Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.31
Gönderi
18 ocak günü Esma Mahfuz’un Youtube’a yüklediği bir video da şu sözleri söylemesi üzerine mısır devriminin kıvılcımını yaratmış oldu:
“Dört mısırlı kendisini yaktı… İnsanlar biraz utanın! Ben, kız başıma, Tahrir Meydan’ına gideceğimi, tek başıma duracağımı, bayrak taşıyacağımı söylüyorum… Bu videoyu size basit bir mesaj vermek için yaptım: 25 Ocak’ta Tahrir Meydan’ına gidiyoruz… Evlerinizde kalırsanız, size yapılanları hak edersiniz, ülkeniz ve halkınız nezdinde suçlu olursunuz. Sokaklara çıkın, cep telefonuyla mesaj gönderin, internette mesajlar yazın, insanları haberdar edin.”
Sözlerinde geçtiği üzere kendini yakan 4 mısırlı aslında Tunus Devriminin başlangıcını yaratan olay olan seyyar satıcı Muhammed’in rüşvet ödemeye yanaşmayarak kendisini hükümet binasının önünde yakmasına ve bunun medya, iletişim ağları dolayısıyla küresel anlamda yayılımının bir başka ülkede göstergesidir. Muhammed’in kendini yakması sosyal ağlar ile zaten ekonomik anlamda sıkıntı içinde olan insanların birbiriyle etkileşim kurarak ortak bir bağ kurmaları ve bu siber uzamı, mekân uzamına taşıyarak, ülkenin simgesel bir alanı işgal edilerek özgür bir mekân haline getirildi. Muhammed’in bu yaptığı domino etkisi yaratacak ve Arap baharının yaşanmasını sağlayacaktır.
Tunus’un yanı sıra aynı başlangıç niteliğini taşıyan İzlanda da yaşanan mutfak devrimi de daha sonra oluşacak toplumsal hareketlerdeki etkisi oldukça fazladır. Hükümetin finansal olarak bankalara verilen desteklerden dolayı ve bankaların farklı hareketlerle para kazanma isteğinin, bireye düşen milli gelir miktarı oldukça yüksek olan İzlanda da gittikçe kötüleşen bir ekonomiye dönüşmesini sağlamıştır. İnsanlar internetten üzerinden yeniden iletişim içerisine girerek ortak bir zihin ağı oluşturmuşlar ve yeniden bir mekânsal uzamı işgal ederek tencere tavalara vurarak sitemlerini ortaya koymuşlardır. Tunus ta ve İzlanda da yaşanılan bu etkin olma durumu internet dolayımıyla dünyanın pek çok yerinde yaşanılan iktidar dolaylı aşağılanma etkisi ve ekonomik sıkıntılar, kapitalizmin öne çıkardığı finansal hakimiyetler, eşitsizlikler gibi sorunlar yaşayan bireyleri etkileyerek iktidarın düşman olduğu özgür internet ortamında var olmaya başlamışlardır ve özerk bireysel şekilde kendi farkındalıklarını ortaya koymuşlardır. Fikir paylaşımlarıyla birlikte bireyler iktidarın yarattığı korkuyu da paylaşarak aşarlar ve zaten içlerinde oluşan öfkeyi dışa vurmayı diğer insanlarında etkisiyle ortaya koyarak risk alma eylemini hissederek toplumsal hareketi eyleme geçirmeyi göze alarak ortaya çıkarırlar.
İzlanda ve Tunus bir ilk tetikleyici gibidir. İki ülke de ve sonradan oluşacak devrimlerin ülkelerinde medyanın devlet elinde olmasıyla kendi anlatma güçlerini de kendi sosyal medyalarında kurdukları platformlardan oluşturmuşlardır. Devletin bastırıcı güçlerinin etkisi devletin koruyucu gücü olan polisin şiddetinin medya da oluşturduğu gücü etkileme ve kendi muhabirleri olmasıyla kendi açılarından bunu hem kendi ülkelerinde hem de dünya ya sunarak iktidarın kendi gücünü etkileme bir baskı oluşturulmasını hem iç yollardan hem de dış yollardan başarmış olmuşlardır, internet sayesinde.
İzlanda da internetin ve onun üzerinden oluşan platformlarla devletin kendi yapısını değiştirme de daha büyük etkileri vardır. Temsili demokrasi göstergesini ve devletin yurttaş hakkını savunmadan önce finansal kuvvetlerin güçlerini önceleyici politikalarını ve aslında daha başka belirsiz olan istekleriyle etkisi yüksek olmakla birlikte özerk olunabilecek olan internet ortamında halkın oluşturacağı kimilerinin wiki-anayasa diyecek bir anayasa ortaya koyacaklardır. İnternet ortamından insanlar her bireyin kendinden sorumlu olduğu otonom olduğu bir ortamda söz hakkı olmasıyla belki de en çok istenen hayali kurulan demokrasiyi dünya da hâkim olmasını sağlayacak bir adım atmış olacaklardır. Tabii İzlanda’nın nüfus azlığı bu anayasanın oluşturulmasında kolaylık sağlamıştır.
En başta da belirttiğim gibi mısır devrimi ve Arap hâkimiyetindeki bölgelerin Tunus etkisiyle domino şeklinde ardı ardına yaşanan toplumsal hareketler çıkışı kitle iletişim araçlarıyla örgütleşme ortaklaşma şeklinde olmuştur. Mısır devrimi tetikleyici etkisi olan kadın en beklenmeyecek katılımı da sağlayan ’kadın’ bu İslami toplumlardan beklenmeyecek bir durumken internetin verdiği ortamda özgürleşmeyle eşitsizlikleri ortadan kaldırmasının da etkisi vardır.
Mısır devriminde insanlar Mahfuz’un videolarının paylaşımıyla gittikçe yayılmış ve insanlar Tahrir meydanında toplanmaya başlamıştır. İnternette kendilerine bir yer edinmişlerdir ve oradan devletin yarattığı korkuyu öfkeye dönüştürerek paylaşmışlardır. Adeta “devrimler tweet atılıyordu”. İnternetin ulaşamadığı ortamlarda etkileşim kesilmiyor ve daha eski iletişim araçlarıyla yeniden etkileşim sağlanıyordur. Dünya’nın ve küresel etkisinin bana göre en büyük örneğini Mısır hükümetinin toplumsal hareketin dinmesi için internetin fişini çekmesi olmuştur. Bu olayla birlikte eylem dünya dan yardım görmeye başlamıştır. İletişim platformlarının çok çeşitli olması ve hackerlar, Anonymous gibi eylemci ağlar yardımıyla teknolojik aletlerin başka yönleriyle çevrimiçi ağ kurma yöntemleri sağlandı. Mısır’a özel twitter ek bir uygulama oluşturdu. Bu şekilde ve yine eski iletişim araçları ile insanlar etkileşimi sürdürmeye devam etti. Hükümet istediğini başaramadığı gibi 5 gün süresince internetin kapalı olması büyük ekonomik kayıplara yol açtı.
Mısır devriminin bir başka özelliği devrim içinde devrimi içermesidir. Kadınların etkin oluşu mekansal uzamda etkisini eşitlik olarak sağlamasa siber uzam da kadınlar eşitti ve hak talep ediyorlardı. İşgal edilen alanlarda kadınlara karşı polislerin yaptığı şiddeti eşitlik içinde görerek etki eden kimse olmamıştı mavi sütyenli kadın dövülerek ve soyularak meydan da öylece bırakıldığında.. Yine de kısmen de olsa etkisini oluşturdu ve bu toplumsal hareketlerin zihinsel ağlar oluşturmadaki insanların bilinçlenmesinde katkı sağladı.
Yine ekonomik nedenlerin ve iktidarın aşağılaması temsili demokrasi yaratması etkisiyle ve insanların internette oluşturduğu etkileşimli ağlarla; Mısır’daki etkisiyle destek alarak bir devrim daha oluşuma geldi: İndignadas ,İspanya’da… “democracia ya real” (gerçek demokrasi şimdi ) adında facebook’ta bir grup kurularak buradan tartışmalara girildi. “Bu grup, farklı kentlerde özerk düğümleri olan merkezsiz bir ağa dayanıyordu.” Bu devrim yaratma çabalarının ortak noktasında oluşturulan meclislere rağmen bir lider oluşmaması. Herkesin kendi bireyselinde bir söz hakkı sahip olmasıdır. Oluşturulan meclislerde bir eşitlik halinde herkes kendi söz hakkına sahiptir. Bu meclislerde yaratılan ortamlar da insanlar günümüz gözler önüne serilen meclislerden farklı olarak hem herkes söz sahibiydi hem de sırf gürültü kirliliği oluşması yönünde tedbirle yeni bir işret dili oluşturma yönüne bile gidilmişti. İnsanlar ayaklanıyordu çünkü kafalarında yaratılan bilinç ağının doğru olmadığını biliyorlardı. Yeni bir anlamlar dünyası yaratıyorlardır. Her bireyin etkin olabileceği bir sistem. Liberland ülkesinde olduğu gibi her şey internet üzerinden olabilecek bir etkileşim bir doların bile nereye gideceği hakkında şeffaflıkla yönetilecek bir ülke. Teknolojinin verdiği yetkinlikle internet üzerinden yurttaşın gerçek demokrasiyle söz hakkına sahip olduğu bir yöneyim yapısı isteniyordu, belki de. Bu toplumsal hareketlerin belirsiz isteksiz kalışlarının sebebi buydu belki de.
Diğer bir örnek olarak Amerika da gerçekleşen sadece ülkenin değil, dünyanın kalbinin attığı finansallığın merkezi Wall Street’e karşıdır. Bankaların insanları evinden etmesi, yüzde birlik kesimin tüm geliri elinde tutarken halkın yüzde doksan dokuzunun ekonomik sıkıntı içerisinde olması ve hükümetin buna rağmen hala yüzde birlik kısma yarayan yasalar çıkarması üzerine oluşturulan bir toplumsal harekettir,’#occupy wall street’.
Dünya çapında gerçekleştirilen eylemlere tanık olan Amerikalı bireyler İspanya da oluşan meclise katılıp yeni akıl yürütmelere tanık olarak ve “küresel değişim içi birlik” için oluşturulacak fikirlere tanıklık ederek Amerika da oluşacak olaylara kıvılcım tutuşturulmuş oldu. Küresel umut ağları Amerika’ya doğru uzandı. Tahrir’in ve İspanya’nın yarattığı örnekler doğrultusunda internette çeşitli sosyal medya oluşumlarında Wall street’i işgal etme kamp kurma çağrıları yapıldı. Occupy için farklılık internette herkesin kendi hikayesi üzerinden paylaşımda bulunması olabilir. Tumblr sosyal paylaşım ağının ön plana çıkmasıyla ortak oluşturulan grupta yüzde doksan dokuzdan olan her birey kendi hikayesini anlatarak harekette pay sahibi oldu.
Sonunda işgal edilen mekansal uzam internette oluşan özerklik alanın devamının somutlaştırılmasıdır. İnternetteki akışlar uzamı ve mekanların uzamının birleşimiyle yeni melez bir uzam oluşturuluyordu her harekette. Önce internet ortamında kendilerine yer edindiler orada internet sitelerini oluşturdular daha sonra simgesel alanlarda mekanları işgal ettiler, özerklik mekanı yaratıldı. Zaman biçiminde de yenilenme oldu; gündelik hayatta sistemin verdiği düzenleme de hareket etme zamanlamaya uyma ortadan kalkarak özerkleşen mekanda bireysel zaman biçimleri oluşturmuşlardır. İletişim ağlarıyla küresel olarak hareketler destek aldı.
Kimdi bu toplumsal hareket içinde bulunanlar? Genel olarak hareketler incelendiğinde 20-40 yaş arası internette etkin olmakla birlikte üniversite mezunu ve işsiz kalan insanları görmekteyiz. Bilinçlilerdir ve çaresizlikle öfkeliler bu bilinci zihinsel ağlarla diğer insanları ulaştırmak onlarda da bu anlam dünyasını yaratmaya çalışmışlardır.
Verilen örneklerdeki hareketlerin sonuçlarının olumlu olması ya da olmamasının önemi yoktur birbirinin etkisiyle ortaya çıkan bu hareketler süreci temsil etmişlerdir ve kendi yarattıkları tarihleriyle anılarak bilinç kıvılcımı uyandırmışlardır.
Castells’in ağlar oluşturan toplumsal hareketler için gördüğü ortak noktalar:
• Birçok biçimde ağlar oluşturulmuştur.
• Kent uzamını işgal ederek bir hareket haline gelmiştir.
• Özerklik uzamı ağlar oluşturan toplumsal hareketlerin yeni uzamsal biçimidir.
• Hareketler hem yerel hem de küreseldir.
• Zamandışı bir zaman yaratırlar
• Hareketlerin doğuşu hissedilen tiksintinin zirveye ulaşmasıyla ilişkili bir öfke kıvılcımıyla tetiklenmiştir.
• Hareketler viraldir. Bu viral durumuyla umutlar tetiklenir.
• Öfkenin umuda dönüşmesi özerklik uzamında düşünüp, kafa yormayla sağlanır.
• Çok biçimli ağlarla birliktelik yaratılmıştır.
• Ağların yataylığı -yani hem kent hem internet uzamındaki yatay ağlar- işbirliği ve dayanışmayı desteklerken resmi liderlik anlayışını baltalamaktadır.
• Özdüşünümsel hareketlerdir. Meclislerin düşünüp taşınma kısmında görülür aynı zamanda internet ortamındaki birçok forum ve sosyal ağ gruplarındaki tartışmalarda da görülür.
• Şiddet dışı hareketlerdir. Barışçıl sivil itaatsizliklerdir.
• Bu hareketler nadiren programa dayalı hareketlerdir. Çok sayıda talepleri vardır.
• Toplumun değerlerini değiştirmeyi amaçlayan toplumsal hareketlerdir.
• Temel anlamda siyasidirler.
Hareketlerden görüldüğü üzere toplumsal hareketlerde internet ve kablosuz iletişimin rolü kritik önemdedir. Toplumsal hareketler bunlara bağlı ortaya çıkmaz; özgül toplumlardaki çatışmalar ve çelişkilerden doğar fakat yine de iletişimin hareketlerdeki önemini vurgulamak gerekir. İnsanların eyleme geçmesi ancak öfkelerini paylaşıp birlikteliği hissederek ortaya çıkabilir. Bu paylaşım dijital iletişim ağlarının öncelemesiyle kent uzamının temas içeren haline getirir.
İnternet artık devletin hakimiyetinden çıkarak özgürleşme alanına girmektir. İnsanlar tam anlamıyla bireyselleşir. Sadece bu gibi olaylar değil her yönde toplumsal ağlar oluşturulur. Ekonomi, sağlık gibi her türden olabilecek faaliyetin gerçekleştiği platformlar oluşturuluyor internet üzerinden. Zaman ve mekân aşılarak her yönden bir küreselleşme sağlanıyor. İnsanlar kendi kriterlerine uygun olarak kendi öz sunumuyla aynı olanlarla etkileşim kuruyor, ağlar oluşturuyorlar.
Bunlar sayesinde artık insanlar yaşadıkları olumsuz durumlar içinde bunalıma girmek yerine birleşerek umut ve isyan ağlarını yayıyor ve mekansal uzamda kendine yer ediniyor. Kadın yapılan eşitsizliğe paylaşarak ağlar oluşturarak daha çabuk tepki koyabiliyor. Ekonomik sıkıntı yaşamak ve bununa ilgili ağlar oluşturarak bunu sebep verene karşı koymak daha etkin hale geliyor. İnsanlar ağ toplumunda özgürlük ve özerlik yaşamaktadır.
·
80 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.