Hiç kendinizi şöyle bir durumda buldunuz mu?
insanlarla her karşılaştığınızda aynı rahatsız edici ve hatta yıkıcı kalıpları tekrarlıyor gibi mi görünüyorsunuz?
Örneğin, belirli bir kişiye asla hayır diyemeyeceğinizi hissedebilirsiniz,
ya da hayatınızdaki birisinin sizi sürekli bir eleştiri yağmuru ile savunmaya sokması.
Belki sizi her zaman dinleyici rolüne düşüren biri vardır,
hayatında olanlarla asla ilgilenmeyen birisi
Ve her ne zaman içinizden, "bir daha asla, bir dahaki sefere farklı olacak", deseniz de ama asla farklı olmaz
Transaksiyonel analiz veya TA,
terapi ve danışmanlıkta kullanılan teorik bir çerçevedir,
ki bu gibi durumların devam etmesindeki en önemli faktörlerden birinin
diğer kişinin davranışı değil, kendi zihinsel durumumuz olduğunu iddia eder.
TA üç farklı ego durumu arasında geçiş yaptığımızı belirtir.
Ebeveyn:
Bu, ebeveynlerinizin ve diğer otorite figürlerinin nasıl davrandığına bağlı olarak,
düşündüğünüz, hissettiğiniz ve davrandığınız bir durumdur.
Yetişkin:
Bunda, burada ve şimdi'ye yanıt olarak,
düşünür, hisser ve davranırsın
tam yaşam deneyiminden yararlanabilirsin
ve genel olarak, deneyimlerinizin gerçekçi bir objektif değerlendirmesine uygun şekilde davranırsınız.
Çocuk:
Bu durumda ise tıpkı çocukluğunuzda yaptığınız gibi,
düşünür, hisseder ve davranırsınız
Yani üç ego durumu var,
peki onları etkin olduklarında görürseniz neye benzeyebilirler?
Örneğin, aniden pencerenin dışında çıplak güneşlenen birini görürseniz ne olur?
Ebeveyn ego durumunuzda,
Eğer Ebeveyn ve otorite figürlerinden deneyimlediğiniz çıplaklığa yönelik tutum düşmanca olsaydı,
tiksinmiş ve öfkeli hissedebilirsiniz.
Pencereye vurabilirsiniz,
kişiye bazı kıyafetler giymesini veya defolup gitmesini söylersiniz.
Veyahutta, ebeveyn ego durumunuz güneşlenen kişi için endişe göstererek kendini ifade edebilir,
Güneşlenen kişinin bazı yerlerinin biraz yandığını görebilirsiniz
ve üzerlerine güneş yanığı losyonunu sürmeye zorlayabilirsiniz onları
işte burada ebeveynin iki tipik tezahürü var.
Kontrol eden ebeveynimiz var,
yargılayan ve söylediklerini yaptırmak için insanları manipüle etmeye çalışan.
Sonra koruyucu ebeveynimiz var,
insanlara göz kulak olmak isteyen.
Pencereye geri dönersek,
ebeveyn durumuna geçmek yerine,
Çocuğa geçebiliriz.
Çocukken size çıplaklığın utanç verici olduğu söylenmiş olabilir,
ve gözlerinizi kaçırmak için eğitilmiş olabilirsiniz
utanmış ve hatta suçlu hissedebilrsiniz
Eğer bunları hissettiyseniz ve yaptıysanız,
çocuk durumunda olursunuz
Şimdi çocuk durumunun, insanların ne düşündüğünü umursamayan başka bir tarafı var ki;
tam olarak yapmak istediği şeyi yapar.
Bu çocuk güneşlenen kişiyi görebilir ve şöyle düşünebilir:
"Eğlenceli görünüyor,
Tüm kıyafetlerimi çıkarıp ben de onlara katılacağım! "
Güneşlenen kişini hoşuna gitse de gitmese de
Yani yine, bu durumun iki tarafı var,
Çocuğun kendisini ebeveynlerin ve diğer otorite figürlerinin taleplerine adapte ettiği taraf var.
Ve sevdiği şeyi yapan özgür çocuk.
Yetişkin durumu neye benziyor peki?
Yetişkin durumu, şimdi ve burada bilgisine en açık olanıdır.
Yetişkin kendi spontane tepkilerinden hoşlanır,
otorite figürleriyle programlanmış cevaplardan değil.
Çıplaklık hakkında büyük yargılarda bulunmaz
yetişkinlerin bunu bastırmaya ihtiyacı yoktur.
Yetişkin hepimizin bedenleri olduğunun farkındadır,
ve onların gerçeklikleri tarafından tehdit edilmiş hissetmez veya tiksinmez.
Kısacası, yetişkin güneşlenen kişiye eşit şekilde saygı duyar.
Buradaki kilit sözcükler saygı ve farkındalıktır.
Ebeveyn ve çocuk durumlarından farklı olarak, yetişkin alt bölümlere ayrılmamıştır.
Çünkü tüm bilgilere erişimi olduğu düşünülür
ve bu da TA Terapisinin bir amacının, yetişkin durumunu güçlendirme olmasının nedenlerinden biridir.
Bu, ebeveyn ve çocuk durumlarının kötü olduğu anlamına gelmez,
(daha sonraki dizgide bize verebilecekleri pozitif sonuçlara bakacağım,
yapı ve yaratıcılık gibi)
ancak yetişkinlere kıyasla çok sınırlı farkındalıkları nedeniyle, ebeveyn ve çocuk güvenilecek kadar harika değildirler.
Nedenini göstermek için videonun başlangıcına geri dönelim,
kendinizi bazı insanlarla sonsuza dek tekrarlanan olumsuz davranış kalıplarında bulmanızdan bahsettiğim yere
Bu insanların hangi durumda olduğunu söylerdiniz?
Yetişkin olmayacağı açık
Bunun neden olduğuna bakalım:
Her zaman ego durumları arasında hareket ederiz,
ama rastgele değil.
yaşadığımız düşünce ve olaylara karşılık olarak durumları değiştiririz.
Haksız görünen olaylar, düşünceler ve anılar bizi ebeveyn durumumuza götürebilir,
yargılayıcı, öfkeli ya da üstün olduğumuz yerde.
Bizi utandıran olaylar, düşünceler veya anılar bizi çocuk durumumuza sokabilir,
utanmış ve kötü olduğumuzu düşündüğümüz yerde.
Durumları insanlara tepki olarak da değiştiririz.
Bunun nasıl olabileceğine dair birkaç örnek:
Bill Jackie'nin patronudur,
Jackie geç gelir ve önemli bir toplantıyı kaçırır.
Bill: Sen İŞE YARAMAZSIN
Jackie: Biliyorum ... üzgünüm.
Orada ne olduğuna bakalım.
Bill yetişkin halindeydi.
Jackie'yi görünce sinirlendi ve ebeveyne geçti,
onu sertçe eleştirir.
Jackie de yetişkin halindeydi,
ama bağırılmaya tepki olarak,
kendini küçük ve kötü hissettiği çocuğa döndü ve uysalca özür diledi.
Başka bir örnek
Dan Mike ile yaşıyor
Dan duşta bir örümcek bulur
Örümcek korkusu vardır
Dan: Bir örümcek var, içeri giremiyorum!
Mike: Endişelenme, ben hallederim.
Yine, ego durumlarına bakalım.
Dan, duş almaya karar verdiğinde yetişkin durumunda başlamış olabilir.
Ama sonra, örümceği görmesi ile
Çocuğa dönüşür
korkmuş ve çaresiz hisseder
Mike da çocuk durumundaydı.
Ama Dan'ı görmek koruyucu ve besleyici ebeveyni getirdi.
Her iki durumda da okların ne yaptığına dikkat edin.
Paraleller
Bunların tamamlayıcı etkileşimler olduğu söylenir,
veya transaksiyonlar
önemli bir özellikleri var çünkü teoride,
tamamlayıcı olmakla, bu durumlarda süresiz olarak sürdürülebilecek karşılıklı bir düzen oluşturmuşlardır.
Ancak tüm transaksiyonlar tamamlayıcı değildir.
Bill ve Jackie'ye geri dönelim:
Bill: Sen İŞE YARAMAZSIN
Jackie: Benimle bu şekilde konuşmaya cesaret edemezsin
Burada, Jackie'nin çocuk [durumuna] yönelik başlangıçta bir ebeveyn durumumuz var.
Ancak burada Jackie, ebeveyn hissine geçerek ve öfke ifade ederek cevap verir.
Buna çapraz okları yansıttığı için
Çapraz Etkileşim denir,
İstikrarlı görülen ve süresiz olarak devam edebilen tamamlayıcı işlemlerin aksine,
çapraz işlemler oldukça kararsızdır,
ve iki şeyden biri olma eğilimindedir:
Ya transaksiyon duracak
ya da şunun gibi yeni, istikrarlı ve tamamlayıcı bir transaksiyon oluşturmak için
taraflardan birinde ego-durum değişikliği olacak:
Bill: Sen İŞE YARMAZSIN
Jackie: Benimle bu şekilde konuşmaya cesaret edemezsin
Bill: Toplantıyı kaçırdın!
Jackie: Ne yaptığım umrumda değil. insanlarla bu şekilde konuşamazsın
Bill:Fakat..
Jackie: Şimdi benden adamakıllı bir özür dile!
Bill:Ben..
Jackie:Bekliyorum.
BIll: Ben sadece...
Jackie: Beklediğimi söyledim.
Bill: Tamam, üzgünüm.
Jackie: İçinden gelerek söylediğini düşünmüyorum!
Jackie: Tamam, Buraya kadar, Seni hakaretten dolayı şikayet ediyorum.
Bill: Bak, ben! Gerçekten üzgünüm.
Böylece, Bill'in Jackie'yi bir çocuk durumuna sokmaya çalışmasıyla başlayan şey
Bill'in net bir şekilde çocuk durumuna geçişi ile sona erdi.
ve Jackie de ebeveyn durumunda olarak.
VE artık transaksiyon değiştiğine göre,
Bill sürekli Jackie'ye karşı itatkar şekilde böyle kalabilir.
Bu tam olarak Bill için de mutlak rahat bir ilişki durumu değil,
fakat psikolojik olarak daha stabil olabilir.
peki başlangıçta bahsedilen diğer rahatsız edici ama istikrarlı durumlar ne olacak,
Hayatınızdaki biri tarafından sürekli azarlanmak gibi ?
İlk olarak, kendine bir bak. Bu durumda nasıl hissediyorsun?
Belki biraz tahakküm altında hissediyorsun.
Belki de diğer kişden daha azını hak ettiğini düşünüyorsun
Belki de bir başkası konuşurken her zaman dinlemek için çocukken eğitildin.
Diğer kişiyi nasıl deneyimliyorsun?
Belki de sana, daha büyük bir kişiliği varmış gibi gözüküyorlar.
Belki öfke ya da onaylamama şekilleri
çok caydırıcı hissettiriyordur
İşte burada süren bir çocuk-ebeveyn ilişkimiz var.
Mutlaka çocuk veya ebeveynce şeyler söylemenize gerek yok,
diğer kişinin size çenenizi kapamasını ve dinlemenizi söylemesine de gerek yok,
fakat psikolojik olarak, onlarla bir ebeveyn çocuk ilişkisi içerisindesiniz.
Tam çizginin aksine noktalı çizgi psikolojik ilişkiyi gösteriyor.
Peki bu neden yetişkinlere olmaz?
Bir yetişkin olarak, çocuğun aksine,
daha aşağı veya daha az hakka sahip şekilde hissetmezsiniz
Eşit hissedersiniz
Başka biri konuşurken dinlemenin nezaketten olduğu öğretilmiş olabilir,
Ancak bir yetişkin olarak
kibarca dinlemenin, tüm durumlarda olmasa da bazılarında işe yarayan bir strateji olduğunun farkındasınız.
Bir yetişkin olarak durum için en uygun stratejiyi seçersiniz.
Diğer insanlar sizden daha büyük kişiliklere sahipmiş gibi görünmezler,
Size yetişkin bir şekilde yanıt verebilmeleri için onlara güven verirsiniz,
ve eğer yapamazlarsa, bu onların kendi eksiklikleri yüzünden olur, sizin değil.
Ayrıca, bir yetişkin olarak onaylanmamaktan korkmazsınız;
onaylamayan yorumları duyabilir ve onların kendiniz için doğru olup olmadıklarını tartabilirsiniz.
Eğer doğru hissettiriyorlarsa, bu noktada verimsiz olan suçluluk veya kaygı içinde kaybolabilen çocuğun aksine,
yetişkin basitçe davranışlarını değiştirmeye karar verebilir.
eğer doğru hissettirmezlerse de, yetişkin kolayca geri bildirimi reddedebilir.
Peki birinin size her zaman yapmak istemediğiniz iyilikleri yapmanızı sağladığı durum hakkında ne dersiniz?
Belki size küçük ve çaresiz biri gibi görünüyorlardır.
Sızlanan bir yalvarma sesi bile kullanabilirler -
ve bu sizde tam olarak neyi açığa çıkarıyor?
Belki onların duygularından dolayı kendinizi sorumlu hissediyorsunuzdur.
Belki daha büyük, daha yetenekli biri gibi hissediyorsunuz
İşte burada da sürmekte olan bir ebeveyn-çocuk ilişkimiz var.
ve yine psikolojik bir ilişki
bu bir yetişkinin başına gelir mi
Yine, siz bir yetişkin olarak, kendinizi eşit kişiler olarak görürsünüz.
Doğal olarak onlardan daha yetenekli değil.
Belirli bir şeyde daha yetenekli olduğunuzda, bunun kendi çalışmanız sonucu elde ettiğiniz başarınızdan olduğunu bilirsiniz
yani sürekli olarak başka biri için bu şeyi yapmak onların da yapabilme becerisini engeller.
Başkalarından değil, yalnızca kendinizden sorumlu hissedersiniz.
Diğerlerini eşit olarak görürsünüz, küçük ve çaresiz olarak değil.
Ondan sonra da, hayır demekte kendinizi rahat hissedersiniz,
kısmen, "Hayır" kelimesini yetişkinlere uygun bir şekilde kabul edebileceği için diğer kişiye güvenirsiniz.
ve yine, eğer bunu yapamazlarsa, bir yetişkin olarak bunun sizin değil, onların eksikliği olduğunun farkındasınızdır.
Yani, yetişkinin daha geniş farkındalığı, eşitlik ve adalet duygusu ile,
bu rahatszılık yaratan dengesiz ilişkiler gerçekten bir hareket alanı bulamaz
Diğerlerini ele geçiren ya da onlardan yararlanmaya çalışan insanlar
Ya yetişkin durumuna göre davranışlarını değiştirmek zorunda kalacaklar ya da gidip kendilerine başka hedefler arayacaklar
Bahsettiğim gibi, TA Terapisinin amacı genellikle yetişkin durumunu güçlendirmektir.
Bunu yapmakla ilgileniyorsanız, bunun başlangıç noktası, hangi olayların ve insanların ebeveyn ve çocuk durumlarınızı tetiklediğine bakmaktır.
Sorumluluğu eşit olarak dağıtabiliyor musunuz?
Kontrol hep sizde mi olmalı?
Ya da kontrolü ele almaya mı zorlandığınızı mı hissediyorsunuz?
Karar vermekte zorlanıyor ve başkalarının sizin için karar vermesini sağlamaya mı çalışıyorsunuz?
Temelde, diğerleri kadar iyi olmadığınızı hissediyor musunuz?
Ve bu şeyler başka insanlarda size cevaben ne gibi durumlar ortaya çıkarıyor?