30. Ölüm Yıl Dönümünde Cemal Süreya Anısına
Tam 30 yıl önce bugün 9 Ocak 1990’da 59 yaşında hayata veda etti Cemal Süreya. Ölüm yıl dönümünde şairi anmak adına belki de şairin ve hatta Türk edebiyatının en bilinen şiirlerinden biri olan “Kısa” şiirinin benim de aslını yeni öğrendiğim hikayesini anlatmak istedim.
Önce Lokman Hekim anlatısından yola çıkarak kendisine ömür biçiyor Sıcak Nal kitabındaki Kehanet 1985 adlı şiirinde şair:
Lokman şair senin hayatın
Yedi kırlangıcın hayatı kadar
Altısını ardı ardına yaşadın
Bir kırlangıcın daha var
“Lokman’ın ne kadar yaşadığı konusunda farklı rivayetler vardır. Bu rivayetlere göre Lokman Allah’tan uzun ömür dilemiş, tercih kendisine bırakılınca Araplar’da uzun ömrün simgesi olan kartaldan hareketle yedi kartal ömrü kadar yaşamayı istemiştir “ (Taberî, Târîḫ, I, 223) (DİA Lokman maddesi)
İşte Lokman’ın kendisine yedi kartal ömrü seçtiği gibi şair de yedi kırlangıç ömrü seçiyor.
Bunun hikayesini de şöyle anlatıyor Folklor Şiire Düşman adlı kitapta Zeynep Oral’la söyleşisinde:
(…)"Hayatınızı hesaplamışsınız, ölüm tarihinizi saptamışsınız ... " diyorum.
"Sıcak Nal'da 'Kehanet 1985' adlı şiirimden söz ediyorsunuz herhalde ... Lokman Şair lafı geçer orda. Benim o. .
"Birkaç yıl önce çok karamsardım. Kendime göre bir ömür uzunluğu biçmiştim. O şiir odur.
"Lokman Hekim söylencesinden çıkış yaptım. Lokman Hekim'e uzun ömür verilmiş. Ne yapacak? Bunu kendisi saptayacak. Lokman Hekim çok yaşayan bir kuşun, kartalın yaşama süresini temel almış. O çağda kartalın 80 yıl yaşadığı varsayılıyormuş. Lokman Hekim 7 kartalın hayatını art arda yaşamaya karar vermiş ve o kadar yaşamış: 7 X 80 = 560 yıl.
"Bu hesabı gördüğüm sırada 54 yaşındaydım. Ben de kendime başka bir kuş seçtim: Kırlangıç. Meğer kırlangıç dokuz yıl yaşıyormuş. 7 x 9 = 63. Evet, 63 yıl çıktı. İşte böyle, düşüncesizlik ettim ... Buna tam razı oluyordum ki biri gelip 4 yıl daha zam yaptı. Efendim, 9. 5 yıl yaşayan kırlangıçlar da. varmış. Hatta, çoğu öyleymiş."
Bu hikaye her yerde şair 59 yaşında, 30 yıl önce tam da bugün 9 Ocak’ta vefat ettiğinde kendi hesabına göre 4 yıl alacağı kaldığı için,
“Ölüyorum tanrım
Bu da oldu işte.
Her ölüm erken ölümdür
Biliyorum tanrım.
Ama, ayrıca, aldığın şu hayat
Fena değildir...
Üstü kalsın...”
şeklindeki "Üstü Kalsın" şiirine atıfla şairin kendisine biçtiği ömürden 4 yıl erken hayattan ayrıldığı için "üstü kalsın" dediğinden bahisle “cömertliğine” dem vurarak bitse de, Günler kitabındaki anlatısına göre bir gün ansiklopedi okurken görüyor ki kırlangıçların ömrü bildiği gibi ne 9 yıl ne de kendisine söylendiği gibi 9.5 yıl. Ansiklopediye göre kırlangıçların ömrü tam 8 yıl ve şairin kendisine biçtiği kırlangıç hesabına göre çoktan ölmüş olması gerekiyor! Bunu görünce kendi tabiriyle “sarsılıyor” Cemal Süreya ve şöyle anlatıyor o anı:
“Kırlangıcın 9 değil, 8 yıl yaşadığını bir ansiklopedide okuyunca, bayağı sarsıldım ve dilimin ucuna bu iki dize geldi. Bu hesaba göre, geçen yıl ölmüş olmam gerekir. Ama işin güzel bir yanı da var. Ölmedimse, kırlangıç hesabından da, kurtuldum demektir.”
İşte o iki dizeyse aslında herkesin bildiği ancak belki de anlamını çok sorgulamadan “İkinci Yeni’nin üstü kapalı anlaşılmazlığına” yorduğu şu iki dize oluyor:
Hayat kısa,
Kuşlar uçuyor
··
43 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.