Eski eserleri okumak ilginç bir deneyim. O zamanın yaşamına açılan bir pencere olmasının bir sürü getirisi var: Gelenekleri, görenekleri, o zamanki umutları, hayal kırıklıklarını görüp şimdiyle paralellikler ya da çaprazlıklar kurmak mümkün. Büyük Umutlar da bu yönden enteresan bir eser. Tefrika halinde yayınlanmış vaktiyle. Bunu öğrendikten sonra kitabın yapısının altında yatan sebepleri anlıyorsunuz. Kitap tabiri caizse günümüz dizileri gibi: Bol, unutulmaz karakterler; bu karakter bolluğundan dolayı ağır ağır ilerleyen olay örgüsü, aceleye gelmiş gibi duran bir kapanış. O vakit diziler böyleymiş dedirtiyor insana; kurduğunuz paralel eksende okuduğunuzda kitabı, uzunluğu daha kabul edilebilir oluyor. Pip adlı bir demirci çırağı etrafında dönüyor roman. Pip ablasının eşi yanında çalışırken bir yandan da Bayan Havisham denen, evlenemedi diye kendini malikanesine kapatmış zengin bir hanımefendinin yanına gitmektedir. Bir gün kimliği bilinmeyen biri tarafından Pip’e eski hayatını bırakıp bir beyefendi olma fırsatı bulunur. Ve olaylar gelişir. Pip de. Zira romanın sonuna doğru Pip’in gençliğinin baharının sonlarına yaklaşmış oluyorsunuz. Bu süreç boyunca Pip, para derdi de ortadan kalktığı için, güzel hayallerin içine dalar. Ancak hiçbir şey göründüğü gibi olmayacaktır, roman bu. Türkçe başlığın yanıltıcı olduğunu düşünüyorum. Aslı olan Great Expectations’ın çevirisi olarak Büyük Beklentiler çok daha uygun olacaktır. Çünkü roman aslında beklentiler üzerine kurulu. Beklentilerin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği arasındaki sürtüşmeler, sonrasındaki hayal kırıklıklarını beklenti kelimesi daha da iyi ifade ediyor. Galiba Büyük Umutlar ismi daha fiyakalı olduğu için tercih edilmiş. Kitap, dediğim üzere bir dizi havasında ve uzunluğu da öyle. Benim okuduğum baskı üzerinden konuşursak beş yüz sayfa civarı bir kitaptan bahsediyoruz, Türk dizilerine bir hayli yakın. Bu roman tefrika halinde yayınlandığı zaman okumak çok daha keyifli olabilirdi; bu haliyle kitabı okumak ortalarına doğru sıkıcı bir hal alıyor. Size yirmi beş bölüm o uzun uzun Türk dizilerini izlemeniz gerektiğini söylesem herhalde televizyonda yayınlandığı zaman izlemeyi tercih edeceksinizdir. Bu yüzden de Büyük Umutlar’ı okumak bir bakıma ağır iş. Zaten tüm bu dizi mevzuundan dolayı bu kitabı o vaktin dizi ihtiyacını karşılayan bir şey olarak görüyorum. Zira okuduğuma göre insanlar toplanır ve kitabın bölümlerinin okumaları yapılırmış her hafta. O zamanki psikolojik derinlikten yoksunluk Charles Dickens’ı eserlerinde az sayıda derin karakterden ziyade çok sayıda yüzeysel tipler yaratmaya itmiş gibi. Her ne kadar Pip’in hayal kırıklıkları iç acıtıcı olsa da bir dedikodu dinlermiş gibi dinlemekten öteye gitmiyor. Bir anlamda yazar sizi bir şeyler hissettirmeye çalıştırmaktan ziyade size biraz yük yüklüyor: Hayal kırıklığını bilirsiniz işte deyip Pip’in hayal kırıklığı yaşadığını söylediğinde çok da derinlere inmesine gerek kalmıyor. Kitapta karakterlere odaklanmaktan ziyade sürükleyici olaylar ve enteresan özellikli karakterler oluşturulma yoluna gidilmiş. Sona doğru da her şeyin birbirine girip zaten çok daha önceden planlanmış gibi görünen ilişkilerin tutarlılığıyla eser heyecanlandırıyor; yine de kitabın sonları kitabın bir parçası olmaktan ziyade Charles Dickens’ın kafasında oluşturduğu taslağa daha çok benziyor. Dizilerin yokluğunda Büyük Umutlar anlamlı. Ama etrafımız zaten dizilerle sarılmışken ve artık her şey klişe olmuşken bu kitabı okumaya ne kadar değer kararsızım. Özellikle uzunluğu sizi bezdirebilir. Ama keyiflik bir okumalık aradığınız sürece sizi hayal kırıklığına uğratmayacak bir kitap Büyük Umutlar. Hayal kırıklıkları Pip’in.

Büyük UmutlarCharles Dickens · Can Yayınları · 201714.3k okunma

·

20 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Hakan Osman Çaldağ