaklarını yıkamakla da emrolunur. Zira evvela gözler görür yahut kulaklar işitir, lisan söyler ve el oynar da daha sonra ayaklar masiyet yönüne yürürler. Yani isyan işlemekte geciktikleri için ayakları en sonra yıkamak lazım gelir. Ve bu yıkamakla da bâtın temizliğine dikkat çekilerek onlar vasıtasıyla işlenen günahlara dahi tövbe olunur.
·
24 views
Maide Suresi, 6. ayet: Ey iman edenler, namaza kalktığınız zaman yüzlerinizi ve dirseklere kadar ellerinizi yıkayın, başlarınızı meshedin ve her iki topuğa kadar ayaklarınızı da (yıkayın.) Eğer cünüpseniz temizlenin (gusül edin); eğer hasta veya yolculukta iseniz ya da biriniz ayak yolundan (hacet yerinden) gelmişse yahut kadınlara dokunmuşsanız da su bulamamışsanız, bu durumda, temiz bir toprakla teyemmüm edin (hafifçe) yüzlerinize ve ellerinize ondan sürün. Allah size güçlük çıkarmak istemez, ama sizi temizlemek ve üzerinizdeki nimeti tamamlamak ister. Umulur ki şükredersiniz.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.