Caner Taslaman - Fıtrat Delilleri (2017)Çağdaş felsefede, özellikle bilim felsefesinde, en iyi açıklama olarak çıkarım (inference to the best explanation), diğer adıyla abdüksiyon (abduction) yaygın kullanılan bir çıkarım formudur. Bugün pekin bilgi arayışı artık sona ermiştir denebilir. Zira hiçbir iddiamız kesinkes doğrulanamaz. Görünen o ki iddialarımızı rasyonalize etmek, onların olabilirliğini göstermek suretiyle mümkündür. Bunu da böyle çıkarımlar yoluyla yaparız.
Bu kitapta beş ayrı fıtrat delili söz konusu fakat bunlar ancak bir paket şeklinde ikna ediciliğe sahip olabilir –benim için bu paket de bir başına yeterli olmazdı, onu belirtmeliyim. Ve bu beş delil için de en iyi açıklama olarak çıkarım formu kullanılmış. Bunun da iyi ve sağlıklı bir seçim olduğunu düşünüyorum söz konusu din felsefesi gibi bir alan iken. Fakat argüman formunu onaylasam da Taslaman’ın bazı argümanlarını, öncüllere gelebilecek itirazları yeteri kadar öngörememe ve de öncülden sonuca bazı mantıksal sıçramalar yapma konusunda eleştirilebilir buldum. Buradaki ikinci husus için konuşmak gerekirse, (3. ve 5. bölümleri ihtiva eden akıl delili ve kişilik ve bilinç delilini bir yana ayırıyorum) bazı sonuçların can sıkıcılığı-istenemezliğinden alternatif tezin sonucunu yanlış yapmaya sıçramış görünüyor yazar, halbuki bu yetmez. “P doğru olsa hiç hoş olmazdı, P lehine sağlam bir delil de yok, öyleyse P’nin değili doğrudur” gibi sıçramalar yazarın eksilerindendi. Bilemiyorum sorulma imkânı olsa bu boşlukları doldurabilir miydi. Sormak lazım.
Din felsefesi ile ilgilenenler için okunması yararlı bir kitap diye düşünüyorum. Fıtrî özelliklerimize odaklı ve bunlara dair argümanları birbiriyle bağlantılı şekilde iki kapak arasında görmek benim hoşuma gitti.
