Gönderi
akıl gücü, kaba kuvvetten yeğdir.
Akıl gücü, kaba güçten yeğdir.
Zincire vurulmuş insan...
...
Antik Yunan'ın en önemli tragedya yazarlarından Aiskhylos'un günümüze ulaşmış nadir eserlerinden biri Zincire Vurulmuş Prometheus...
...
Tanrılar arasında bir çatışma söz konusudur. Prometheus, tanrı Zeus'a karşı isyan başkaldırır. Prometheus, tanrılardan ateşi çalmıştır ve ateşi insanlara vermiştir. Aslında burada ateş kavramı, insanlara bahşedilmiş sanattır, uygarlıktır, bilimdir.
...
Prometheus, geleceği görebilen bir titandır. Zeus, Prometheus'un bu gücü sayesinde babası Kronos'u yenerek tahta geçmiştir. Ama Zeus korkmaktadır, Prometheus için bir tehdit unsurudur.
...
Prometheus kendi gözyaşlarıyla yoğurduğu balçıktan ilk insanı yarattı. Sonra yarattığı insanın güçsüzlüğüne acıyarak ateşler tanrısı Hephaistos'tan bir kıvılcım çalarak insanlığa hediye etti. Bundan dolayı tanrı Zeus tarafından Prometheus; Kafkas Dağında zincire vurulmuştur. Görevlendirilen bir kartal her gece, Prometheus'un ciğerini kemirmektedir. Ciğer kendisini sürekli yenilemektedir.
...
Prometheus'u bu zulümden Zeus'un yarı tanrı oğlu Herakles kurtarır.
Prometheus Herakles'e der ki: "Zeus tahtından düşmedikçe benim işkencelerimin sonu yoktur!" der. Bu söylemiyle insanlığa özgürlüğün yolunu göstermiş olur.
...
Prometheus, diğer kardeşleri gibi tanrısal düzene başkaldırmış, karşı çıkmıştır. Üç kardeşi vardır: Atlas, Menoitios ve Epimetheus
...
Prometheus ve kardeşlerinin kaderleri korku vericidir. Zeus, dördüne de ceza vermiştir.
Atlas, dünyanın bir diğer ucunda... Omuzlarında ise gökyüzü var.
Menoitios, Tartarus'un yanına, yerin dibine atılmış.
Epimetheus ise kadınlarla cezalandırılmıştır.
Prometheus'un cezasını zaten biliyoruz, bir kayalığa zincirlenir ve bir kartal sürekli ciğerini yer-durur.
...
Bu dört kardeşin kardeş olmaktan ayrı diğer bir ortak özelliği akıllarına güvenmeleridir. Akıl gücü, kaba kuvvetten yeğdir
...
Prometheus, günümüz ezilmiş-mağdur edilmiş insanını temsil eder, Zeus ise zalimlik edendir.
...
Kitap, kısa bir trajediden ibaret. Bu kitapta Zeus'un egemenliğini ve Prometheus'un ezilmişliğini görüyoruz.
...
Kitabın sonunda ilave olarak Goethe'nin Promethus adlı şiiri var. Aslında tragedyayı özetler niteliktedir. Uzun ama şiiri buraya koyuyorum:
PROMETHEUS
Karart göklerini Zeus,
Duman duman bulutlarla;
Diken başlarını yolan çocuk gibi de
Oyna meşelerin, dağların doruklarıyla.
Ama benim dünyama dokunamazsın,
Ne senin yapmadığın kulübeme
Ne de ateşini kıskandığın ocağıma.
Şu evrende siz tanrılardan
Daha zavallısı var mı bilmem:
Kurban vergileri
Dua üfürükleriyle beslenir
Haşmetli varlığınız zar zor.
Size umut bağlayan budalalar,
Çocuklar, dilenciler olmasa
Yok olur giderdiniz çoktan.
Ben de bir çocukken
Ne yapacağımı bilmez olunca
Çevirirdim güneşe doğru
Görmediğini gören gözlerimi;
Yakarışımı dinleyecek
Bir kulak varmış gibi yukarıda;
Varmış gibi derdimle dertlenecek
Benimkine benzer bir yürek yukarıda.
Azgın devlere karşı
Kim yardım etti bana?
Kim kurtardı beni ölümden,
Kim kurtardı kölelikten?
Şu benim yüreğim değil mi,
Kutsal bir ateşle yanan yüreğim,
Her işi başarmış olan?
O değil mi coşup taşarak,
Yukarıda uyuyanı aldatarak
Başımı beladan kurtaran?
Benim seni kutlamam mı gerek? Niçin?
Hiç derdine derman oldun mu sen
Derdine derman bulamayanın?
Gözyaşını sildin mi hiç
Başı darda olanların?
Kim adam etti beni?
Güçlüler güçlüsü zaman
Ve önü sonu gelmeyen Kader, değil mi?
Onlar değil mi
Senin de benim de efendilerimiz?
Sen yoksa beni
Yaşamaktan bıkar mı sandın?
Kaçak çöllere giderim mi sandın
Açmıyor diye
Bütün düş tomurcukları?
Bak işte, yerli yerimdeyim;
İnsanlar yetiştiriyorum bana benzer;
Bütün bir kuşak benim gibi,
Acılara katlanacak, ağlayacak,
Gülecek, sevinecek,
Ve aldırış etmeyecek sana Benim gibi!
Goethe (çeviri, sabahatin eyüboğlu)
...
siirgiller.blogspot.com/2020/05/zincire...
·
22 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.