“Kitap, karışık betimlemeler ve karışık analizler ile başlar. Betimlemeler bittiğinde, olaya ani bir giriş yapılır. Bu girişte fazlaca felsefeye yer verilip, duygulardan bahsedilir. Sevgi, ön plana çıkartılmıştır. Sonra heyecanlı bir macera başlar. Macera kısmı duyguların en yoğun yaşandığı ve karakterlerin, travmalar ile karakterlerinin oluştuğu yerdir. Böylece karakter analizlerinden, karakterlerin davranış etkenlerine kadar bir çok yoruma vakıf olmak, kısmi olarak okuyucuya bırakılmıştır. Tabi bunun ana nedeni, ilerleyen durumlarda, karakterler olağandan farklı tepkiler verdiğinde, okuyucunun şaşırmasını sağlamaktır. Dolayısıyla, buradaki amaç aslında okuyucunun hazzını tetiklemek için uygulanmış bir siyasettir. En son bölümde ise olayın hızı yavaşlar ve idrak edilmiş bir hakikatle kitap sona erer.” Okuyacağınız tüm Maalouf kitaplarında karşılaşılacak olan istikrar budur. Beni de en çok etkileyen Maalouf farkıdır. Dolayısı ile kitabın başında biraz sıkılsanızda, ortalarına doğru on üzerinden on puan verebilecek cesareti gösterir, sonunda ise dokuz puanla kitabın değerlendirme yazısını yazarsınız. :) Amin Maalouf ile tanışıklığımız 2015 yılına 'Semerkant' adlı eserine dayanır. 'Doğunun limanları' (2016) adlı eseri ile gelişir ve son olarak 'Işık Bahçeleri' (2020) adlı eseri ile de doruk noktaya çıkar. Böylece Maaloufun normal bir yazar olmadığına ve olamayacağına dair kanaatlerimde ayyuka çıkmış olur. Muhtemelen çok sonra okuyacağım ve çok sonra yazacağım Aminn maalouf değerlendirmelerinde de şüphelerimi dile getirecek ve şimdi malum eserin değerlendirmesine başlayacağım. Değerlendirmesini yaptığımız eser, Maalouf'un zirve eseri değil. Lakin ihtimal odur ki Maalouf’un seçilmişlik psikolojisinin ve ruhunun bir yerlerinde bulunan önderlik iç güdüsünün tezahür ettiği eserleri arasında zirve bir eser. Buda, istikrarına ve Maniheizm’in kurucusu olan Mani’ye nasıl ve hangi duygu ile can verebilmiş olmasına dair soruya da cevap oluyor. Eser sayesinde bir çok ülkede, bir çok kültürde ve bir çok inançta, özellikle de Türki tarihçiliğe sahip zihinlerde; geriletici ve sapkın bir inanç olarak görünen Maniheizm’in, aslında Türki tarihçiliğin fazlaca övündüğü Şamanimz’den çokta farklı bir dünya görüşüne sahip olmadığına hükmedebiliyoruz. Yazar, kutsal bir hayatı romana mal ederek; kutsal kişilerde bulunan üstünlük meziyetlerinin yanında, her zaman görmezden gelinen bir gerçek olan insansal vasıflara da dikkat çekmiş ve bu bahse dair mesajlarını çok kez üstü kapalı bir şekilde satırlara yedirmiştir. Buna mukabil, önder ve kutsal kişiliklerin hayatlarındaki her kararı kendisinin vermediğini, veyahut veremediğini, zaman zaman öğretilerinden saptığınıi yada saptırıldığını ve tüm bunlarla beraber dünyaya muhalefet etemesine rağmen zaman zaman nasıl dünyalık beklediğine kadar bir çok orijinal mesaja da yer vermiş. Böylece bir çok kere ve bir çok yerde insan ön plana alınarak, insanlık vasfı vurgulanmış. Eserde, mistik öğretilerde ve mistisizmin bizdeki karşılığı olan tasavvufta bulunan cem öğretisinin, tam anlamı ile Mani’nin felsefesine temel oluşturmuş olduğu gözükmektedir. Yine tasavvufta yarıcı güç olarak adlandırılan cebrail’in, yani kişinin özü ile olan temasının, yerinde ve donajında işlenmiş olduğunu görüyoruz. Hepsinden önemlisi, bu hakikat bilgilerinin Mani üzerinden gerçekten sırıtmadan aktarılması, bu aktarımla dönem halk algılarının tasvirlerine müthiş bir şekilde yer verilerek tasavvur ettirilmesi, yazarın, yazarlık konusundaki maharetini okuyucuya fazlaca ispatlıyor. Klasik maalouf geleneğine uygun olarak; tüm bunlar yalın bir dille, üstün betimleyici bir üslupla ve öz cümleler ile aktarılmış. Toparlayacak olursak; Amin Maalouf, bizlerin coğrafyasını çok iyi tanır. Çok iyi tanımlar. Ve düşüncelerinin merkezine evrensel kaideleri aldığı için eserlerinin objektifliğe yakın olduğu da söylenebilir. Dolayısı ile özellikle bizim coğrafyanın çocukları başta olmak üzere, her okuyucunun ömrünün bir kaç saatinde Amin Maalouf'a yer vermesi gerektiğini düşünüyorum. Düşüncelerini, akli melekelerini, his ve sevgisini aynada seyretmek isteyen, yolunu muhakkak Maalouf’tan geçirmeli… Muhabbetle.