Aytmatov’un fonda Kırgız kültürü ve doğası; halk efsaneleri tadındaki hikayelerini seviyorum. “Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek” de böyle üç hüzünlü kısa hikaye içeren bir kitabı. İlk hikayede küçük kahramanımız Eleman ile tanışırız ve 10 yaşındaki Eleman’ın gözlerinden zorlu Kırgız doğasında bir de savaşın hayatlarını nasıl paramparça ettiğini okuruz. Issık Göl’ün kıyısında yaşayan, tarım ve hayvancılıkla anca karnını doyuran Issık Göl Kırgızları Oyrat Çungurları ile savaşa tutuşunca tarih tekerrür eder; “savaşın kazananı olmaz”. Parçalanan, oradan oraya sürüklenen, dayanılmaz eziyetler çeken insanlar Manas Ozanı’nın -bu, asırlardır Kırgız hikayeleri ve tarihini kulaktan kucağa kuşaklara taşıyan büyük insanların- yeni hikayelerinin kahramanı olurlar. İkinci hikayede genç gelin Seyde ile tanışırız. Cermen’lerle savaş vardır ve kocası askerdedir; daha memedeki bebeği ile yaşlı kaynanasına bakmak için Seyde canını dişine katıp tarlada da, evde de çalışır. Kocasını özler; savaşın bitişini ve dönüşünü hayal eder. Günün birinde gece kapıya dayanan kocasının asker kaçağı olduğu ve saklanması gerektiğini öğrenince sevinci hayal kırıklığına dönüşecektir. O kahrolası savaş yıllarında hiçbir şey aynı, bozulmadan kalmaz; kalamaz. Hayal kırıklıkları, aynı yorgunluğu ve açlığı gibi gitgide artar Seyde’nin. Sonunda, Aytmatov’un diliyle “Kederinin heybetiyle erişilmez, ulaşılmaz bir yüceliğe” kavuşacaktır. Üçüncü ve son hikaye alıştığımız gibi dağlar ve tundralarda değil, denizde geçer. Ala köpeğe benzer bir dağın yamacına kurulmuş köyünden hayatının ilk deniz avına çıkan Kirisk, babası Emrayin, kuzeni Mılgın ve usta ihtiyar Orhan eşliğinde çıktığı bu yolda çok heyecanlıdır; zira usta bir balıkçı olmak onun doğuştan belirlenmiş ödevidir. Onların deyimiyle; “aklı Tanrı verir, ama beceri çocukken öğrenilir". Güzel başlayan bu deniz seferi sis bastırması ile zora girecek; Kirisk’e, tüm hayatı boyunca anlatılacak anılar, söylenecek türküler bırakacaktır. Bu amansız coğrafyada yaşanan zorlukları, zorlukların insanları nasıl derinden etkilediğini, bedenen ve ruhen erittiğini; yine de inanca, töreye ve büyüklere saygıda kusur edilmeyeceğini çok güzel anlatmış Aytmatov. O uçsuz bucaksız, karanlık denizde küçücük bir pusulanın neler yaratabileceğini düşününce inanıyorum ki sizin de -benim gibi- içiniz ürperecektir.

Deniz Kıyısında Koşan Ala KöpekCengiz Aytmatov · Elips Kitap · 20133,900 okunma

·

36 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

AkilliBidik