Murtaza Mutahhari, 2 Şubat 1920’de Meşhed’e bağlı Ferîmân’da doğmuş. İlk öğrenimini tamamladıktan sonra 1932’de Meşhed’e gidip klasik medrese tahsili görmüş bir şahsiyettir. Humeyni, Molla Sadra gibi büyük islam ve şii bilginlerinden ders alması ile tanınmış şii düşünürdür.
Lakin benim Mutahhari ile olan tanışıklığım, sitede çok okumakla bilindiğim
Ali Şeriati'den ötürüdür. Her ne kadar Ali Şeriatî ile birlikte İran İslâm Devrimi’nin fikrî şahsiyeti olarak kabul edilseler de, Mutahhari, Ali Şeriatî'den fikrî ve siyasî anlaşmazlığı yüzünden ilişkilerini zaman içinde kesmesi ile bilinir. Bu fikrî ve siyasî ayrılığı linkini not olarak bırakacağım şu satırlarla buraya ekliyorum:
Mutahhari de Şeriati gibi Hüseyniye İrşad'ta konferans veriyordu. Hatta Şeriati'nin gelmesine de Mutahhari'nin vesile olduğu bilinmektedir. Bence Mutahhari önceleri Şeriati'den faydalanılabileceğini düşünüyordu. Fakat Şeriati'ye başta gençler olmak gösterilen yoğun ilgi Mutahhari'de kıskançlığa neden olmuş olmalı, zira Şeriati'yi kurumdan attırmak isteyecektir. Ancak Şeriati, Muhtahhari hakkında hiçbir zaman kötü bir söz söylememiştir. Oysa Mutahhari, Şeriati'ye karşı kinini ele veren sözler sarf etmekten çekinmemiştir. Ayrıca dediğimiz gibi Şeraiti'nin İslam anlayışıyla mollaların İslam anlayışı arasında da büyük bir uçurum vardı. Mutahhari ile aralarında anlaşmazlık çıkmaması düşünülemezdi. Şeriati'nin vefatının ardından mollalar bir iddia ortaya atarlar. Güya Şeriati vefatından önce vasiyet etmiştir ki, eserlerindeki İslam açısından "sakıncalı ya da hatalı" ifadelerin çıkarılması için Mutahhari eserlerini incelesin... Hatta bunun için bir de mektup uydurulur. Oysa bu tam anlamıyla kuzuyu kurda emanet etmektir. Zira Mutahhari Şeriati'nin İslam Bilim kitabı ile ilgili bir yorumunda şöyle der: "Edebiyat açısından oldukça yüksek, ilmi açıdan orta düzeyde, felsefi açıdan orta düzeyden de düşük, dini ve İslami açıdan sıfır." Ben Şeriati ile ilgili araştırmalarıma başladığımda, henüz İran'ı tanımadığım için durumun farkında değildim. Fakat İran'a gitmeden önce Türkiye'de, İran yanlısı bazı çevrelerle görüşmüştüm. Şeriati hakkında araştırma yapmak istediğimi söyleyince hemen, "Neden Mutahhari değil de Şeriati" şeklinde bir soru ile karşılaştım. Sonra İran'a gittiğimde sık, sık muhafazakâr çevrelerin bu sorusu ile karşılaştım.
aliseriati.com/kitaplar.php?Ka...
Mutahhari; küçük yaştan itibaren felsefeye özel ilgi duymuş, yeni felsefî akımların yanı sıra eski İslâm filozoflarının metinlerini inceleyerek geniş bir birikim elde etmiştir. Bu birikimi fikrî ve irşadî nitelikli bütün eserlerine yansıtmıştır. Klasik İslâm felsefesinin eski Grek düşüncesinin devamı olmadığını ifade eden Mutahharî, bunun aksini iddia edenlerin İslâm felsefesinin kaynaklarını bilmediklerini söylemektedir. Mutahharî, felsefî ekoller olarak Meşşâîlik ve İşrâkīliğin yanında kelâm ekollerini ve tasavvufî hareketleri de zikretmektedir. Ona göre İslâm düşüncesindeki bu dört ekolü Molla Sadrâ kendi felsefesinde birleştirmiş ve buna Hikmet-i Müteâliye adını vermiştir (İslâm İlimleriyle Tanışma, s. 161-174). Felsefî anlayışında Molla Sadrâ’nın çizgisini takip etmiştir. Bu sebeple bazı müellifler onun felsefeyle ilgili çalışmalarının iyi bir derlemeden ibaret olduğunu söylemektedir
Mutahharî’nin öne çıkan özelliği toplumsal problemlere karşı gösterdiği duyarlılıktır. Yirmi yıldan fazla süren yazı hayatında temel gayesinin İslâm’la ilgili olarak ortaya çıkan problemlere ve sorulara cevap vermek olduğunu söyleyen Mutahharî bir taraftan iyi yetişmiş kimselerin eksikliği, diğer taraftan Batı emperyalizminin tesiriyle dinin doğru biçimde anlatılamadığını, kendisinin bütün faaliyetinin bu alanda yoğunlaştığını belirtmektedir
Gaybi Yardımlar eserine gelirsek; elimizdeki beş bölümden oluşmuş bu kitap farklı konular üzerinde değişik zaman ve ortamlarda yapılmış dört konuşma metniyle, bir makaleyi içermektedir. Günlük konuşma havasında yazıya dökülmüş bu konuşma metinleri
Victor Hugo gibi büyük isimlerden yapılan alıntı harmonileri ile akıp giden, alıp götüren küçük cüsseli, büyük bir başyapıt niteliği taşıyor. Fikri ve siyasi ayrılık nedeni ile yolunu ayırdığı
Ali Şeriati ile her ne kadar farklı kaynaklardan beslenmiş şahıslar olsalar dahi, Mutahhari'nin bu eseri Ali Şeriatî ile kesişim kümesi niteliğinde benzer kaynak gözlerinden de beslendiklerini göstermektedir. Meraklıları için okunması ısrarla tavsiye olunur.
