Batı Trakya Türk Hükümeti
Batı Trakya’da kurulan Türk devleti (1918, 1915, 1919). İlk Türk Cumhuriyeti olup savaş koşullarında kurulmuş, savaşın sona ermesiyle birlikte ortadan kalkmıştır, Osmanlı Devleti’nin Avrupa’da toprak yitirmeye başlamasıyla birlikte Rumeli’deki Türklerin bir bölümü yer değiştirerek Rodop Dağları ile Meriç Irmağı arasındaki Batı Trakya’ya yerleştiğinden buradaki Türk nüfusun sayısı 5 milyona ulaşmış; bu arada Osrnanlı Devleti, I.Balkan Savaşı’nda Batı Trakya’nın tümünü, Doğu Trakya’nın da bir bölümünü kaybetmişti. İttihat ve Terakki yönetimi, Osmanlı Devleti’nin katılmadığı II.Balkan Savaşı'ndan yararlanarak 23 Temmuz 1918’te Edime’yi geri almasına rağmen Osmanlı orduları Meriç Irmağını geçemeyince Batı Trakya fiilen Bulgaristan’a bırakılmış oldu. Daha sonra Enver Bey’in (Paşa) desteğiyle bölgeye geçen Eşref Bey (Kuşçubaşı), 15 Ağustos 1913’te Türklerin bağımsızlık savaşını başlattı. 81 Ağustos 1913’te Gümülcine’ye giren Türk milisleri,
ertesi gün İskeçe’yi aldı ve 25 Eylül 1918’te, Gümülcine merkez olmak üzere Batı Trakya Türk Cumhuriyeti kuruldu. Fakat İttihat ve Terakki yönetiminin, Avrupa devletlerinin baskısı karşısında Batı Trakya’yı İstanbul Antlaşması’yla (29 Eylül 1918) Bulgaristan’a bırakması ve bölgenin Bulgarlara geçmesi üzerine Batı Trakya Türk Cumhuriyeti, 25 Ekim 1918’te son buldu. I.Dünya Savaşı sırasında 30 Temmuz 1915’te Yüzbaşı Fuat Balkan’ın sevk ve idaresinde Drama’da Batı Trakya Kurtuluş Komitesi kuruldu. Daha sonra Fuat Balkan’ın Istanbul’a çağrılması ve 27 Eylül 1917’de Kavala’dan Istanbul’a hareket etmesiyle bu teşebbüs de başarısız kaldı. Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra 10 Kasım 1918’de İstanbul’daki Batı Trakyalılarca Batı Trakya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Cemiyet, İtilâf Devletleri adına Fransız kuvvetlerinin Batı Trakya’yı işgali (15 Ekim 1919) sıralarında faaliyetini sürdürdü ve merkezini yeniden Gümülcine’ye nakletti.
Batı Trakya’daki Türk hükümetlerinin üçüncüsü ve en uzun ömürlüsü 17 Ekim 1919’da kuruldu. Fransızların da kendi çıkarlarına uygun görerek destekledikleri bu hükümet, varlığını 22 Mayıs 1920’ye dek sürdürdü. Cumhurbaşkanhğına Peştreli Tevfik Bey’in getirildiği hükümeti Bulgaristan hemen tanıdı. Yunanistan tanıdığını açıkladıysa da bir süre sonra Batı Trakya’nm durumunun belirlenmesi için bir referandum yapılmasını istedi. Referandum sonunda bölgenin Yunanistan’a katıldığı ilân edilince, sonucun hileyle alındığını açıklayan Türkler, durumu kabul etmedilerse de, Yunanistan 22 Mayıs 1920’de bölgeyi işgal ederek Batı Trakya Türk Devleti’nin varlığına son verdi. Böylece bu yeni yönetim de yaklaşık yedi ay sürdükten sonra 23 Mayıs 1920’de tarih sahnesinden çekildi. Ancak bu haksızlığı kabul etmeyen Batı Trakya Türkleri, Kuvâ-yi Milliye’yi ve Batı Trakya Millî Hükümed’ni kurdular (25 Mayıs 1920). Bu hükümet ise varlığını Kuvâ-yi Milliye ’nin Yunanlılara karşı verdiği mücadele sayesinde Lozan Antlaşması’nın imzalanmasına dek sürdürdü ve 24 Temmuz 1928’te Batı Trakya Millî Hükümeti de tarihe karıştı. Yunanistan, Batı Trakya Kuvâ-yi Milliyesi’nin Yunanlılara karşı Batı Trakya'da verdıği mücadele nedeniyle bölgede 6 tümenini tutmak zorunda kaldı ve Yunan ordusu Anadolu işgalinde bu kuvvetlerinden yararlanamadı.
Sayfa 179Kitabı okudu
·
22 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.