Akıl mı Hayal mi?Pragmatizm kelimesi prágma kelimesinden türetilmiş olunup, bu isme göre şekillenmiştir. Eski Yunanca'da iş, eylem gibi anlamlara gelen prágma, bu
felsefi akımı da ortaya çıkarmıştır. Pragmatik kelimesi ise anlam olarak işe yönelik, eylem faydasında anlamlarına gelir. Yani bunları birleştirdiğimiz
zaman ortaya "faydacılık" (Bir bilgi günlük hayatta işe yarıyorsa doğrudur, yaramıyorsa yanlıştır.) düşüncesinin bir parçası çıkar. Pragmatizm'in
kurucusu Charles Sanders Peirce, oluşturmuş olduğu bu felsefeyi akıl üzerine kurmuş olup, aklın ve bilimin kullanılmasına teşviklerde bulunmuştur.
Yani metafizik karşıtı bir felsefe diyebiliriz bunun için. Peirce'den sonra bayrağı devralan William James ise bu felsefe akımını en popüler haline
getirmiştir ve tüm dünyaya yaymıştır. James'den sonra bayrağı devralan John Dewey, pragmatizm'i yeni mantıksal ve ahlâkî bir kuram şekline getirip,
geliştirmiştir.
•
Eser kısmına gelecek olursak şunları söyleyebilirim.
Pragmatizm'in kurucuları ve savunucuları olan Peirce, James, Dewey isimlerinin yazdığı yazılar ve makaleler toplanarak bir eser içinde birleştirilmiş. Bu
toplanan yazılar da elbette özenle seçilmiş. Esere başlamadan önce çevirmen Prof. Dr. Sara Çelik önsözde şunu söyleyerek uyarısını veriyor: "Eseri
okumadan önce konular hakkında az da olsa bilgi sahibi olursanız, sizin faydanıza olacaktır." Bunu demeden önce ben de kendi çapımda konular
hakkında, isimler hakkında bolca araştırma yaptım ve okumalar gerçekleştirdim. Kısacası kafamda bir fikir edinimi gerçekleştirdim. Başlangıçta elbette
bizlere pragmatizm ve buna bağlı alanlar hakkında bilgiler veriliyor ve böylece okumamıza başlıyoruz. Eserin kapağında gördüğünüz isimlerin sırasına
göre ilerleyen bir yapısı var. Peirce'den başlayıp kuruluş fikirlerini, oradan James'e geçip daha da geliştirilmesini ve popüler hale gelmesini ardından da
son olarak Dewey'de de kuramların son halini, gelişmiş yapısını okuyoruz.
Eser içinde de birçok filozofa ve esere de atıflarda bulunulmuş. Bunlardan en dikkat çekeni de Immanuel Kant ve onun "Saf Aklın Eleştirisi - Pratik Usun
Eleştirisi" eseri oluyor. Gelecek olan bir siparişimde de Pratik Usun Eleştirisi bulunuyor, merakla bekliyorum.