Ulysses Maceram
James Joyce’un 1914 - 1921 yılları arasında yazdığı, edebiyatta yeni bir çağ açtığı söylenen modernist romanı Ulysses, yıllardır okumayı düşündüğüm fakat zorluğu hakkında söylenenleri öğrendiğimden bir türlü okumaya cesaret edemediğim bir eserdir.
En sonunda cesaret edip okumaya karar verdiğimde, kitaba başlamadan önce birtakım ön hazırlıklar yapılması gerektiğini gördüm ve önce bir hazırlık aşamasından geçtim. Bu aşamada 
Odysseia ve 
Hamlet kitaplarını okudum.
Tabii ki kitaba hazırlık yapmak da yeterli değildi. Kitap boyunca rehberlere ihtiyacım olacaktı. Bana Ulysses yolculuğumda rehberlik eden kişiler 
Erhan ve 
Nevzat Erkmen oldular.
18 bölümden oluşan romanın her bölümünde, bölüme başlamadan önce Erhan’ın o bölümle ilgili yazısını
( sacmaninbagladiklari.wordpress.com/2020/05/14/deme... ) okudum. Romandaki bölümleri okurken de Nevzat Erkmen’in 
Ulysses Sözlüğü’nden faydalandım.
Ulysses’in dilimize üç adete çevirisi yapılmış. Bu çevirilerden kendime en uygun olarak 
Fuat Sevimay’ın çevirisini gördüğümden onu seçtim. Pişman da olmadım.
Kitaba gelecek olursak 16 Haziran 1904 günü Dublin’de bulunan 38 yaşındaki reklamcı L. Bloom ve 22 yaşındaki şair Stephen Dedalus merkezde olmak üzere sıradan insanların bir gün boyunca yaşadıkları sıradan olaylar anlatılmış. Fakat sıra dışı bir biçimde anlatılmıştır. Zaten romanın bu kadar etkili yapan unsur da anlatım biçimidir.
Klasik roman anlatımının dışına çıkılan Ulysses’te çok sayıda üslup tarzı, farklı anlatıcı kişileri ve anlatım teknikleri kullanılmıştır. Bilinçakışı ve monolog teknikleri romanda en çok tercih edilen anlatım tekniklerindendir. Olaylar anlatılırken bir anda anlatıcı kenara çekilir ve bilinçakışı ve monolog teknikleriyle kahramanın zihnine girilir.
Romanın çatısı Homeros’un Odysseia adlı eseri üzerine kurulmuştur. Bölümler üstü kapalı da olsa Odysseia ile paralel ilerler. Her bölüm aynı zorlukta ve aynı tarzda yazılmamıştır. Kimi bölümler kısmen de olsa rahat bir şekilde okunabilirken kimi bölümler çok zor okunmaktadır. Beni en çok zorlayan bölümler
9. (Skylla ve Kharybdis) ve 14. (Güneş Tanrının Kutsal Sığırları) bölümler oldu.
9. Bölümde (Skylla ve Kharybdis) bir kütüphanede bulunan Stephen, Kütüphaneci Lyster, John Eglinton, Best, Russel ve Mulligan merkezinde Shakespeare’in olduğu tartışmalar yaparlar. Ulysses Sözlüğü’nden takip ettiğimizde nerdeyse her iki cümlede bir gönderme olduğunu görürüz. Homeros’un “Odysseia”sında, Odysseus’un eve dönüş yolculuğunda karşılaştığı en zorlu engellerden birisi, bir tarafında Skylla ve bir tarafında da Kharybdis adlı yaratıkların bulunduğu dar bir geçitten geçtiği kısımdır. “Skylla ve Kharybdis” adıyla anılan “Ulysses” romanının 9. bölümünde yazar adeta biz okurlara Odysseus yaşadığı zorluğu yaşatmak istemiştir.
14. bölümde (Güneş Tanrının Kutsal Sığırları) pastiş yoluyla (başka bir yazarın, eserin uslup özelliklerine öykünme) oluşturulmuş 32 farklı üsluptan oluşan, 36 sayfalık bir bölümdür. Dolayısıyla takip edilmesi, anlaşılması zor bir bölüm olmuştur benim için. Bölümde anlatılan başlıca olay ise bir doğum olayıdır.
Romanın ana karakteri olan Bloom, Homeros’un Odysseia’sındaki Odysseus adlı karakterle benzerlik göstermektedir. Tıpkı 10 yıl süren Troya Savaşı’ndan sonra 10 yıl boyunca memleketi İthaka’ya dönme mücadelesi veren Odysseus gibi, romanımızın kahramanı Bloom da sabah evden çıkar ve gece evine dönünceye kadar romanın büyük bir bölümünü oluşturan olaylar yaşar. Fakat Odysseus’un yaşadığı olağanüstü maceralara karşılık kahramanımız Bloom, sıradan olaylar yaşamıştır.
Romanın bir diğer önemli kahramanı Stephen Dedalus da Homeros’un Odysseia’sında Odysseus’un oğlu olan Telemakhos’a karşılık gelmektedir. Fakat Stephen, Bloom’un oğlu değil, onda adeta bir oğulmuş gibi sahiplenme duygusu uyandıran yeni tanıştığı bir şairdir. Kuşkusuz Bloom’un bu hislerinde 11 yaşındayken ölen oğlunun yarattığı boşluk hissi etkili olmuştur.
Romanın bu kadar meşhur olması ve baş tacı edilmesinde etkili olan unsurlardan bir diğeri de içinde bulunan çok sayıdaki göndermelerdir. Yazar roman boyunca İrlanda’nın tarihi ve siyasi olayları, romanın yazıldığı dönemde İrlanda’da yaşayan şahsiyetler, Shakespeare’in eserleri ve farlı sanatçıların eserleri vb. birçok konuda gönderme yapmıştır. Romanın zor okunmasında bu göndermelerin anlaşılamaması da etkili olmuştur.
Romanın yazımının bittiği tarih olan 1922’den bu yana kitabı eline alan insanlar ya bu kitabı yarım bırakmış ya da tamamına vakıf olamadığını söylemiştir. Ben de kendimce, az da olsa, kitaptan nasibimi aldım.
··
676 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.