Epsilon Yayınlarından çıkan “1493: Amerika’nın Keşfinden Küreselleşmeye Kısa Dünya Tarihi” Amerikalı gazeteci ve yazar Chris C. Mann tarafından kaleme alınan eser içerdiği ilginç bilgiler ile dikkat çekiyor.Küreselleşmeyi/Küresel Ticareti odağına alan kitabın anlatımı ironik bir şekilde yazarın Massachusetts’te kendi mülkiyetindeki bahçesinde açılıyor ve kitap boyunca okuyucusunu dünya üzerinde gezdiriyor. Mann’ın ifadeleriyle kitabı yazmasındaki çıkış noktası bir diğer Amerikalı tarihçi ve coğrafyacı yazar Alfred Crosby olmuş. Crosby’nin “Avrupa Ekolojik Emperyalizmi” kitabındaki “Avrupalı göçmenler ve onların torunları her yerdeler.” ifadesinden etkilenen yazar, bir üniversite gezisinde karşısına çıkan yüzden fazla türdeki domatesin kökenlerini araştırma arzusuna kapılıyor ve bu arzu onu Crosby’nin “Colomb Takası” kavramıyla tanıştırıyor. Yüzlerce yıldır birbirinden habersiz yaşayan ekosistemleri bir araya getiren Colomb Takası, mısırı Afrika’ya, tatlı patatesi Doğu Asya’ya, atları ve elmaları Amerika’ya, ışkın otu ve okaliptüsü Avrupa’ya taşıdı ki bunların arasında farkında olmadan taşınan pek çok böcek, ot, bakteri ve virüs de vardı. Yazara göre bu taşınma sürecini başlatan Kolomb’un seferleri Yeni Dünya’nın keşfini değil, şu an içinde yaşadığımız yeni dünyanın yaradılışını ilan etti. Böylece sanayileşmede görülen gelişmeler ve iletişim olanaklarının artması sayesinde giderek hız kazanan küreselleşme çağını başlatan kişi de Kristof Kolomb’dan başkası değildi. Toplam beş kısım ve on bölümden oluşan kitabında yazar, seyahat, ticaret, kolonileştirme ve göç hikayelerinin geri planında kalan olaylara bir bakış atıyor. Kolomb arzu ettiği başarıya ulaşamadan elli dört gibi nispeten genç bir yaşta hayata gözlerini yumsa bile yarattığı kıvılcım kısa sürede büyümüş ve küresel bir alev topuna dönüşmüştür. Kolomb’un keşfinin kaymağını yiyenler, başta beklendiği üzere İspanyollar olmuş, bu yeni kıtayı keşfedip içlerine doğru ilerledikçe elde ettikleri altını ve bol miktardaki gümüşü kendi küresel ticaretlerinde kullanmaya başlamışlardır. Ancak başta değerli madenleri ele geçirmek amacıyla başlatılan seferler zamanla şekil değiştirmiş; Amerika’nın tatlı patates, mısır, domates, patlıcan ve tütünü Avrupa kıtasına taşınırken Yeni Gine’ye ait bir tür olan şeker kamışı Güney Amerika’ya, Asya’nın atları ise Kuzey Amerika’ya taşınmıştır. Yazarın sık sık altını çizdiği Colomb Takası böylece bitkilerin, böceklerin ve bakterilerin öne çıktığı küresel bir yer değiştirme hareketine dönmüştür. Charles C. Mann’ın kitabı bugünün dünyasını ortaya çıkaran dinamikleri anlamak açısından faydalı bilgiler içeriyor.

1493Charles C. Mann · Epsilon Yayınevi · 201964 okunma

·

162 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ali Doğan