Haşhaş ve Emperyalizm
Haşhaş ve Emperyalizm, Aytunç Altındal'ın 1980 öncesi yayımladığı bir kitap. 2000'lerin başlarında Alfa Kitap tekrar bastıktan sonra 2019 yılında ise Destek Yayınları kitabı tekrar okuyucuyla buluşturdu. İyi ki de yayımlanmış. Alfa'dan çıkan kitabı çıktığı zaman alıp okumuştum. Bu baskıyı da aldım ve tekrar okuyup, notlar çıkardım. Alıntılar bu baskıya aittir.
Kitap 1980 yılı öncesine dair bilgiler içermektedir. Okurların bir kısmı niçin sonraki yıllarda 'güncelleme' yaparak eklemeler yapılmamış diye düşünebilir ve sorabilir. Ama sonrasının olmamasının da çok da gerekli olmadığı okundukça anlaşılabiliyor. Daha sonraki dönemi de başkaları yazabilir.
2002 yılında yeni baskı yayımlanırken Aytunç Altındal, kitapta olan yazıların güncelliğini yitirmeyip hatta o yıllarda tespit ettiği bazı şeylerin yıllar sonra daha görünür olmasını da özellikle belirtiyor. Takvimden yapraklar düşse ve yeni yapraklar gelse de düzenin ve egemen güçlerin, kendi hedefleri doğrultusunda bazı şeyleri organize etmesi ve o yüzden isimler değişse de sistemin aynı şekilde devam ettiği düşünülebilir.
Kitap içindeki bilgiler Aytunç Altındal'ın 1969 - 1974 yılları arasında yaptığı araştırmalar sonucu elde ettiği bilgilerden oluşuyor.
Kitap önce 12 Mart 1971 muhtırasından hareketle bir afyon yasağının oluşturulma sebepleri üzerinde duruyor. Bunu yaparken de muhtırayı 'biçim', 'içerik' ve 'öz' (s.23) olarak inceleyip bir sonuç çıkartıyor. Hint keneviri ile haşhaş arasındaki farklara değiniliyor. Yapı olarak bir birinden ayrı olan bu bitkiler incelenerek ön bilgilendirme sağlanıyor.
Tarihsel gelişim içinde Türkiye'de afyon ekim alanları hakkında bilgiler de veriliyor.
Kitabı üç bölüme ayırırsak, ilk bölümleri daha çok teknik ve akademik yönden anlatım ile bazı kavramlar hakkında bilgi veriliyor; ikinci bölümde ise Aytunç Altındal'ın gazetelerdeki bu konularla ilgili yazıları (köşe yazısı, yazı dizileri) toplanmış; üçüncü bölümde ise afyon üzerine belgelerle ABD'deki durumdan bilgiler veriliyor. Gazete yazıları vatandaşın çok daha kolay bir şekilde anlayabileceği şekilde yazılmış. Dönemin şartları (siyasi, kültürel, sosyal durumlar) etrafında bir anlatım ile 1970'li yılların panoraması çiziliyor.
Hippi kuşağı ve bu kuşağı büyüleyen yazar ve şairlerden (s.70) bahseder. Mesela şu an hiç de yabancı gelmeyen bir isim ve kitap olan, J.R.R Tolkien ve Yüzüklerin Tanrısı [Efendisi] adlı romandan 1970 yılında bahsediyor. Ayrıca Jack Kerouac, Normal Mailer, Eldridge Cleaver, William Reich, Herbert Marcuse, Norman O Braun, David Soloman, Samuel Beckett gibi kişileri de incelemiş. Hippiler kimdir? Dünyada ve Türkiye'de yansımaları, Beat-Zen kavramlarına açıklık getiriyor.
ABD'de özgürlük anlayışı ve o doğrultuda yayımlanan dergilerden bazı örnekler sunarak, Uşak'taki Türk köylüsünün ektiği haşhaşın mı suçlu olduğu (s.113) yoksa ABD'nin kendi gençliğini zapt edememesi sonucu oluşan bazı yoldan çıkmalar yüzünden mi toplum esrar, eroin vd. bağımlılıkların pençesine düşmüş bunu sorguluyor. Bunu da yaparken ABD'nin kendi yayınlarından örneklerle anlatıyor. Yazı dizisi olarak o zaman gazetede yayımlanıyor. Maalesef artık bu şekilde yazı dizileri bulmanın imkanı kalmadı.
Aytunç Altındal Amerikalıların Türkiye'de haşhaş yasağını uygulatmak için kullandığı donelerden biri olan 'Amerikan gençliği Türk haşhaşı ile uyuşturuluyor' tezine karşı çıkarak Amerikan gençliğinin Türk haşhaşıyla değil, olsa olsa sınırsız özgürlük cümleleriyle cinsel anlamda her türlü yayının (müzik, resim, film, dergi, kitap, gazete…) serbest olması neticesinde, Amerikan gençliğinin uyuşturulup, yoldan çıktığını anlatır.
1970'li yılların Amerika'sının gazetelerinden, dergilerinden yansıyan bazı bilgileri Altındal kendi bilgisiyle harmanlayıp okuyucuya aktarıyor. Gençliğin içinde bulunduğu derin bunalımdan yararlanan çevrelerin varlığından bahseder ve film, kitap, dergi gibi (erotik - pornografik) yayınların satışlarının çok yüksek olduğunu söyleyerek, uyuşturucunun kültürel şekilde olduğunu göstermeye çalışıyor.
Bu kitap, uyuşturucunun kullanımı, bunu tetikleyen etkenler, ABD'nin Türkiye'ye 'haşhaş' üzerinden ambargo koyması, Amerikan gençliğinin uyuşturucu ile tanışması ve kullanımını ele alırken; Beyaz Savaş (
Beyaz Savaş) adlı kitap olayın siyasi nedenlerini; haşhaş yasağı ve o yasak üzerinden gençlik hareketleri de bu kitapta (
Haşhaş) anlatılıyor.
Ezcümle: Okunmasında fayda olacağını düşündüğüm bu kitap ile zamanda yolculuğa çıkarak, belki de ilk kez duyacağınız bilgileri okuyacaksınız. Tavsiye ederim. Ben Aytunç Altındal'ı 1990'lı yıllarda Günaydın gazetesinde çıkan 'Bilinmeyen Hitler' yazı dizisi sayesinde tanımıştım ve o dönem için bile çok ses getiren bir çalışma idi. Bu kitapta aynı şekilde derin bilgi ve araştırma sonucu ortaya çıkmış ve Amerikan gençliğini ele aldığı yazılarda, Amerika'nın kendi kaynaklarından yararlanarak yazmış. Tavsiye ederim. 4-9 Haziran 2019 tarihleri arasında kitabı okudum. 10 Haziran 2019 tarihinde ise inceleme yazısını siteye ekledim.
·
40 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.