Birikimin üçüncü
unsuru ise, birikimin gelişmesiyle birlikte artan değişken
sermayedir . Marks 'ın şemasında toplumsal ürün , işçiler için bu değişken sermayeye uygun düşen , maddi biçim
olarak giderek artan miktarda tüketim malını içerir . Ancak
değişken sermaye, aslında işçilerin tüketim malları değil,
yeniden -üretimi için bu tüketim mallarının gerekli olduğu
yaşayan emektir .