Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.38
Gönderi
Korkakça bir yaklaşım
Düşünce dünyasinda en anlaşılmaz olanlardan biri olan Spinoza yine bu eseriyle kafaları karıştırmış gibi. Bu eser kime hitap ediyor belli değil. Ya da ideal durum nedir belli değil. Spirituel yaklaşımlari ile yine her düşüncesinde olduğu gibi bu eserde de karşımıza çıkıyor. Yahu be adam metafizik karıştırmasan olmaz mı diye serzenişte bulunmak sanırım abartı olmaz. Politik bir eserde varlığın anlamı, mahiyeti, açıklama çabası bu eseri de ethicaya az biraz benzetmistir. Sevgili dostumuz varlığı salt varlık olarak ele almakta ve insanların - oznelerin- onlara atfettigi kavramlardan, anlamlardan azade olduğunu belirtmektedir. En azından insanların, varlığın özünden başka, varlığa atfettigi tüm yargıların gereksiz olduğunu bi güzel beyan etmiştir. Öte yandan insanın kendisi ise varlık anlamında sadece kendi yasaları ve gücü ölçüsünde varolabildigini dile getirmiştir. İnsan doğasının sınırı ne ise insan onun dışına çıkamaz. Pek tabi insanin doğasınin sınırları nedir diye bir soru sorulacaksa ortada bir cevap göremiyoruz Spinoza dan. En azından ben görmedim.
Dostumuz yukarıda da belirttiğim gibi spiritualizme oldukça yatkın biridir. Lakin düşünceleri muglak olduğu için ya da tam anlaşılmadigi için vakti zamanında dinsizlikle suclanip eleştirel gözleri üzerine çekmiştir. Resmen aforoz edilmiş desek yeridir. İnançlı biri mi inançsız biri mi hala tartışma konusu. Kanaatimce inançlı biri. Eserde bu minvalde ruha ve ruhculuğa önem vermekte ve şeylerin, fenomenlerin, kararların, ayrımların, ayrıntıların anlaşılması ve aktarılması konusunda özenin, ruhuna güvenmesini esas almistir. Bunu yaparken pek tabi kişinin aynı zamanda aklı rehber edinmesi gerekir. Bu yönüyle Spinoza rasyonalisttir. Çünkü kendisi akla oldukça önem veren bir düşünürdür. Bu temelde kendisinden sonra gelen rasyonalistleri baya etkilediği söylenebilir.
Sevgili dostumuz her ne kadar akıl ve ruh yüceliğini esas alsa da bazı yerlerde tuhaf söylemlerle karşımıza çıkıyor açıkçası. İnsanların birbirleri üzerindeki tahakkümünun bazı durumlarda uygun olduğunu hatta ve hatta gerekli olduğunu savunmuştur. İnsanlar birbirlerini yok edebilir ki bu aynı zamanda doğalarının, onlara atfettigi özellikler konusunda ısrarci olmuştur. Burdan hareketle Hobbesvari özellikler akla gelmiyor değil açıkçasi. Nitekim eserin dipnotlarinda Hobbes'un adı zikredilmektedir.
İnsanlar yasalarını ortak bir konsensüs şeklinde ele almalıdır düşünüre göre. Eserde bunu destekleyecek örnekler vermiştir aynı zamanda. Ve oluşturulan bu yasa, insanların refah düzeyinde yaşamasını sağlar. Yasalara uymak esastır. Uyulmaması taktirinde ceza sistemi pek tabii olarak uygulanabilir Spinoza ya göre. Bu yasalar monarsik de olabilir demokratikte. Monarsik bir toplumda baz alınması gereken monarșik uygulamalardir. Ve monarşinin ilerlemesi ya da devlet düzenin devamı için bu kurallara uymak zorundasinizdir. Demokrasiden söz edecek olursanız suçlusunuzdur. İşte bu yönüyle Spinoza korkak bir filozftur bence. Neyi savunduğu belli değildir. Kime hitap ettiği belli değildir. Değiştirmek istediği bir şey yoktur gibi. Olanı, varoldugu doğal yasalar çerçevesinde ele alıp yorumlamakla kalıyor. Aksine bir görüş belirtip yeni bir mantalite ya da paradigma sunmuyor. Zaten kendisi de eserde itiraf niteliğinde sözler sarfediyor. Devlet ve devlet düzeni ya da siyaset, filozoflara bırakılmamalı. Çünkü filozoflar daha çok teorik düzeyde düşünürken devlet adamları ya da siyasetçiler, politikacılar deneyim sahibidir. Böylelikle devlet, filozaoflara değil siyasetçilere bırakılmalı der. İnsan kendisini bu kadar yadsir mi bilemem. Belki de kendisine çok güvenmiyordur. Ya da düşüncelerine. Dediğim gibi korkakça bir yaklaşım var eserde.
Site kavramına oldukça yer vermiştir Spinoza. Siteler aynı zamanda birbirlerinin doğal düşmanıdir. Bu yargıya, site içinde yaşayan insanların, doğasından hareketle karar verir. Çünkü doğal olarak insanlar birbirine düşmandır düşünüre göre. Dolayısıyla bir site başka bir sitenin egemenlik haklarına müdahalede bulunabilir. Onu yok etmek için savaşa karar verebilir. Sitelerin birbirine karşı olan durumlarını da yine aynı şekilde içinde yaşayan insanlara bağlamıştır. Hatta ve hatta insan doğasının özgürlüğüdür demiştir. Bunun karşısında insanlar kendi sitesinin yasalarına uymalı ve bașkaldırmamalıdırlar. Sorgulama olmaması gerek. Pasifliği öğütleyen bir anlayış var sanki bu yönüyle eserde.
Kadınları dışlayan özellikler maalesef ki Spinozada da karşımıza çıkar. Kadınların yönetimde yer alması imkansız gibi bir sey. Kaldı ki miras yoluna da deginmistir bu konuda ve tabiri caizse zırnık koklatılmamalı demiştir.
İnanç kokusunda Spinoza özgürlükçü bir tavır takınır eserde. Kişi istediği inancı yaşayabilir benimseyebilir ona göre. Buna yönelik herhangi bir engel olmaması gerekir düşünüre göre. Ruhçu ya o yüzden böyle düşünüyor kesinlikle.
Eser 11 bölümden oluşmaktadır. Çoğu düşünceleri ethicadan alındığı belli. Lakin daha ayrıntılı ele aldığı konular da yok değildir kanaatimce. Kitapta monarşi aristokrasi ve demokrasi üzerine vaazlar vermiş düşünür. Bunu yaparken de sistemleri kendi içlerinde eleştirmiştir. Lakin sistemin özünü eleştirmemistir. Monarşinin doğru yönlerini beyan etmiş, geliştirilmesi uğrunda düşüncelerini beyan etmiştir. Ayni şekilde aristokrasiyi de ele almıştır. Demokrasiye ise pek değinmemistir eserde. En iyi yönetim şekli nedir diye cvp arayan okurlar varsa maalesef bu eser fayda sağlamayacaktir düşüncesindeyim. Çünkü Spinoza monarşi iyi değil demokrasi daha iyi bir yönetim şeklidir gibi beyanda bulunmamıştır. Ya da demokrasi iyi değil aristokrasi daha iyidir dememiştir. Sistemleri kendi içinde eleştirmiş ve sistemleri nasıl geliştirebiliriz düşüncesiyle hareket etmiştir. Yanisi Spinoza bey e göre en iyi yönetim şekli belli değildir. Bunun cevabı bu eserde yok maalesef.
Politika meraklıları için elbette ki çok güzel bir eser. Okunması gereken düşünürlerden biri Spinoza. Derin ayrım ve ayrıntıları göz kamaştırıcı. Eserin kolay anlaşılır bir tarafı yok. Ön hazırlık şart gibi bu eser için. En azından okumak isteyenler Spinoza hakkında ön bilgi edinirse belki daha faydalı olur eser.
İyi okumalar..
·
198 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.