Ülgener'in bu kitabını anlayabilmemiz için Weber'in Protestan Ahlakı hakkında fikrimiz olması gerekir. Çünkü Ülgener, Weber'in İslami iktisat ahlak anlayışıni eleştirmektedir. Weber'e göre İslam kapitalist bir yaşam tarzına engeldir . Yine islam webere göre feodal ve aristokratik niteliktedir. Islama göre kazanma yollari zorla ya da feodal tarzdadir dolayisiyla Islam bir savasci dindir. Ülgener ise webere pek cok çözümlemesinde katilir fakat islami uygulamalarin weberin dedigi gibi gerilige yol acmadigini vurgular ve bu noktada weberi elestirir. Ülgener'in bu kitabı ana hatlarıyla iki bölümden oluşuyor. Birinci bölümde din ve iktisat ahlakı genel çizgileriyle ele alınırken, ikinci bölümde İslam, tasavvuf ve iktisat ahlakı birbirleriyle ilişkilendiriliyor. Ülgener, Weber'in kullandığı Protestan Ahlakı-Kapitalizm ilişkisi gibi, İktisat Ahlakı-Tasavvuf metodunu kullanmıştır. Ülgener bu çalışmasında, iktisadi olarak gerilememizin sebeplerini aramaktadır. Ülgener'e göre ahlak ve zihniyeti belirleyen unsurlar iklim, coğrafya, politik, nüfus ve dindir. Dini de ekler çünkü dinin sosyal hayatı da etkilediğini düsünmektedir. Ülgener bu unsurları sıraladıktan sonra insan farklılıklarından da bahsetmiştir. Prekapitalist insan ve modern insan. Madde, çevre ve zaman modern insanın olmazsa olmazlarından olmuştur. Yazara göre bu farklılaşma "dünya"ya yaklaşma ve uzaklaşma şeklinde belirginleşmiştir. Yine yazara göre dünyaya yaklaşıp uzaklaşma dinde de farklılaşma oluşturmaktadır. dinler sosyal yaşama yansırken tavan ve tabanda değişik din ve inançlar oluşmaktadır. İslam dini de kuruluşunu tamamlayıp zamanla tasavvufa açıldıktan sonra zirve ile taban arasında derinlemesine bir ayrım yaşanmıştır. Ülgener, webere bu noktada tek tip bir İslam olmadigini aciklamaya calismistir. İslam degil, Muslumanlarin mistik ve riyazetci olabilecegini soyler. Islamin kazanmaya karsi bir din olmadigini, islamin mala mal varligindan degil, cokluk yarisi olabileceginden karsidir diyerek islamin bir denge dini oldugunu aciklar.zira bazi ayetlerde yiyin icin deniliyorsa, bazilarinda ise israf etmeyin denilmis, weber bunun sadece israf etmeyin kismini görmüştur diyerek onu acelecilikle elestirmistir. Islamin özü calismaya dayali emegi yuceltmektedir. dolayisiyla islam calismaya karsi bir din degildir. fakat zikr ve tevekkul ile ilgili degisimler islamda farkilasmaya sebep olmus, bu degisime ise birtakim sofiler kelimelerin anlaminda degisiklik yapmasiyla sebep olmustur. tevekkul calisip cabaladiktan sonra gerisini Allaha birakmak olarak bilinirken zamanla bu (ki özellikle icinde bulundugumuz dönemde) tamamen Allaha birakma halini almistir. Ülgenerin bu noktada anlatmak istedigi konu Islamin özunden koparildigi meselesidir. Dolayisiyla weberin gozundeki calismadan kazanan, feodal, aristokratik, savasci bir din olan Islam, Ülgenere göre özü, anlami Müslumanlarca degistirilmis bir dindir.

Zihniyet ve Din İslam , Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat AhlakıSabri F. Ülgener · Derin Yayınları · 200658 okunma

·

113 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.