Home
Search
Explore
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.32
Gönderi
Orhan Pamuk'u nasıl seviyorsam, Peyami Safa'yı da öyle seviyorum.
Çoğu "okur"a garip gelebilir bu düşünce; ama her iki yazarı da sadece edebi yönüyle ele alırsak, aralarında ciddi benzerlikler olduğunu ve her iki yazarın da muazzam geniş kelime zenginliği ile lezzetli bir edebi dile sahip olduğunu görebiliriz.
Peyami Safa, okuduğum romanlarında olaylardan çok psikolojik tahlillere önem veren, toplumdaki ahlaki çöküntüyü ele alan, zıt kavramları iç içe işlemeyi seven, Türkiye'nin doğu-batı çatışmasını işlemeyi seven bir yazar... Her ne kadar, her kitabının konusu farklı görünse de esasında işlediği tek konu "insan"dır. Zira araştırmaya ve hakkında bir şeyler yazmaya değer verdiği yegane konu insan ve onun bilinmez geleceğidir. Bu yönüyle eserlerinin, işlediği konulardan bağımsız olarak, ebedi ve evrensel olduğunu söyleyebiliriz.
Safa'nın eserlerinde, insanın ruh halinin, psikolojik tasvirlerinin derinlemesine bir şekilde önümüze sunulduğunu, bununla birlikte birçok sosyolojik tespitin de yer aldığını görürüz. Ayrıca romanlarında kendi hayatından izler vardır. Hatta bazı karakterlerin bizzat Peyami Safa'nın kendisi olduğu söylenir. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu'nda kemik veremi hastalığına yakalanan genç, Matmazel Noraliya'nın Koltuğu'nda Ferit, Fatih-Harbiye'de Şinasi, Peyami Safa'nın düşüncelerini yansıtan karakterlerdir. İki paragrafta Orhan Pamuk ile Peyami Safa'yı neden birbirine benzettiğimi ve neden sevdiğimi kısaca açıklamayı başardığımı düşünüyorum.
"Yalnızız" isimli bu kitaba geçersek; Peyami Safa'dan hiç de beklenmeyecek bir şekilde, hatta sapıkça bir düşünce ile kitabın başladığını görürüz. Zira kitabın başlarında genç bir kız olan Selmin'in hamile olduğunu öğreniriz. Selmin'in annesi olan Mefharet isimli karakter, Selmin'in karnındaki çocuğun aynı evde birlikte yaşadıkları abisi Samim'den veya kardeşi Besim'den olduğunu düşünmeye başlar. Bu şüphe ile kitabın ilk sayfaları gerilim içerisinde ve yer yer mide bulandıracak sohbetlere konu olur. Tabii şüphelenilen kişilerin Selmin'in abileri olması ve bu şüphenin gerçek çıkma olasılığı toplumsal olarak kabul edilebilecek bir hadise değildir. Zira ensest ilişki, toplumsal kurallar gereği yasaktır. Hatta birçok ülkenin kanununda ağır cezaları vardır.
Peyami Safa'nın böyle bir konu ile kitaba başlaması, onun sapkın düşüncelere sahip olduğunu veya böyle bir ilişki çeşidini tasvip ettiğini göstermez. Kitapta ensest ilişki olduğunu ve hatta ensest ilişkinin özendirildiğini söyleyerek Peyami Safa'yı itibarsızlaştırmak isteyenlere itimat etmeyiniz. Tabii bu kitap şimdilerde yazılsa ve yazan kişi Peyami Safa olmasa, çok büyük ihtimalle "ensest ilişki şüphesi"nin yer alması dahi kitapların toplatılması ve yasaklanması için yeterli sebep olarak görülürdü. Bunu da belirtmeden geçemem...
Selmin'in hamile olduğunu söylemesi ile başlayan eserde, ilk sayfadan son sayfaya kadar gergin bir hava hakimdir. Her karakterin beklentileri ve sıkıntıları birbirinden farklı görünse de mutsuzluklarının temelinde yalnızlık vardır. Ne yaparlarsa yapsınlar, ne kadar zengin olurlarsa olsunlar, ne kadar kalabalık olurlarsa olsunlar, kitaptaki karakterler, tıpkı bizim gibi, yalnızdırlar.
Kitabın konusu ile daha fazla ayrıntıya girmek istemiyorum. Fakat Peyami Safa'nın kitabın içerisine yerleştirdiği düşüncelerinin sözcüsü olan Samim isimli karaktere ayrı bir paragraf açmadan kitabın incelemesinin yarım kalacağı kanaatindeyim.
Samim, ismiyle müsemma bir karakterdir. TDK'ya baktığımızda Samim isminin, öz, asıl, gönül anlamlarına geldiğini görürüz. Zaten kitaptaki karakterler arasındaki en akıllı olanı da Samim'dir. Onun gönül gözü açıktır, ince bir fikir adamı, hatta dava adamıdır. İnsanları analiz etmeyi sever, dikkatli bir şekilde herkesin ne yaptığını ve ne yapacağını kestirmeye çalışır. İnsan sarrafıdır. İnsan psikolojisinden anlar. Fakat kitaptaki psikoloji teriminin metafiziğe fazlasıyla kaydığını söylersek yanlış olmaz. Zira Samim birçok bölümde gözüyle görmediği; fakat gerçekleşmekte olan olayları hisseder ve düşünür. Bu durumun psikolojide yeri yoktur. Zira bilimsel olarak gönül gözünü açıklamak mümkün değildir. Bu arada Samim, yeğeni Selmin ile aynı yaşta bir kızla (Meral) ilişki yaşamaktadır. Aralarında 50 yıl yaş farkı bulunmaktadır. Kitapta 60 yaşında bir adamla evlendiği için kendisine türlü türlü kötü sözler söylediği genç kızlar varken, adeta ahlak timsali olan ve birçok insanı keskin dili ile eleştirmekten çekinmeyen Samim'in kendisinden 50 yaş küçük biriyle sevgili olması çelişki teşkil etmektedir.
Kitapta cevaplanmayan ve içimize büyük bir şüphe düşüren ikinci durum ise Meral'in, Samim'in kızı olabilme ihtimalidir. Zira Meral doğmadan evvel Samim, Meral'in evli olan annesi ile de ilişki yaşamıştır... Elbette herkesin istediği kişiyle ilişki yaşaması serbesttir. Yaş farkı, ilişkilerin önünde bir engel olmamalıdır. Fakat Samim'in, Meral'in evli annesi ile ilişki yaşamasını ve o esnada Meral'in daha doğmamış olmasını, Meral doğduktan sonra da Meral ile ilişki yaşamasını benim midem pek kaldırmadı. Zira Meral'in, Samim'in kızı olma ihtimali de vardır. Bu konu kitapta havada bırakıldığı ve cevaplanmadığı için şüphe ve gerginlik kitabın son sayfasına kadar içimizden çıkmaz.
Son olarak, kitapta, "ne yaparsan yap boş, kederin üstünde bir kader vardır," felsefesinin hakim olduğunu da belirtmek gerekir. Peyami Safa'ya göre, ne kadar bilimsel araştırma yaparsan yap, asıl araştırılması gereken insanın ruhudur, ruhun üstünde de Allah vardır. Safa, her şeyi bilimle, fizikle, matematikle açıklamaya çalışan insanlığın yetersiz kaldığını; insan ruhunu anlamadan bunları anlamanın boş ve anlamsız olduğunu bizlere söyler.
Dediğim gibi, kitabın başından sonuna bir gerginlik ve şüphe hakim esere. Bu durum da eseri farklı kılıyor. Fakat çoğu okur bu eseri, son eseri olduğu gerekçesiyle Peyami Safa'nın en iyi eseri olarak gösteriyor. Ben buna katılmıyorum. Bana göre Matmazel Noraliya'nın Koltuğu en iyi eseridir. Herkese keyifli okumalar dilerim.
··
1,779 views
Bu yorum görüntülenemiyor
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.