Karamanlika/Gagavuzca/Türkçe/Rumca
Bu kitapta derlenen makaleleri bir kelimeyle tanımlamak gerekirse, çeşitlilik sentezden daha uygun bir terim. Mart 2010'da bu kitabı oluşturacak makaleleri seçerken amacım, uzun yıllardır içinde olduğum Karamanlıca araştırmaları alanındaki farklı başlıklara dair en geniş yelpazeyi, Türkiye'de de gelecek vaat eden bu araştırma alanında çalışacaklara sunmaktı. Son on yıl içinde Türkçe konuşan Rum Ortodokslarla Karamanlıca kitapları üzerine yapılan akademik çalışmaların sayısı arttı. Bunlardan büyük bölümü eski ve yerleşik görüşleri sadece yeni birer zarf içinde sunarak Karamanlılar ile anayurtlarına dair mevcut bilgi birikimine ve kavramlara dişe dokunur bir katkıda bulunmazken, küçük bir bölümü konuya farklı açılardan yaklaşıyor ya da Karamanlılar hakkında mutlak gerçek kabul edilenleri sorguluyor. Sadece Karamanlıca külliyat ve bu külliyatı ortaya çıkaran Ortodoks din adamları ve aydınlar ile Protestan misyonerler hakkındaki verileri daha güvenilir ve eksiksiz hale getirmenin yetmeyeceği, hem bağımsız Yunanistan'daki yayın hayatının hem de çağdaş Osmanlı milletlerinin edebi külliyatlarının Karamanlıcayla nasıl bir etkileşim içinde olduğunun da araştırılması gereği artık açık bir gerçek. Bu kitaptaki çalışmaların büyük bölümü arşiv malzemelerine dayanıyor. Küçük Asya Araştırmaları Merkezi arşivindeki kilise, cemaat ve okul defterleri bu arşivlerden biri. Bu defterler Anadolu'nun Türkçe konuşan Ortodokslarının hayatlarına dair en somut izlerdendir: Doğumlar, ölümler, vasiyetnameler ve hibelerin yanı sıra cemaat mülklerine dair muhasebe kayıtları da, cemaat okullarının ayakta tutulması için gösterilen özeni yansıtan kayıtlar da bu defterlerde yer alır. Artık yaşanılmayan ata toprağının yadigarları . . . Yunanistan'a gelen Mübadiller kutsal kilise eşyalarının ve Lozan Antlaşması hükümleri uyarınca yanlarında getirmelerine izin verilen menkullerinin yanı sıra bu defterleri de yeni ülkelerine taşımışlardı. Makalelerin bazıları da Başbakanlık Osmanlı Arşivleri'ndeki malzemelerle yazılmıştır. Zenginliğinin farkında olduğum Karamanlıca yayınlara dair veri toplamaya yıllarımı verdiğimi belirtmek isterim. Hem Karamanlıca hem Ermeni harfli Türkçe olarak basılmış bazı eserler hakkındaki çalışmalarım Osmanlı Arşivleri'ne dayanıyor (bkz. Muhtasar Coğrafya, 1 877, s. 235-237) Osmanlıca kaynaklar, Evangelinos Misailidis'in yayımladığı Kolera (Holera) risalesini çağdaşı olan Rumca ve Osmanlı Türkçesi muadilleriyle birlikte ele alacak zemini sundu. Bu küçük örnekler, sadece farklı Osmanlı milletleri arasındaki kültürel ilişkileri değil, genç Yunanistan Krallığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasındakileri de gözler önüne seriyor. Bu örnekler, Karamanlıca Bibliyografyası'nın Osmanlı belgeleri de dikkate alınarak gözden geçirilip olabildiğince eksiksiz ve bütünleşik hale getirilmesi gereğini de giderek daha açıklıkla gözler önüne seriyor. Benzeri bir gereklilik hiç kuşkusuz Osmanlı Türkçesi, Ermenice, Ermeni harfli Türkçe, Ladino, İbranice ve İbrani harfli Türkçe ve tabii İstanbul'da basılmış Rumca/ Yunanca yayınlar için de söz konusu. Karşılaştırmalı edebiyat ve dilbilim alanında bu konuyla ilgili yeni araştırmaların başlaması da umut verici: Gagavuzca külliyatı Karamanlıcayla dilbilimsel karşılaştırmalara konu oluyor, Karamanlıca roman çevirilerinin asıllarıyla karşılaştırmalı eleştirel okumaları yapılıyor. Bütün bu çalışmalar, doğru yolda olduğumuzun bir göstergesi - üstelik akademik camiada konuyla ilgilenenlerin sayısı arttıkça daha nitelikli çalışmalar da boy gösteriyor. Eldeki malzemeye yeni bakışlar getiren çalışmalar çoğalırken, hala bilinmeyen ya da varlığı bilinse de nüshalarına ulaşılamayan Karamanlıca kitapların, elyazmalarının, süreli yayın külliyatının tespit çalışmaları çeşitli göçmen derneklerinde, aile arşivlerinde, Türk ve Yunanlı koleksiyoncuların arşivlerinde, Gennadius Kütüphanesi'ndeki Eugene Dalleggio evrakı arasında ya da bilgi kırıntılarının bizi yönlendirdiği başka yerlerde sürüp gidiyor. Bu tespit çalışmasının asli ve tek amacı bu belgelerin içeriklerini tasnif ederek erişilir hale gelmelerini sağlamak - bunun yolu da işbirliğinden, güçbirliğinden ve bayrağı devralacak yeni insanlardan geçiyor. Karamanlıca Süreli Yayınlar başlığı altında toplanabilecek beş öncü çalışma bu yolda yürütülen çalışmaların bir göstergesidir.
20 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.