Hegel diyalektiğini tersyüz eden bu iki genç düşünürün, üzerinden 172 sene geçmesine rağmen kapitalist sistemin ve sistemin zenginlerinin korkulu rüyası olan bu iki filozofun manifestosu…
İdeolojik görüşünüz ne olursa olsun öncelikle Marx ve Engels’in dünya tarihinde önemli bir yer edindikleri ve bu yeri sonuna kadar hak ettikleri noktasında en azından saygı duymanız gerektiği sayılı kişilerden olduklarını düşünüyorum.
Marx, orta sınıf bir Yahudi aileye mensup, Engels zengin bir fabrikatörün oğlu. Bu iki ateşli gencin 21 Şubat 1848'de yazdıkları bildirge, hem Fransız ütopyacı sosyalist çizgiye (Owen ve Fourier), hem Proudhon'un ''Mülkiyet hırsızlıktır!'' sloganıyla sistematize etmeye çalıştığı anarşist tavra, hem de 'sol'un iç cepheleşmelerine bir cevap niteliğinde olup; komünist'in kim olduğunu, komünizmin ve komünist partinin neye ve kime karşı olduklarını, dönemin koşullarının ve siyasi konjonktürünün komünist hareket için ne gibi fırsatlar içerdiğini, komünistlerin genel ilke ve amaçlarının ne olduğunu açıklayıp, bunu kapitalizmin tarihsel boyutta incelenmesiyle ele alan genel bir toparlamadır. Komünist Manifesto yada yayınlandığı adıyla Komünist Parti Manifestosu; uzun ve eserin anlaşılması için elzem olan 'sunu' kısmıyla başlıyor, dört ana başlık üzerinden devam edip Marx ve Engels'in çeşitli ülkeler ve sonraki basımları için yazdıkları önsözlerle sona eriyor. Proleterya ile burjuvazi savaşı üzerinden kendi devrinin çoğu olayına geniş bir bakış açısı sunuyor. Tarihin tekerrür ettiğini göz önünde bulundurarak kitabın 'şimdi'yi hatta' geleceği' de anlattığını söyleyebiliriz. Kitap bir nevi kapitalizm eleştirisi şeklinde de algılanabilir. Ve gerçekten Marx, kaide değer eleştiriler yapmış kapitalizmle ilgili. Yalnız bir yerde yanılmış; o da kapitalizmin yıkılacağı konusunda… Zira kendisi fark etti mi bilmiyorum ama çoğu kapitalist Marx'ın eleştirilerinden faydalanarak kapitalizmi güncellemiştir. Kapitalizm evet kan emici bir soygun sistemidir, bunda en ufak bir şüphe yok fakat neden bir iki ülke hariç tüm dünya kapitalist? Çünkü insan denen canlı bencil ve acizdir. O yüzden dünyaya hükmettiği düşüncesinde yalpalayarak yaşamını idame ettiren insan nedeniyle kapitalizm tüm hayatımıza işlemiş durumdadır. Aslında şu an birçok ülkede karma sistemler uygulanmakta. Yani büyük oranda kapitalist ve kısmen sosyalist olan devletler var, bizim gibi. Anayasamızda geçen 'sosyal hukuk devleti' ibaresini herkes bilir. Halbuki çok büyük oranda kapitalizmle yoğrulmuş durumdayız. Bundan kaçmak da mümkün görünmüyor…
Ayrıca kitap proletaryanın kim olduğunu, emeğin, iş gücünün ve işçinin ne şekilde satıldığını da gayet sağlam tespitlerle açıklaması yönüyle bir ilk. Marx'ı anlamak için klasik Alman felsefesini, ütopyacı Fransız sosyalizmini ve klasik İngiliz ekonomi politikasını bilmek gerekse de, bu bildirge komünizmin ilk bildirgesi olduğu ve tarihi süreçleri açıklayıcı bir şekilde ele aldığı için her ne kadar derinlikli ve zorlayıcı bir eser de olsa, herkesin okuması gereken ve genel bir fikirsel çerçeve çizen bir eser.
"İnsanın insan tarafından sömürülmesi ortadan kaldırıldığı ölçüde, bir ulusun başka bir ulus tarafından sömürülmesi de ortadan kaldırılmış olacaktır. Ulusun içindeki sınıflar arasındaki karşıtlık ortadan kalktığı ölçüde, bir ulusun başka bir ulusa beslediği düşmanlık da son bulacaktır."