Item: Anadolu'nun Şifreleri
Author: Gülcan Coşkun

Gülcan Coşkun

@umayhan·

11 Aralık 2019 20:54

208 syf.

Puan vermedi

KARTALLARIN GÖKYÜZÜNDE SÜZÜLDÜĞÜ ŞEHİR

ORTA ASYA’DAN GÜNÜMÜZE BİR AHLAT POLİSİYESİ Okumakta olduğunuz kitaba dair incelemeyi, birazdan belirteceğim başlıklar altında yazdım,inceleme okumayı seven okurlara kitap hakkında bir fikir vermekle beraber,kitap da yer verilmemiş ama bana düşündürmüş olduğu konular hakkında da fazla detaya girmeden bilgilendirme ve farkındalık yaratma hedefiyle titizlikle ve kaynak göstererek yaptım. Kendinize göre bölümleri okur geri kalanları da daha ilgili ve meraklı okurlara bırakırsınız(illa bir okuyanımız vardır ️) İNCELEME İÇİNDEKİLER 1-Romanın Dış Tenkidi 2-Romanın İç Tenkidi 3-Ahlat Selçuklu Mezarları Hakkında Bilgi 4-Sanatta Hayvan(Bozkır)Üslubu 5-Rumi motifleri 6-Ahlat Taşları 7-Ahlat’ta Günümüzde Taş İşçiliği 8-UNESCO ve Ahlat Selçuklu Mezarlığı 9-Tarihi Eserler Kaçakçılığı 10-Bu Kitap Neden Okunmalıdır? 1-DIŞ TENKİT Kitabın adı: Anadolu’nun Şifreleri Kitabın Yazarı:Gürcan Yaman Kitabın türü: Tarihi Polisiye Roman I.Baskı,Kasım 2018 Altiva Yayıncılık Ayrıntı Basımevi 2-İÇ TENKİT Akademisyen Uğur Hoca’nın gizli görev ile seçtiği arşiv ve eski türkçe uzmanı Sibel ile Göktürkçe uzmanı Hakan’ın Van Gölü kenarında bir otelde buluşmaları ile başlayan,sahada buldukları bir taşın üzerindeki üç çizgiden yola çıkarak yaşayan taşları adım adım bulmaya çalıştıkları bir tarihi roman.. Basit ,yalın ve günlük bir türkçe kullanılarak ,kısa cümleler eşliğinde okuyucu kitlesinin tarihe vasat seviyede ilgisi olan insanları hedeflediğini düşündüğüm bir çırpıda okunan bir roman oldu. Kitabın başlarda karakterleri okuyucuya tanıttığı bölümlerde uyandırdığı merakın özellikle Sibel’in iç dünyasındaki karmaşanın Ahlattaki polisiye tadındaki koşuşturmaca içinde yeterince işlenmediğini ve romanın sonuna kadar bu arayış içerisinde beklentime kavuşamadığımı söyleyebilirim. Kitabı okurken fantastik bir hikaye duygusuna kapıldım yer yer ,hatta Jach Chan’in Efsane adında filmindeki gibi kayıp bir şehir filan bulunucak beklentisi içine girmişte olabilirim,nihayetinde deriler ve taşlar üzerinde okunduğunda sonraki nesiller üzerinde efsunlu sözler duygusu yaratan dizelerin aslında bir çeşit navigasyon olduğunu öğrendiğimde fantastik bir tarihi roman okumadığımı anladım. Yazar Gürcan Yaman ‘ın romanını Ahlat’ta saha çalışması yaparak yazmış olduğunu, taşlar üzerindeki yosunları neredeyse okuyucuya göstermiş ve hissettirmiş gibi betimlemesinden anlıyorsunuz.. Yazar hakkında yeterince bilgiye vakıf olmamakla birlikte Türk Tarihine meraklı ve araştırmacı ,gezgin ruhlu bir kamu görevlisi olduğunu söyleyebiliriz. Elimdeki kitabı yazarın imzası ile okumuş bir okur olarak imza ve kurulan cümledeki yazı görünümünden dikkate değer ve yazın dünyasında ilerde yer edinebileceğini düşündüğüm bir yazar oldu. Yazar bu romanı ile Anadolu’da kadim zamanlardan beri Türklerin varolduğunu,mantar gibi bir gecede yerden bitmediğimizi,soyumuzun Orta Asya’ya dayandığını,Ahlat ve Orta Asya arasında Oğuz Kağan Destanı ve Orhun Abideleri ile bağ kurmaya çalışmasından özümüzün sahip olduğumuz en önemli hazinemiz olduğunu okuyucuya hissettirmeye çalışmış.İslamiyetten önce Türklerde Atalar Kültürü çok önemlidir,islamın kabulünden sonra da mezar kültürümüzün hâla önemini kaybetmediğini ve yazarımızın Atalara olan hayranlığını buldukları taşlarda Bilge Kağan’a ait sözlerin Hakan ,Sibel ve Uğur Hoca üzerinde efsunlanmışlar gibi bir etki bırakan cümleler kurmasından anlıyorsunuz. Yazar ,kadim Anadolu’nun paylaşılamayan hazinelerine romanında tarih kaçakçılığına dokundurma yaparak bu konuda da bir farkındalık oluşturmaya çalışmış. 3-AHLAT SELÇUKLU MEZARLARI HAKKINDA BİLGİ Düzensiz şehirleşme sonucu bir kısım mezarlık arsa haline getirilmiş ve buralardaki bazı mezar taşları müzelere yığın halinde atılmıştır. Bu taşların envanterleri de eğer yapılmış ise yanlış olmuş baş ve ayak taşları ile sandukaları birbirine karışmıştır. Bu mezarlıkta Orta Asya balballarını hatırlatan insan şekli arkaik şahideler mevcuttur. Bunlar yuvarlak bir baş ile omuzları belirleyen taş blokları halindedir. Erken Osmanlı devri yazmalarından Kayı Boyunun ilk durağının Ahlat olduğu kayıtlıdır. Evliye çelebinin dediği gibi dillerinin Çağatayca’ya çalması, Doğu Türkistan’dan gelen oymakların kendi geleneklerini ve etkisinde kaldıkları motifleri Anadolu’ya getirdiklerini ortaya koyar. Anadolu Selçuklu Sanatı içinde nevi şahsına münhasır birer yapı olarak kalan Divriği ve Tercan’daki mimari anıtların Ahlatlı birer sanatkâr tarafından yapılmış olması Ahlatlı sanatkârlar üzerine dikkati çekmektedir. Biz bugün eserleri Ahlat dışında bulunan beş büyük sanatkârdan başka 23 Ahlatlı sanatkâr daha tanıyoruz. Bunlar mezar taşlarını mezar anıtları haline getiren sanatkârlardı Ahlat mezar taşlarında tespit ettiğimiz sanatkârlar şunlardır: Osman b. Hasan, İbrahim b. Kasım, Esed b. Eyyüp, Cuma b. Muhammed, Havend b. Bergi, Esed b. Haved, Asil b. Veys, Muhammed b. Veys, Hacı Yusuf b. Miran, Hacı Mirçe b. Miran, Hacı Miran b. Yusuf, Muhammed b. Miran, Buus b. Şems (Şemdik) ed Darrabi el-Hilâti, Kasım b. Üstad Ali, Kasım b. Muhammed , Ahmed. Bunlar hiçbir İslâmi mezar taşında rastlanmayan ölçüleri, kitabelerinin muhtavası ve ejder motifli tezyinatı ile Orhun anıtlarının İslamiyet ten sonraki devamı gibidir. Mezar taşı ustaları aynı zamanda mimardırlar. Orta Asya ile Anadolu arasındaki köprüyü de gösteren mezar taşları, bu alandaki çalışmaların ilerlemesi ile yeni boyutlar kazanacak ve Orta Asya ile Anadolu arasına yeni bağlar kuracaktır. Prof. Dr. Beyhan KARAMAĞRALI Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi / Türkiye 1. Alıntı Kaynağı: Türkler, Cilt: 8 Sayfa: 208-217 4-BOZKIR(HAYVAN)ÜSLUBU Atalarımız sürek avlarında ve at üstünde ömür tükettiklerinden olsa gerek, yaşam alanları içinde mesela avladıkları geyiklerin boynuzları ve çene kemiklerini bulundurmuşlar, hissediyorlar ki o hayvanları çeksinler bulundukları yerlere. Ya da ejderha,kartal gibi yırtıcı olabilecek hayvanları mezar taşlarında motif olarak resmetmişler halılarında,çadırlarında,kılıçlarında işlemişler ,insan olarak hayvana dönüşme merakı olduğunun göstergesi olarak sanat tarihi uzmanları yorumlamışlar.. 5-RUMİ MOTİFLERİ Roman içerinde Hakan ,Ahlat Mezar Taşları arasında dolaşırken taşlar üzerinde Rumisu diye adlandırılan bir motifi betimliyor. Selçukluların İslamiyetten önce Orta Asya ‘dan getirdikleri hayvan ve bitki şekillerinin içiçe geçtiği bir süsleme motifi.Helezon şeklinde kıvrılan dallar ve o dalların ucunca bir gagalı kuş mesela,bitki ve hayvan motifi içiçe.. 6-AHLAT TAŞLARI Ahlat Bitlis ili sınırları içerisinde Van Gölü kıyısında Nemrut ve Süphan volkanik dağları arasında 1700 metre yükseklikte bir Selçuklu Şehri. Nemrut Volkanik Dağının püskürmesi ile oluşan kırmızımsı tüfler,Ahlat taşları oluyor.Diğer taşlara nazaran tüf olduğu için daha hafif. 7-AHLAT’TA GÜNÜMÜZDE TAŞ İŞÇİLİĞİ Taşçılar, Nemrut Dağı civarında çıkartmış oldukları taş bloklarını hızar atölyelerine satarlar. Araştırma yapılan yılda her bir blok taş 3,75 TL karşılığı satılmaktaydı. Ana kayadan ayrılarak üzerinde çalışılan büyük bloktan kopartılan küçük bir blok taşın ağırlığının 70-80 kg olduğu düşünüldüğünde taşçıların ne zor şartlarda çalıştığı görülmektedir. Hızarcılar, taşçılara kış aylarında avans vererek onları bir nevi kendilerine bağlamaktadırlar. Ahlat Taşı’nın diğer taşlara nazaran daha hafif olması, bu hafifliğe karşılık basınç dayanımının yüksek olması ve kolay işlenebilir olması nedeniyle Ahlat Taşı ünlenmiş ve Ahlat'ta taş işçiliği oldukça gelişmiştir. Ahlat Taşı, Nemrut dağının eteklerindeki taş ocaklarından küskü, manulye, balyoz, çivi, kazma, kürek ile ilkel yöntemlerle çıkartılmaktır Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Aralık 2015 Cilt 17 Sayı 2 (99-119) Yukarıdaki alıntı ciddi bir araştırmanın ürünü olmakla beraber Sanatkarların oyarak süsledikleri ve birbirinden özgün işlemeler ortaya çıkardıkları mezar ve yapı taşlarının arkasında ekmek kavgası olduğunu görüyoruz.Bir diğer dikkat çeken hususta günümüzde bile Ahlat Taş işçiliğinin ilkel şartlarda yapılmaya devam ediyor olması ve o taş blokları şimdi hızarlara götüren alet teknolojisi ,800 yıl evvelde Ahlatta vardı,Türkler demircilikle ün salmış ve demir madenini işleyen ilk kavim olmuşlardır gittikleri yerlere medeniyet götürmüşlerdir bunu Ahlat Taş İşçiliğinden de anlıyorsunuz. 8-UNESCO VE AHLAT SELÇUKLU MEZARLARI Ekim 2013 tarihi itibariyle Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanteri’ne kayıtlı 60 unsurumuz bulunmaktadır. Taş İşleme Sanatı, 01.0019 envanter numarasıyla listeye girmiştir (Çoşkun vd., 2013:125-126). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Aralık 2015 Cilt 17 Sayı 2 (99-119) Sadece AHLAT TAŞ MEZARLARI değil taş işçiliğimizde korunması gereken miras listesine eklenmiş ve de eklenmeye hazırlanıyor.. 9-TARİHİ ESERLER KAÇAKÇILIĞI Bu konuda Türkiye Tarihi yürek sızlatan bir konumda malesef.Düşünün ki,Almanlar 1800 lerde Ege deki antik kentlerde kazı yapıyor II.Abdülhamitin izniyle.Padişahımız kazı da bulunan parçaları hediye ediyor kazı ekibine ve o kadar tarihi eser parça parça Almanya ya taşınıyor.Anadolu Tarihine sahip çıkmamız,kıymet bilmemiz konusunda tarih bilincimiz üzücü seviyelerde.Daha daha nelerimizi hırsız gibi alenen taşıyarak bugün Paris,Londra,Moskova gibi dünyaca ünlü büyük müzelerde sergilediklerini görerek bilinçlenme adına görmek istiyorsanız buraya bir link bırakıyorum. neredekal.com/blog/anadoludan... 10-BU ROMAN NEDEN OKUNMALIDIR? Kadim Medeniyetler diyarı Anadolu’da yaşam öykümüzün başlangıç hikayesini öğrenmek için,en eski temel felsefik sorular ben kimim,nerden geldim gibi sorulara bir nebze cevap bulma ümidi için,tarih bilinci olmadan hatırı sayılır bir hayat görüşüne sahip olamıyacağımız ve tarih bilinci kazanmamıza hizmet etmesi için özellikle genç dimağların okuması gereken bir roman.. Kitabı hediye eden yazar Gürcan Yaman’a ,kitabın bana ulaşmasına aracı Janberk Çerkes’e teşekkür eder,keyifli ve bilinçli okumalar dilerim.