Amerika’da siyah ya da kadın olmanın hiç de kolay olmadığı yıllar. Hele de bu ikisi birdenseniz yaşam sizin için dayanılmaz hale gelebilir. İç Savaş’ın sona ermesi Amerika’da uzun bir geçmişe sahip olan sorunların bir anda çözümlenmesine yetmiyor. Siyahlar köle olmaktan kurtulsa dahi beyazların sahip olduğu haklara sahip olmaları söz konusu değil. Uzun yıllar ve mücadeleler sonrasında bile beyazların siyahlara olan bakışını değiştirmek mümkün olmuyor. Böyle bir dünyadan kurtulmak için kaçmayı ya da canınıza kıymayı düşünebilirsiniz. Yahut çocuklarınız böylesi bir dünyada büyümesinler diye onların canına kıymayı… Siz bu kadar ileri gidebileceğinizi düşünmeseniz bile Sethe tam olarak böyle düşünüyor. Hatta düşünmekle de kalmıyor kızını, Sevilen’i beyazlara kaptırmaktansa, hayatı boyunca yaşayan bir ölü olmasındansa bir kere ölmesini tercih ediyor. Bunun aynı zamanda kendi kızının katili olacağı anlamına gelmesi onu bu eylemi yapmaktan vazgeçirmeye yetmiyor. Ancak Sevilen’in hayaleti Sethe’i ve 124 sakinlerini rahat bırakmıyor. Kölelik günlerinin geçmiş olmasına rağmen anıların zihinlerdeki yerini bırakıp gitmemesi gibi, eski günlerin acıları Sevilen’in hayaletiyle birlikte Sethe’i tekrar ziyaret ediyor. Köle olmak. Kendine ait hiçbir şeyi olmamak. Başkası için yaşamak, başkası için çalışmak, başkası için yemek ve hatta yine başkası için çalışsınlar diye çiftleşmek, çocuk doğurmak ama çocuk sahibi olamamak. Günümüzde ‘özgürlük’ün anlamı üzerinde ne kadar kapsamlı düşünüyoruz bilmiyorum. Daha önce özgürlüğü kısıtlananlar belki daha iyi anlarlar ama hayatı boyunca köle olarak yaşamak şu an bizim için hayal etmesi çok kolay olmayan bir şeydir muhtemelen. Bu kitapta bize sunulan yalnızca ufak bir boyutu olsa da özellikle o dönemde Amerika’da siyahların karşı karşıya kaldığı acının boyutlarına dair önemli bir fikir vermeye yetiyor. Morrison’un kullandığı dil, cümle ve kelime seçimleri, bölümlerin akışı, olay akışı içerisinde ileri ve geri sıçramalar da bu çok çarpıcı ve yürek burkan olaya uygun düşecek şekilde seçilmiş. Bu durum, romana akıcı ve rahat bir okuma hedefleyerek başlayanları zaman zaman zorlayabilir. Ancak kitaba başladıktan sonra bu dile kolaylıkla alışılacağını düşünüyorum. Muhtemelen Morrison, okuyucunun kendini bir anda olayların içinde bulmasını ve yaşananların sarsıcı etkisinden paylarına düşeni olabildiğince fazla almasını istediği için böyle bir yola giriyor. Hatta kitabın başlangıcında, kitabın zihninde ortaya çıkış hikâyesinden bahsederken de kitapta giriş bölümü koymadan doğrudan 124 numaralı evde başlamasını da bu şekilde açıklıyor. Okuyucunun yüzünde bir tokat etkisi yaratmak istiyor. Aksi halde o dönemlerin yeterince anlaşılamayacağına inanıyor. Amerika’da ortaya konan edebiyat ürünleri, film, müzik ve diğer sanatsal yapıtlar Amerika’dan bir kesit sunmaya çok önem verirler. Bu ilk kez, bir ortak kültür ve millet duygusu yaratma ihtiyacı içinde oldukları ilk koloni yıllarında ortaya çıkan bir olgu olsa da ilerleyen yüzyıllarda da bunu iyi bir şekilde uygulamaya devam ettiklerini düşünüyorum. Toni Morrison’un bu eserinde de Amerikan tarihinde büyük bir yer kaplayan ve uzunca bir süre daha üzerinde konuşulmaya devam edilecek olan siyahların köle olarak geçirdikleri günlere, kölelik şartları altında sürdükleri yaşama dair çok önemli kesitler sunuyor. Morrison, bu konuda daha fazla bilmek isteyenler ve o dönem siyahların yaşadıkları sıkıntıları biraz olsun hissedebilir miyim acaba diye düşünenler için çok önemli bir eser ortaya koyuyor. Okudukça ve farklı yaşamları, ülkeleri, olayları, duyguları, renkleri keşfettikçe ufkumuz daha da açılıyor ve bu dünyanın sadece bizden ibaret olmadığını bir kez daha anlıyoruz. Özellikle bizim ülkemiz için, insanlarımız birçok anlamda dünyanın farklı bölgelerinde yaşanmış olan ve bizim coğrafyamız için belki uzak olan konuları es geçmeyi tercih edebiliyor. Hâlbuki insanın insandan öğreneceği şeyler bitmez. Uzak ya da yakın, keşiflere yelken açmanın en güzel yolu olan kitaplar bu kez bizi Amerika’ya Sethe’nin hikâyesine götürüyor.

SevilenToni Morrison · Sel Yayınevi · 20231,465 okunma

·

24 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Mustafa Ateş