Başlama süreci
Öncelikle neden hafızlık yaptığını belirlemeli. İçinde sarılabileceğin, benimsediğin bir neden olmalı. Ezber sayfaları artınca insan buna ihtiyaç duyuyor. Niyet edildikten, amaç belirlendikten sonra sayfalara aşinalık kazanmak için bolca yüzüne okunmalı. Bir sayfayı iki ile bir buçuk dakika arasında hatasız şekilde okuyacak hıza ulaşmak çok önemli. Çünkü okuyamadığım sayfayı ezberleyemem. Yine okuyamadığım kelimeyi ezberleyemem. Gerekirse dinleyerek okuma yapılmalı. Anne baba olarak eğer çocuğun hafızlık yapmasını istiyorlarsa çocuğuna hafızlığın güzelliği aşılanmalı. Hamilelik döneminde kuran dinlenmesi bile çocuğun ezberini kolaylaştırmaktadır. Altıncı aydan sonra çocuk anne karnında dışarıyı dinleyebilmektedir. Çocuk biraz büyüdüğünde kuran okunan programlara, ramazanda mukabelelere götürülebilir. Kuranın önemi ve güzelliği anlatılabilir.
Yüzüne okuma
Eğer harfler ve tecvit kuralları oturmuşsa bolca sayfa okunmalı. Özellikle gece yatmadan önce yüzüne okuma yapılabilir. Uykuda beyin okunan ayetleri tekrar ediyor çünkü. Yüzüne okurken haftada bir hatime kadar çıkmıştık. Ama harfler ve tecvit kuralları oturmadıysa yüzüne okuma bir sene kadar sürer. Üç günde bir hatim edecek şekilde okuma hızına ulaşınca ezbere başlanabilir. Ezbere başlamadan önce harflerin mahreçlerini doğru bir şekilde çıkarmayı öğrenmek gerekir. Arapça'da olup Türkçede olmayan bazı harfler vardır ve bunların nasıl okunduğu iyice öğrenilmelidir. Aksi halde Türkçe Kuran okuyor gibi olur ve bu da doğru olmaz. Bazı kelimelerde anlam değişebilir. Mahreçler oturmadan hafızlığa başlamamak gerekir. Yoksa yanlış okuyuş yerleşir ve onu terk etmek daha zor olur. Mahreçlerin düzelmesi için Fatih Çolak gibi hocaların dersleri dinlenebilir. İnternette çeşitli videolar bulunabilir. Yine mahreçleri doğru okuyan imamlardan ders alınabilir.
Ezber usulü
Kuranı ezberleme usulü ikiye ayrılır. İlki osmanlı usulü ikincisi ise Arap veya Pakistan usulü. Osmanlı usulünde her cüzün son sayfası ezberlenir. İlk başta günde bir sayfa ezber yapılır ve bir ayda ilk tur dönmüş olur. Sonra her cüzün son sayfası ve bir önceki sayfa ezberlenir. Yeni ezberlenen sayfa ham eskiden ezberlenip bir ay sonra tekrar
ezberlenen sayfa has sayfa olarak isimlendirilir. Bu şekilde hergün yeni bir sayfa ve eski bir sayfa ezberlenerek bir ayda ikinci tur ezber yapılır ve ezber kuvvetine göre her turda yeni ezber sayfaları ve eski sayfalar ezberlenir. Bu usul tüm Kuranı ezberlemeye yöneliktir. Eğer hafızlık talebesi ezberini bitiremezse parça parça Kuran sayfalarını ezberlemiş olur. Bu usulde yeni ezberlenen sayfalar bir veya bir buçuk ay sonra tekrar ezberlenir. Yeni tur geldiğinde çoğu zaman eski ezberlenen sayfa unutulmuş olur.
Pakistan usulünde ise son cüzden sure sure ezberlenerek geri gelinir. Her yeni sureyle beraber önceki sureler veya sayfalar tekrar ders olarak okunur. On kere ders olarak okunan sayfa artık ders olarak okunmaz ve haftada bir okunmaya geçer. İlk ezberlenen sayfalar ham, on gün boyunca okunan sayfalar hamhas, haftada bir veya onbeş günde bir okunan sayfalar da has sayfalar olarak isimlendirilir. Bu usulde hangi sayfa ham hangi sayfa has olduğu karışmasın diye her gün yazılır. Cüz yarılandığı ve tamamlandığı zaman tüm cüz okunur. Bu usulde yapanlar genelde son beş cüzü ezberleyip bırakmaktadır. Bu şekilde son beş cüzün hafızı olmuş olurlar. Eğer devam etmek isterse son on cüzün ve ileride tamamının hafızı olurlar. Bu usulde yeni ezberlenen sayfa arka arkaya on gün boyunca tekrarlandığı için kuvvetli olur. Okunması gereken sayfa yükü fazla gibi görülebilir ama ezberler sağlam yapılırsa bu sorun olmaz.
Yurtta hafızlık
Hafızlığın yurtta iyi bir hoca eşliğinde yapılması daha kolay olur. Hafızlık yapan başka talebeler kişiye motivasyon sağlar, yalnız hissetmesine engel olur. Başkaca aktiviteler ile hafızın kafası dağıtılabilir. Yine telefon bilgisayar gibi dikkat dağıtıcı aletlerden uzak durduğu için talebe daha iyi konsantre olabilir. Ders çalışan arkadaşları onu motive eder.
Evde hafızlık
Eğer talebe yurtta kalamayacağını düşünüyorsa evde çalışıp bir hafız hocaya ezber verebilir. Ama tek başına canı sıkılabilir, eğer evde internet televizyon varsa konsantre olamaz. Yaptığı ezberin doğru olup olmadığını kontrol edemez. Kendini motive edecek araçlar ve düşünceler bulması gerekebilir. İlerleyen süreçte yalnız hissedebilir, yurttaki sosyal ortam evde olmaz.
Sayfayı ezberleme
Sayfayı ezberleme süreci üç günden oluşur. İlk gün ezberlenecek sayfa yüzüne okunur. Yüzüne okuma yarım saat kırkbeş dakika hatasız şekilde olursa çok faydalı olur. İlk seferde bir arkadaşa veya ezbere bilen birine okunursa hatalar görülebilir. Okuma bazen yavaş bazen hızlı şekilde yapılabilir. İkinci gün sayfa ezberlenir. Ezber son satır veya ayetten yukarı doğru yapılması tavsiye edilir. Bunun nedeni sayfalar tekrar edile edile üst yarısı kuvvetlenir ama alt yarım zayıf kalırsa kuvvetlenmez. Ama sağlam yapılırsa yukarıdan aşağı şekilde yapılsa da sıkıntı olmuyor. Son satırdan veya ayetten yapılacaksa ayet uzunsa parçalara ayrılır, kısaysa tekrar tekrar okunur. Eğer gözümüzü kapatınca gözümüzün önüne geliyor ve okuyabiliyorsak ezberlenmiş diyebiliriz ama sağlamlaştırmak gerekir. Tekrar tekrar okunur ve bir önceki ayet veya parça ezberlenmeye başlanır. Alt yarım sayfa ezberlenince birine ezber dinletilir ve hatalar bulunur. Sonra aynı şekilde üst yarı ezberlenir ve dinletilir. Sonra tüm sayfa kuvvetlendirilir ve dinletilir. Bu şekilde sayfa ezberlenmiş olur. Eğer sayfa sıkışıksa, yarım sayfayı ezberlemek zor geliyorsa beşer satır olarak üç parçada da ezberlenebilir. Yeni ezber yapılan sayfa akşam yatmadan tüm sayfa ezbere okunabilecek seviyeye gelecek kadar kuvvetlendirilir. Üçüncü gün hocaya ders olarak ezberlenen sayfa okunur. Sabah kalkınca ezber kuvvetlendirilir, ben genelde gitmeden birine dinletip son hatalarımı görmeyi tercih ediyordum. Ders dinletildikten sonra hatalar düzeltilir. Ne kadar hatasız olursa o kadar iyi. Çünkü sonradan hatalar oturuyor ve düzeltmesi çok zorlaşıyor. Dersi yavaş hızda okumak daha iyi. Çünkü hızlı okuyunca beyin hıza yetişemiyor ve neyi okuduğunu farketmiyor. Tane tane nereyi okuduğunu bilerek ve hatasız okumak çok önemli. Yine her gün ders vermek çok önemli. Kesintisiz ders verince hem hatim hızlı dönmüş oluyor, ezberlenen sayfaların üzerinden çok süre geçmemiş oluyor, hem de sayfalar ilerledikçe hafızlık talebesine moral ve motivasyon oluyor. Boş yapmaya başlayınca gevşeklik de geliyor ve tüm ezberleri ve hafızlığı gevşeklik etkiliyor. Hergün ders verince zamanı ona göre organize ediyorsun ama bir gün boş olunca nasılsa ezberi yaptım rahatım diye düşünüp gevşiyor hafız. Bunu her hafta yapınca bu şekilde zayıf ve yavaş gidiyor. Kesintisiz ders vermek o nedenle çok önemlidir.
Mealiyle beraber ayetleri ezberlemek ezberin zayıf olmasına neden oluyor. Arapça bilgisi olmadan mealle ezberleyince anlamı akla gelmeyince Arapçası da gelmiyor. Zamanla anlamını unutunca Arapçası da unutuluyor. Meale verilecek vakit ezbere verilse daha sağlam olur. Mealine tüm hafızlık bittikten sonra bakılabilir. Ayetler oturduktan, ezber kuvvetlendikten sonra anlamına bakılabilir.
Hangi yaşta hafızlık yapmak iyidir?
Hafızlık hocam ergenliğe girmeden önce yapıp bitirmenin en iyi dönem olduğunu söylemişti. O dönemde oyun ile güzel bir şekilde motive edebiliyorlarmış. Yine yaşı küçük olduğu için yaptığı ezberler kuvvetli oluyormuş. O yaş geçtiyse 19-20 li yaşlar daha iyi oluyormuş. O yaşlarda yapanlar bilinçli yapıyormuş. O nedenle dikkat ediyorlarmış. Çocukken yapanlar çoğu zaman aile yönlendirmesiyle yapıyormuş. Büyük yaşta daha farklı olduğunu söyledi hocam. En zor dönem ise ergenlik dönemiymiş. O geçiş döneminde zor olduğunu söylemişti hocam. Lise çağında hafızlık yapanlar sonra üniversiteye geçince ortamın da rahatlamasıyla ezber tekrarını aksatmaktadır. Özellikle hafızlık bittikten sonra birkaç sene bir hocaya düzenli şekilde ezber vermek çok önemlidir. Ezberlersin takibi devam etmeli.
Çocuğun hafızlığa ısındırılması.
Hafızlık hocam çocuğa zorla hafızlık yaptırmanın kötü sonuçlar doğurabileceğinden bahsetmişti. Çocuğu hafızlığa zorlamak yerine yavaş yavaş alıştırmak ve imrendirmek gerektiğini söyledi. Bunun için evde hafızların aşırları dinlenebilir, hafızlık törenlerine gidilebilir, hafızlığın önemi anlatabilir. Birkaç yıl önceden yavaş yavaş aşılanır.
Hafızlık eğitimi bittikten sonraki süreç
Genelde hafızlığını bitiren talebe hafızlık belgesini almak için hafızlık tespit sınavına hazırlanır. Bu dönemde artık normal ders okuma yerine sayfa sayısı artırılır ve aralardan parça parça ayetler sorulup talebeden okunması beklenir. Hafızlık hocam yedi hatim yapmadan sınava girmenin doğru olmayacağını söylerdi. Ama talebinin hafızlığı kuvvetliyse bittikten hemen sonra da girebilir. Üç dört hatırlatmayla beş satır okuyacak seviyeye geldiyse belgeyi alabilir. Tabi heyecanlanma ihtimali de var. O nedenle ne kadar sağlam olursa o kadar iyidir. Ama ne kadar sağlam olsa da hafız devam eden yaşantısında ezberlerini tekrar etmezse hafızlığı unutur. Hocam ayın her gününün sayısındaki cüzü iki kere okumayı tavsiye etti. Mesela bugün ayın dokuzuysa dokuzuncu cüzü okuyacağım. Şubatta 28 gün var o da dağıtılabilir. Hafızlık bir senede yaptım, iki senede yaptım bitti denilebilecek bir uğraş değil. Klasik bir tabirle bir hayat tarzı. Sürekli Kuranla uğraşmak, tekrar etmek gerekiyor. Çoğu zaman ne kadar kısa sürede bitirdiğine dikkat ediliyor ama sağlamlığı sorgulanmıyor. Çoğu hafız ramazandan ramazana mukabelelerle veya yeterince sağlamsa hatimli teravihlerle tekrar yapıyor. Bir kısmı ise tekrarı bırakıyor ve unutuyor. Yine hafızlığın vermiş olduğu davranışlara dikkat yükümlülüğü de var. Normalde her müslümanın dikkat etmesi gereken hususlara hafızların daha dikkat etmesi gerekiyor. Tüm bunlara rağmen güzel bir ders okumanın verdiği o mutluluk çok başkadır. Bazı ayetleri anlamlarını bilerek okumak, okuyanlardan dinlemek yine çok başka oluyor. Hatimli teravih kılarken akıldan okunan yerleri takip etmek, hocanın hatalarını bulmak çok güzel oluyor. Cüzleri okurken sanki ektiğiniz bir tarlayı ziyaret ediyor gibi oluyorsunuz. Bazen ayeti ezberlediğiniz zaman ve hatıralar aklınıza geliyor, bazen ayetin anlamı duygulandırıyor.