Saramago bu eserinde genel olarak karşı çıktığı günümüz yaşam düzenlerinin, özellikle kent yaşamının ayrılmaz bir parçası haline gelen alışveriş merkezlerini incelemeye almış. Saramago eserlerine sorularla başlar, mesela Körlük kitabını, hepimiz kör olsak ne olurdu, Kabil kitabını insan kendine ben yaşamaya değer miyim sorusunu sorsa ne olurdu, Mızraklar Mızraklar Tüfekler Tüfekler kitabını, neden silah fabrikalarında grev yapılmaz? sorularını sorarak anlatmaya başlar. Kitabı yazmadan kendine sorduğu sorulardan hariç Saramago eserlerinde bol bol cevaplı, cevapsız sorular da yerleştirir. Mağara ise birden çok sorunun cevaplanması üzerine yazılmış gibi duruyor, bir yandan da içindeki soruların bolluğu da kitaba canlılık katmış. (Buradan sonrasında kitabın içinden bahisler vardır.) Kitap bir kaç elden ilerleyen olaylar serisi ama bir kaç el derken eşzamanlı gerçekleşen olayların mekan farklılaşmasından çok aynı kişi üzerine etkiyen bir çok olay kitabı ilerletiyor. Bu insan Cipriano Algor, ben onu yaratıcı olarak gördüm, kitapta anlatılan Kızılderililerin yaratılış destanına burda atıfta bulunacağım, Tanrıların insanı çömlek fırınında yaptığına inanan bir düşünüş. Algor ise bir çömlekcidir, ondan hariç Saramago'nun kitapta üzerinde durduğu bir diğer düşüncesi organların beyinleri de bu karakterde son derece gelişmiştir. Organların beyinleri derken Saramago farklı bir düşünce geliştiriyor, beyinden bağımsız el gibi organların alışkanlık ve sinir uçları dolayıyla bir tür hafıza ve yetenek gelişiminde bulunduklarını öne sürüyor. Algor kitapta sırasıyla, çömlek üreten, ondan sonra ise biblo üreten bir insandır, bibloları da dünyanın farklı zamanlarından farklı insanlardır ama o bunları tek bir fırından çıkarır tıpkı Tanrı gibi. Algor'a Saramago'nun gözünden yaratıcılık atfetmenin sonucu ürettiği malları Merkez almayınca gömdüğü mağaranın imgesel önemine dikkat çekmekte işime yarayacak. Karakterlerin ve olayların diğer zenginlikleri üzerine bahsetmek istemiyorum, ikinci mağara imgesi ise kitapta Merkez adını alan alışveriş merkezinde yerin altındaki beşinci katta keşfedilen Platon'un mağarasıdır. Merkez anlatımından bahsetmeyi de tercih etmiyorum, çünkü metnin içine doğallıkla dağılmış bir kurguyu burada bütün halinde ortaya koymak, kitabı bir distopya havasına sokar. Ancak mağaradan bahsetmek istememin nedeni, Merkezdeki mağara ile Algor'un eserlerini gömdüğü mağaranın ilişkisini anlamaya çalışmak; İlk mağarada bir yaratıcının, son eserlerini gelecek için umutsuzca saklaması var. Algor bunları dizerken damadı Marçal'ın ona yardım edişindeki saygılı tutumu kendime destek edinebilirim, bu konuda. Algor aynı zamanda insanın son örneklerindendir kitapta, elleri olan, dünya üzerinde yaşayan, amacı olan... bu son Tanrı kitapta olur olur ya, cehenneme düşmüştür. Ancak orada insan olduğunu bir kez daha ayrımsayıp, Platon'un mağarasında karanlıklarda kalmaktan kurtulmuştur, kendi mağarasında ise insanlığını ve Tanrısallığını ileri nesillere miras bırakmıştır, merakı, el işini, toprağı, Saramago'nun en değer verdiği şeyleri...

MağaraJosé Saramago · Kırmızı Kedi · 20221,291 okunma

··

74 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Batuhan