Ziya Gökalp'in kökeni hakkında ileri sürülen iddialar ve bunların
yol açtığı tartışmalar, zaman zaman, resmi görevlileri de harekete
geçirmiştir. Bu arada, "T.C. Diyarbakır Vilayeti Maarif Müdürlüğü
Kültür Bürosunun 27.3.1956 tarih ve 42212120 sayılı emrine
"T.C. Çüngüş Kazası Milli Eğitim Memurluğunun 9.4.1956 tarih
ve 4221146 sayılı yazısıyla yanıt veren Maarif Memuru Niyazi
Özdemir derlediği bilgileri sunmaktadır. Diyarbakır Maarif Müdürlüğü "Ziya Gökalp'in beşinci atalarının geldiği yerler" hakkında bilgi sormaktaydı. Bu bilgiler daha sonra, Gökalp'le ilgili çalışmalarıyla tanınan Diyarbakır Lisesi tarih öğretmeni Fahrettin Kırzıoğlu'ya iletilmiştir.
Diyarbakır Müzesi yetkililerinin yardımıyla elde ettiğim ve ilk
kez yayımlanan bu ilginç yazışma, geçen yüzlerce yıl nedeniyle
Gökalp'in kökeni hakkında kesin bilgiler vermemekle birlikte,
söz konusu köy halkının ve sonradan gelenlerin anadilleriyle ilgili
önemli ipuçları içeriyor.
Önce, "T.C. Çüngüş Kazası Elyos Köyü Başöğretmenliğinin
mührü altına el yazısıyla yazılmış Elyos Köyü Başöğretmeni Ahmet Yıldızhan'ın 4.4.1956 tarihli yanıtı:
(Soru a) Çermik'in Yoğun nahiyesi merkezi Alos ile yeni kaza Çüngüş'ün Elyos köyünde öteden beri kendilerini "Ziya Gökalp'in atalarıyla akraba" sayan aileler kimlerdir? Soyadları ve meşguliyetleri nelerdir?
(Cevap) Elyos köyünde öteden beri kendilerini "Ziya Gökalp'in atalarıyla akraba" sayan aileler bilinmediği söylenilmektedir.
Yalnız: Tahminen dört yüz sene evvel "Mavelioğulları" namıyla maruf
kalabalık bir göçebe ailesi köyümüzün doğusunda bulunan, 3 km
uzaklıkta "Süleyman Çayırı" denilen otlak yerde çadırlarını kurarak
hayvanlarını gütmeye başlamışlar. Bunu duyan Elyos köyü halkı silahlanarak
onları uzaklaştırmaya gitmişlerse de yanlarına yetiştikleri
anda (kendilerine) kurbanlar keserek, ziyafetlerle büyük iltifatlar
göstermelerinden memnun kalan köy halkı onları uzaklaştırmaktan
vazgeçerek, köylerine getirip bir kısım arazilerini de onlara satarak
Elyos köyüne yerleşmelerini sağlamışlardır. Bu ailenin bir kısmının
da (köylerine) gelirken ayrılarak Urfa vilayetinin Viranşehir kaza
merkezine yerleştikleri, sonradan (bu) İbrahim Paşa ailesinin Elyos
köyüne (yerleşen) akrabalarını zaman zaman aradıklarından söz edilmektedir.
Bu ailenin soyadları "Yıldırım", şimdiki meşguliyetleri de
rençberliktir. Evvelce bu ailenin cerrahlık ve pratik doktorluk yaptıkları
(da) söylenilmektedir.