Ali T. Görgü’dür. Bu kitapların ortak özelliği kitabın başında sunuş bölümünün uzun olmasıdır. Gerçekten çevirmenler çok kaliteli araştırmalar sonucu bu kitapları ortaya çıkarmışlar ve bu araştırmalarından kitapların sunuş bölümlerinde bahsetmişlerdir. Bu kitabın da sunuş bölümü 44 sayfadır.
İlk başta şunu söyleyeyim ki;
Babil Hemeroloji Serisi öyle herkesin okuması gereken bir kitap değil. Bunu okuyunca fark ettim. Çünkü kitap bildiğin o zaman yapılmış takvimlerden bahsediyor ve bu da herkesin ilgisini çekmeyebilir. Ancak benim yeterince çekti. Çünkü MÖ 24. yüzyılda yapılan takvimler bile var. Neredeyse 4400 sene önce yazılan ne olursa onu okuyabilmek her zaman ilgimi çekmiştir ve çekecektir.
Kitabın ilk kısmı ön metinlerden oluşuyor. Bu ön metinler: Tasritu Ayı İşleri I, Tasritu Ayı İşleri II, Orta Babil Dönemi Bir Ay Takvimi, Tasritu Ayının İlk Yedi Günü, Tasritu Ayının Günleri Takvimi, Hitit Ayin Çağrısı ve Temiz Giysi ile İlgili Günler olmak üzere altı alt başlıktan oluşuyor.
Bu ön metinlerde bulunan takvimlerin hepsinin amacı tavsiye vermektir. Özellikle de toprağın ekilmesi ve hasat zamanı ile alakalı öğütler vermek. Tasritu ayı takvime göre yedinci aydır. Akkadcada “başlangıç”, Sümercede ise “kutsal tepe” anlamına gelmektedir. Toprağın ekildiği aydır ve Güneş takvimindeki karşılığı ise eylül-ekim aylarıdır. Toprağın ekildiği ay olduğu için Tasritu ayı o toplumlar için çok önemliymiş. Bu yüzden de Tasruti ayı ile ilgili diğer aylara göre daha fazla tablet bulunmuştur.
Sonraki kısım Babil Uğurlu ve Uğursuz Günler Takvimi’dir. Bu takvimde de öğütler devam ediyor ancak bu sefer 12 ay ve bu ayların her günü için farklı öğütler mevcut. Bu ayların isimleri sırasıyla Nisannu, Ayyaru, Simanu, Dumuzu, Abu, Elülu, Tasritu, Arahsamnu, Kislimu, Tebetu, Sabatu ve Addaru’dur. Bu takvimde her ay için öğütler var ancak dediğim gibi sadece ay değil o ayın her günü için ayrı öğütler. Bu öğütlerin çoğu o günün iyi veya kötü geçeceği ile alakalı ancak bazı detaylandırılmış öğütler de mevcut. Bir de şöyle bir şey var ki bu öğütler farklı tarihler için bulunan tabletlerde farklılık göstermekte. Bunları belli etmek için de kısaltmalar kullanılmış ve bu kısaltmaların açıklaması da sunuş kısmında yapılmış.
22 Abu
DKN: İyi bir gün.
B?N, UN: İyi bir gün değil.
SN8: İyi bir gün değil.
BDN1: İyi bir gün değil.
30 Abu
B?N, SN8, KLN2: Domuz eti yemesin, yoksa maskadu hastalığına yakalanır.
İlk alıntıda görüldüğü üzere Abu ayının 22. gününün bulunan bir tablete göre iyi bir gün olacağını ancak diğerlerine göre iyi bir gün olmayacağını öğütlüyor. Bu farklılıktan ötürü bu takvimleri ben biraz günümüz burç tahminlerine benzettim, hangisi tutarsa hesabı. (: İkinci alıntıda ise daha detaylı bir öğüt verildiği görülüyor.
Sonraki bölüm ise Uğurlu ve Uğursuz Gün Listeleri. Bu bölümde ise direkt hangi günlerin iyi geçip hangi günün geçmeyeceğini söylüyor bu yüzden listen denmiş. Yani mesela Tasritu ayının BAN tabletine göre 16 gününün iyi geçeceği belirtilmiş.
Sonra Seçkiler diye bir kısım var. Bu kısımda Kral Nazi-Maruttas Seçkisi mevcut. Bu kral MÖ 1307-1282 yılları arasında Mezopotamya'da yaşamıştır. Bu seçkilerdeki takvimlerde ise ilk önce uğurlu günlerin listesi veriliyor sonrasında da azcık da olsa detaylı öğütler veriliyor.
Sondan üçüncü bölüm ise Diğer Takvimler olarak adlandırılmış. Bu takvimlerin isimleri Ay Tutulması Takvimi, Ekmek Sunum Takvimi ve Huzurda Yere Kapanma Takvimi’dir.
Ay Tutulma Takvimi'nde Ay Tutulması yaşanırsa neler yapılması gerektiğine ve neler yapılmaması gerektiğine dair öğütler veriyor.
Ekmek Sunum Takvimi en uzun takvimlerden biri olarak benim hayli dikkatimi çekti. Aynı Babil Uğurlu ve Uğursuz Günler Takvimi’nde olduğu gibi her ayın her gününe özel öğütler mevcut. Bu takvimi diğerlerinden ayıran özellik diğerlerine nazaran çok detaylı öğütler vermiş olması. Aşağıdaki alıntı bunun kanıtıdır.
30 Dumuzu
Otuzuncu gün tahılı çıkarmasın, yoksa tahıl “dinlenmemiş” olur.
Ambar mahvolur. Bir önceki gibi. Sunu ekmeğini Tanrı Anu ve Tanrıça İştar’a sunsun. Kabul olur.
İsteği iyi karşılanacak.
Dumuzu ayının otuz günü, iyi olup olmadıklarına göre, tek tek veya sırasıyla kayda geçirildi.
Huzurda Yere Kapanma Takvimi'nde Ekmek Sunumu Takvimi gibi her ayın her gününe özel öğütler mevcut. Ancak bazı günler tabletlerin kırık olması yüzünden okunmaz hale gelmiş bu yüzden onlar yazılmamış.
Sonraki kısım İNBU BEL ARHİ ismi ile anılmış. Bu inbu bel ahri ayların kralı “meyve” demektir. Ay, gökyüzünde ay boyunca değişen görünümü gereği kendiliğinden olgunlaşan meyveye benzetilirdi. Metin başlığında “meyve” ile ay kastedilmektedir. Bu takvimde öncekiler gibi her ayın günlerine ait öğütler veriyor.
Son kısım ise diğer seçkilerden oluşuyor. Bu seçkilerin isimleri Pers İmparatorluğu döneminden bir seçki ve Helenistik Seleukos Döneminden bir seçkidir.
Pers İmparatorluğu döneminden olan seçki kesin tarih bilinmemekle birlikte MÖ 5. veya 4. yüzyılda yaşamış Ipra adlı katibe ait ve Akamenid pers dönemine ait kil tabletlerden oluştuğu düşünülmektedir.
Helenistik Seleukos Döneminden olan seçki ise İddin-Bel adlı kişi tarafından kopyalanan, MÖ 292-281 arasına tarihlenen ve Marduk-sapik-zeri adlı kişiye ait olan kil tabletten oluşmaktadır.
Herkese keyifli okumalar.
