Nimetini sen verdin Rabbim, lütfunla artır onu... Hamd, nurlar saçan, gözleri açan, sırları ortaya çıkaran ve perdeleri kaldıran Allah'a layıktır. Rahmet, nurlar nuru, iyikte seçkinlerin efendisi, Muhammed'e sav, Selatü Selam olsun. O'nun ailesinin ve tertemiz seçkin ashabının olsun. Plano Carpını'nın Moğolistan'a yaptığı Seyehatnamsi hakkında yazdık, dostlar. Diplomatik diyalogların sözcüsü olan elçiler. Tarih içinde iki devletin uzaktan bir dili olmuştur. Derin mevzuları içinde barındıran diplomatik mesajlar, elçilerin sırtında uzun yollarda taşınıp gitmiştir. Farklı güçlülerin, kültürlerin karşılıklı isteklerini buluşturan elçiler, uzun kısa yollarda ölenler olduğu gibi görevinde başarılı olanlarda var. Elbette en önemli belirleyici unsur, dönemin kendisine has olanak ve şartları olmuştur. Tarihin farklı zamanlarında, kendisine has dönemin imkanları içinde sayısız elçiler arasında bir örnek düşündüğümüzde. 1245'ten 1247 yılları arasında Avrupa’dan Orta Asya’ya seyahat eden Plano Carpını, adında bir şahıstan bahsede biliriz. Seyahatname tarihini incelediğimizde Batı Hristiyan Dünyasının, doğuya karşı olan münasebeti; Hristiyan inancını yaymak ve farklı Hristiyan mezheplerini Katolik Mezhebine bağlamak, olduğunu görmekteyiz. Bu anekdotun ardından Keşiş Plano Carpını'dan konun anlaşılması için güzel bir örnektir. Ancak, dönemin şartları gereği Carpını’ın seyahatnamesi bir rapor tarzında bilgi verici bir kaynaktır. Carpını, Dominikan Tarikatının adına 1245’te ilk defa doğuya seyahat etmesiyle Moğollarla ittifak etmek amacıyla gitmiştir. Bu seyahatinde üç yıl gibi bir zamanı kapsamakla beraber, çok önemli gözlemlerle bilgi verici bir rapor hazırlamıştır. Moğolların, tarihte örneği görülmeyecek bir istila, yıkım ve hakimiyet kurmuştur, doğu ve batıya. Dehşeti uyandıran, Moğol istilası karşısında Batı Hristiyanlık din adamları bir dizi tedbirler almaya başladılar. Bunun bir örneği de elçi göndererek teklifler sunmak, isteklerde bulunmaktaydı. Bunun bir örneği, Plano Carpını'dan “Moğol Seyahatnamesi”dir. Bu eser, Batı’nın ilk defa derin ve ayrıntılı bir Moğol Tarihiyle tanışmaları oldu. Carpı’nın, üç yıllık kısa zamanda Moğollar hakkında dönemin coğrafi konumu, sosyal yapıları, inançları örf ve âdetleri, savaş sanatları, ele geçirdikleri ülkeler hakkında bilgiler ve saray hakkında çok derin gözlem, analiz ve bilgi toplamıştır. Kitabın bu bilgi çokluğu, yazarın gözlem ve halkın verdiği rivayetlerden oluşmasıyla beraber sonradan destek aldığı yazılı kaynaklarda olmuştur. Kitabın zayıf tarafı rivayetlerden oluşan bilgilerin olmasıdır, keza rivayetlerle efsane ve masalların kendini hissettirmesi kalitesini etkilemiştir. Üç yıl gibi kısa bir zaman içinde bu kadar bilgi çeşitliliğin ortaya çıkması, kitabın gözlemlerle algılanan her şeyin yazıldığını göstermektedir. Unutulmamalıdır ki Keşiş Carpını, Batının menfaatlerini korumak için gittiği gibi bilgi toplamak içinde gitmesidir. Moğol diyarlarına yapılan bu iki yıllık seyahatname de gözlemlere dayalı bir bilgiyle karşılaşmaktayız. Yazarın olayın içinde olması çok az yerlerde rastlamaktayız. Bununla beraber çok çarpıcı bilgilere de karşılaşmaktayız. Bir misalle Moğolların savaşlarda hayatta kalmak için ölüleri yediklerini, kendi milletleri dışındaki milletlere asla güven vermedikleri, sadece birbirlerine karşı iyi olduklarını ve birbirine destek verdiklerini öğreniyoruz. Bu seyahat kitabın sonunda ise Cengiz Han’ın sarayına gidip yaşadıklarını aktarmasıyla dönüş yolunu anlatmasıyla bitirmektedir. Bu kitabın tercüme ve notlarını hazırlayan Ergin Ayan, Ortaçağ Selçuklu, Haçlı Seferleri, Anadolu Iran Tarihi ve Moğol Tarihi konularında çalışmalarıyla şu anlık 10 kitabı yayınlanmıştır. 13. Yüzyılda Avrupa’dan Orta Asya'ya Yolculuk, vasfına sahip olan bu kitap; Moğol tehlikesini ortadan kaldırmak, Hristiyanlığa davet ve bilinmeyen Moğol coğrafyasını tanımak hatlarıyla belirleye biliriz. Moğol kimliği, doğası ve kültürel bir tercüme boyutu kazanması alanında hele ki 13. Yüzyıl Avrupası için nadir ve değerli olma vasfını kazandırmıştır. Yunus Özdemir.

Moğolistan SeyahatnamesiJohann De Plano Carpini · Kronik Kitap · 2018194 okunma

·

147 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.