Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.37.7
Gönderi
Naçizane Notlarım
WE HAVE NO IDEA
Kitap basit bir dille yazılmış, ki bu da bilim kitapları için aranan özellik. Sayfa başına en az bir şaka düşüyor, bir yerden sonra sıkıyor. Fakat, konunun çerçevesini sıkmadan veriyor. Kitaptan notlar çıkartmıştım, onlar üzerine internetten araştırma yaptım ve belki birileri yararlanır diye buraya koyuyorum. Bilal’e anlatır gibi yazacağım, korkmayın.
britannica.com/media/full/topi...
Aha atom! “Atom fiziğine de profesörlüğe de lanet olsun!”daki atom.
Atom Fiziğine de Profesörlüğe de Lanet Olsun! - YouTubeyoutube.com › watch
Lisedeki derslerden hatırladığım kadarıyla, atomun resmi buydu bize gösterilen. Çekirdekte artı(+) yüklü protonlar ve yüksüz nötronlar ile çevredeki yörüngede dolanan eksi(-) yüklü elektronlar. Anlamayacağımızı düşündüklerinden mi anlatmadılar yoksa kendileri mi pek anlamadılar, orasını bilmem ama günümüzdeki atom resmi bundan farklı.
Zamanında bilim adamları da atomları böyle tasvir ettiler, uzaydaki gezegenler ve yörüngeler misali. Fakat, şöyle bir sorun vardı: çekirdekte artı(+) yük vardı, yörüngede de eksi(-). Artı ve eksi ne yapar, birbirini çeker. Yani, o elektronların yörüngelerde dolaşmaması gerekiyordu, fakat dolaştıkları da kesindi. Ya da onu geçtim, bu elektronların gücü bitmiyor mu yorulmuyorlar mı da taa Big Bang’den beri dönüp duruyorlar? Neyse, bunlara ileride döneceğiz.
Bize gösterilen resimdeki ana sorun, elektronların dolaştığı yörüngelerin o kadar da kesin olmaması, yani elektron ha şuradadır diyemememiz. Neden? Çünkü her nesne yani her şey ‘Belirsizlik İlkesi’ne uyar.
Heisenberg Belirsizlik İlkesi der ki herhangi bir şeyin tam konumunu ve tam hızını AYNI anda ölçemezsin. Demek istediği, eğer konumu tam olarak ölçersen, hızını tam olarak ölçemezsin, ya da tam tersi. Bir koltukta iki karpuz taşınmaz hesabı. (hız değil, aslında momentum)
Karşınızda: Heisenberg!
vignette.wikia.nocookie.net/breakingbad/ima...
Şaka şaka.
Bunun yerine günümüzde kabul edilen atom resmi şu şekilde:
sutori.com/item/electron-c...
Önceki ile karşılaştırması için:
tracingcurves.blog/particle-physic...
Gördüğünüz gibi, elektronların belirli bir yörüngesi yok, yani konumları belirsiz(ama yaklaşık hızını biliyoruz: saniyede 2.200 km -ışık hızından %1 daha yavaş. Merkezden uzak elektronlar çok az daha yavaş.) Bu atom modeline, elektron bulutu adı veriliyor. Belirli yörüngeler yerine elektronların bulunduğu tabaka, bulut vs. bulunuyor.
Konumlarına belirsiz dedik ama o kadar da değil -yaklaşık olarak biliyoruz- , gördüğünüz gibi, elektronların büyük bir çoğunluğu çekirdeğe yakın seyrediyor. Çekirdekten daha uzak bir yerde dolaşan elektron görebilirsin fakat bunun OLASILIĞI, yakın olana kıyasla çok daha düşük.
Atomu biraz kenara koyup, belirsizlik ilkesiyle devam etmek istiyorum.
Neden konumu ve hızı aynı anda ölçemiyoruz? Çünkü evrendeki her şey, hem parçacık hem de dalga olarak davranıyor. Dadadat! Klasik fiziğin sonu, hoşgeldin kuantum fiziği.
Hocam yavaş git!
Bir şeyin parçacık olarak davranması, kısaca, konumunun belirli ve kesin olmasıdır. Ama, mesela denizdeki dalgalar parçacık olarak kabul edilemezler. Belirli ve kesin konumları yoktur, yüzeye yayılmıştır, birden fazla yerdedirler.
Tekrarlayalım: Belirsizlik ilkesinde konum ve hız aynı anda ölçülemez. Neden? Çünkü nesneler hem dalga hem de parçacık olarak davranırlar. Parçacıkların konumları belirlidir yani belirli bir konuma sahip olmak parçacık olmanın bir özelliğidir. Diğer tarafta, hız da dalgaboyuyla yani dalga olmakla ilişkilidir. Parçacık ile ilgili (konum) ölçüm yaparken dalga özelliğini tam olarak kestirememen normal, değil mi?
Belirsizlik ilkesi ile ilgili video:
youtu.be/TQKELOE9eY4
(altyazı mevcut)
İyi hoş güzel de... Bunlar hep soyut şeyler hocam, bize elle tutulur, dişle çiğnenen, burunla koklanan şeyler göster.
Ve karşınızda çifte yarık deneyi -fizik dünyasında çığır açan bir deney:
youtu.be/q3H7wR_IR3w
(etkileyici ve anlaşılır bir animasyon, tebrikler)(izlemeniz gerek)
İzlemeye üşendiyseniz(ki bence öyle bir şey yapmayın):
upload.wikimedia.org/wikipedia/commo...
Sonuç: Elektron hem dalga hem de parçacık şeklinde davranıyor. Eğer detaylı şekilde incelemeye çalışırsak, dalga halini terk edip parçacık şeklinde davranıyor.
Şu “detaylı şekilde incelemeye çalışmak” kalıbını biraz açayım. Deneyi yapanlar diyor ki: “Ulan bunlar hem dalga hem de parçacık gibi hareket ediyor. Şuraya bi’ kamera koyam da işin aslını öğrenem. Hehehe!”
Gel gör ki kamerayı koyduklarında, dalga gibi davranmıyorlar artık. Allah allah? Kamerayı kaldırıyorlar, dalga gibi. Koyuyorlar, parçacık gibi. Klasik fizikçiler şokta: daha hem dalga hem parçacık gibi hareket eden fotonları anlayamadan, üstüne kamera belası başımıza çıktı diyorlar.
Bu gizemi çözecek(daha doğrusu doğrulayacak) birisi çıkıyor: Schrödinger (internetten bakıp yazmadım).” Ve şöyle diyor: “Ey bilim camiası! Bu deneyde, fotonun dalga olarak hareket etmesi ve ona ait şekil ortaya çıkartması, ‘olasılık dağılımı’(probability distribution) ile ilgilidir.”
O kamera meselesine gelirsek de, o kamera var ya o kamera, hehehe!
O kamera aslında BİLİNÇLİ bir varlık olan insanı temsil etmektedir. Yaptığımız ölçümlerden ve deneylerden bağımsız olamayız. Deneyi yapan insanoğlu, o deneyin sonucunu etkilemektedir.
Biz kamerayı oraya koymadığımızda, fotonları fiziksel bir parçacık olarak algılamamış oluruz. Ve, sonuca bakın ki, fotonlar dalga olarak hareket eder. Ve ayrıca, biz fotonların parçacık olduklarını BELİRLEMEDİĞİMİZ için ‘olasılık dağılımı’ sergiler.
Amma velâkin, kamerayı koyduğumuzda, fotonların fiziksel bir parçacık olduğunu algılarız ve bu da onun parçacık olarak davranmasında etkili olur.
diyor sayın bilim adamları.
açıklamanın videosu:
youtu.be/LW6Mq352f0E
(ingilizce-altyazı yok)
(Not: İlk başta elektron demiştim daha sonra foton, sorun yok. İkisinin de aynı sonuç verdiği kanıtlandı. Hatta atomların ve moleküllerin de.)
Kuantum mekaniğinin ilk deneyi olan çift yarık ile şunu anladık:
1. Parçacığın hangi yolu tercih ettiğini bilemeyiz.
2. Hatta, biz ölçüm yapmadan önce, orada bir yol(path) bile yoktur.
3. Parçacık birden fazla yerde olabilir.
4. Bizim gözlem yapmamızla, gözlemin sonucu değiştiği için; Einstein’in aradığı “objektif bir gerçeklik” -aynı koşullar altında HER zaman doğru- yoktur. Tek gerçeklik, gözlemcinin (insanların) iştirak ettiği ve etkilediği gerçeklik vardır. Ve bazılarına göre, oradaki BİLİNÇLİ gözlemcinin varlığı nedeniyle dalga gibi hareket etmeyi bıraktı.
Şimdilik bu kadar not yeter, diğer kitaplara da kalsın.
··
99 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.