Hayy b. Yakzan öyküsü bana göre filozof İbn Tufeyl'in kendi hakikat arayışı serüveninin öyküsü olduğunu düşünüyorum. Hayy üzerinden aslında kendi içsel aşamalarını bize anlatmıştır.Hikayede ıssız bir adada bir başına olduğunun farkına varan Hayy b. Yakzan, başta kendisini tanıdıktan sonra nesneleri ve kendisinin de bir parçası olduğu doğal dünyaya ilişkin elde ettiği bilgilerinden bütün varlık hakkında kapsamlı bir metafizik teoriye ulaşır. Bu hikayede hakikat arayışı tamamı ile bireysel bir çaba olarak takdim edilmektedir. Tanrı'nın dıştaki ayetleri olan kainat kitabını okuyarak, gözlem yaparak, akıl yürütmelerine baş vurarak varoluş nedenlerini, Tanrı ile olan bağlantısını kavrayarak hakikate ulaşma çabası olduğunu anlıyoruz. Hayy bedeninin güçleri olan duyu organlarıyla doğal dünyayı idrak ederken nefsin gücü olan aklı sayesinde metafizik alanını idrak eder. Dolayısıyla şeylerin hakikatlerini kavrama sürecinde birbirini izleyen ve birbirinden iki farlı aşamaya tekabül eden iki yöntemi kullanmıştır. Duyular şeylerin zahir özelliklerini idrak ederken akıl, bu özelliklerden çıkarsama yaparak şeylerin mahiyetini kavramakta, varlığın genel ilkelerine ulaşmaktadır. Bu sayede kendi düşünme etkinliği ile müşahede haline ulaşır. Yani aklın imkanlarını sonuna kadar kullanmasından, sıkı bir riyazetle kalbini arıtmasından sonra müşahedeye, yetkin insan aşamasına ulaşır. Hayy özellikle uzun uğraşlar sonucu elde ettiği müşahede halini sürdürmek için riyazet, zikir ve halvetten bir an olsun ayrılmamıştır. Bu yönden de hikayede tasavvufi ve sûfî tarzına da yer verildiği görüyoruz. Bu bilgi aslında Hayy'a Tanrı'dan başka hakikatin olmadığını bilgisine ulaştığının göstergesidir.Diğer şeyler ise hakikatin bir yansımasıdır sonucuna varmıştır. Felsefi ve tasavvufi bir yolda ilerleyen Hayy'ın hikayesinde asıl bizi ilgilendiren şey, hakikate ulaşmanın esas itibariyle bireysel bir aydınlanma sürecinde gerçekleştiğidir. Sonuç olarak Hayy b. Yakzan, hakikatin evrenselliğinden hareketle hakikat bilgisinin insanlığın ortak değeri olduğunu düşünen İbn Tufeyl'in kendi hakikat arayışını anlatan bir öyküdür. Bu öykü, bir açıdan umut vericidir, çünkü evrensel bir hakikat olduğunu ve insan doğasının teorik olarak bu hakikate ulaşabileceğini bizlere anlatır.

Hay bin Yakzanİbn-i Sina · Yapı Kredi Yayınları · 20214,754 okunma

·

15 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

N U R