Ütopya : Varolmayan, tasarlanmış bir toplum anlayışı ve yaşantısı.
Distopya : Ütopik bir toplum anlayışının ve yaşamın anti tezi : Anti-Ütopya
Cesur Yeni Dünya, Aldous Huxley'nin distopik bir atmosfere sahip en bilinen romanıdır ve inanılması güç olmasına ragmen 1932 yılında yazılmıştır.
Bu kitapta sizi bekleyenler : Bireyin topluma yabancılaşması/soyutlanması, farklı olanın dışlanması, sürü psikolojisi, şartlandırma, bilimin tehlikesi, bilimin faydaları, Diktatörlük, Kast sistemi, Cemaat, Shakespeare, Ojenik, Aşk, Cinsellik, Hipnopedi (Uykuda Öğretim), Üreme teknolojisi, Totalitarizm, Genler, Alfalar, Epsilonlar, Ford, Felsefe, Dünya Devleti, Biyolojik Mühendislik, Soma (Devlet tekelli uyuşturucu), Denetçiler, İstikrar, Tanrı İnancı ve çok daha fazlası.
İlk etapta tüm bunları birleştirmek çok zor gözüküyor olabilir, ancak bu mükemmel kurgu sizi bu karanlık distopik atmosferde, bilimkurgudan felsefeye, insan yaşamından, Tanrı inancına üzerinde bol bol düşünmenizi sağlayacak keyifli bir yolculuğa çıkarıyor. Kitabın içeriğinin zenginliği ve mesajları sert, kalıcı ve uzun süre taşıyacağınız bir etki yaratıyor.
Cesur Yeni Dünya’nın bize anlattığı dünya F.S. 632 gibi bir yıldan bahsediyor. Dünya Devleti ve bu devletin istikrarı, insanı her yönden koşullandırmaya dayanıyor. İnsanlar, bir ürünün fabrikalarda farklı kalitelerde üretildikleri gibi şişelerde ve farklı sınıflarda üretiliyorlar. Doğal olarak dünyaya gelmiyorlar ve kuluçkadan çıkırılıyorlar. Yani baştan yaratılmış bir kast sisteminde rolünüzün belirlendiği ve size Alfa (Seçkinler) ya da Epsilon (Geleceğin Kanalizasyon İşçileri) dedikleri bir sistem. Bu toplumda milyarlarca insan sadece 10.000 adet soyadını paylaşıyorlar. Doğal yolla dünyaya gelmek, aile, anne, baba, evlenmek gibi kavramlar bu toplumda ahlaki olarak oldukça ayıplanmış ve izin verilmiyor. Tüm bu ahlak yapısı, erdemler ve değerler de “Hipnopedya (uykuda öğrenim yöntemi)” ile üretim aşamasında şartlandırılıyor. Belirli zaman diliminde tekrarlanan mesajlar ile özgür iradesi bir nevi sıfıra indirgenmiş bireylere böylece mutsuz olma ve yalnız kalma şansı verilmiyor. Herşeye ragmen mutsuz olacağınız bir durumla karşılaşırsanız devlet tekelinde dağıtılan bir nevi uyuşturucu Soma haplarından almanız yeterli. Herkes herkesle birlikte olabiliyor : “Herkes, herkes içindir”.
Bu uygar ve Cesur Yeni Dünyanın bir anti-tezi olarak tellerle ayrılmış “Ayrıbölge” denilen yerde “Vahşiler” adı verilen bir grup, insanlığın eski alışkanlıklarını koruyarak hayatlarını sürdürüyorlar. Onlar hala evlenebiliyor, doğal yolla üreyebiliyor ve aile olabiliyorlar. Kitap bu hali ile belki de bu uygar Cesur Yeni Dünya ile Vahşi Ayrıbölge arasındaki tercihi sorgulamamıza neden oluyor. Ortada bir yer hayal edemiyorsunuz.
Kitabın tüm içeriği Huxley’in yaşadığı dönemde dünyadaki gelişmelerle birlikte değerlendirildiğinde eser inanılmaz bir şekilde anlam kazanıyor. İki Dünya savaşı arasındaki ekonomik buhranların dünyayı sardığı, Amerikan uygarlığının ütopik ya da distopik bir şekilde önem kazandığı, Sovyet Komünizmi, Ojeni ve Hitler Rejimi, Endüstrideki gelişmeler..
Ayrıca daha önce okuduğum bazı eserlerden yakaladığım, benzerlikler ve esinlenmeler kitaptan aldığım keyfi de oldukça arttırdı. Tamamen kişisel bir yorum olmakla birlikte Huxley’in bu eseri ile birlikte ya da daha sonra okuyabileceğinz kitaplar : Thomas Moore – Ütopya, Albert Camus – Yabancı, Ray Bradbury – Fahrenheit 471, Platon – Devlet, George Orwell - 1984
“Her şeyin ulaşılabilir olduğu bir dünyada hiçbir şeyin anlamı yoktur.”
Ursula K. Le Guin 
Mülksüzler adlı eseri de bu tür Ütopya/Distopia seven okurlar için önerebilirim. Distopia için Anti-Utopia benzetmesi ise biraz tartışmaya açık bir konu. Distopia baskıcı, totaliter bir toplum modelini işaret eder. Aslında her Distopia bu konuda bir Ütopya niteliği taşır: Biri istenilen, hayal edilendir, diğeri ise asla görmek istemeyecegimiz olumsuzlukları barındırır. Bu arada inceleme yazınız için teşekkür ederiz. Elinize sağlık 🤗🍀