İslâm’da Ahlâkî Düşünce ve Teoriler ☆ ☆ ☆ Macid Fahri, “İslâm Ahlâk Teorileri” adını taşıyan bu çalışmasında; Nassî, Kelâmî, Felsefî ve Dinî Ahlâk türlerini inceleyen dört başlık bulundurur. Yazar, İslâm’da ahlâkî düşüncenin temel yönlerini açıklama girişiminde iki farklı metottan birini tercih etmektedir. Birincisi kronolojik sıralamayla tarihsel, ikincisi analitik veya şematik metod. Fahri, ilk metodu tümüyle ihmal etmemekle birlikte ikinci metodu tercih eder. Aklî bir sunum olarak “Ahlâk Teorisi"; doğru fiil ve kararların tabiat ve esaslarını ve bunların ahlâkî olarak övgü ve yergiye değer olduğu iddiasını temellendiren prensiplerdir. Bu nedenle ahlâkî inceleme konusunu Fahri her zaman ahlâkî kavramların tanımına, ahlâkî hükümlerin haklılığına veya değerine vurgu yapar. İslâm düşüncesindeki ahlâkî malzemeyi ve tartışılan birçok yazarın, bunlar Râzî, Fârâbî, İbn Sînâ, İbn Miskeveyh ve Gazzâli’nin nazarî katkısı ve tarihsel önemleri de anlatır. Fahri, İslâm Ahlâk düşüncesinin daha çok teorik yönü üzerinde yoğunlaşarak, ahlâkî kavramların ve varsayımların felsefi analizini yapmaya çalışır. Kur'ânî Ahlâk Prensipleri, başlığı ilk müfessirlerin 8. ve 9. asırda bir ahlâk teorisi gelişmeyip ahlâkî sezgi ve düşünceler geliştiğini anlatır. Bu dönemin hadisçileri ve fıkıhçıları aklî bir faaliyet olan analiz ve yoruma başvurarak iki farklı ahlâk anlayışı ortaya çıkmasına zemin hazırladılar. Birincisi: Sûfî kesim Allah sevgisine vurgu yaparken, ikincisi: fakih ve kelâmcılar ise Kur’an’da Allah'ın değişmez vad ve va'id'inin mantıkî neticesi olan mükâfat ve cezaya vurgu yaptılar. Kelâmî Ahlâk konusuna geldiğimizde iki başlık ise bu konuyu tamamlar: akılcılık ve irâdecilik. Fahri, akılcılık bağlamında İslâm Ahlâk temellerini oluşturan Mu'tezile okulunu inceler ve ilk gerçek ahlakçılar olarak görür. İrâdecilik görüşünü savunanlar ise ilk kaderciler ve eş'arîler savundukları: irâdî fiillerin insana sadece mecazî olarak atfedildiğini savunurlar. Başka bir deyişle; ağaç meyve verdi, su aktı, taş hareket etti, güneş doğdu ve battı gibi örneklerle irâdî fiillerin insan hakkında böyle gerçekleştiğini savunurlar. Ahlâk konusunda doğru ve yanlış arasında ki ayrıma Mu'tezile muhaliflerinin yaptığı kadar vurgu yapmazlar. Bununla birlikte Allah’ın irade ettiği veya emrettiği şey ile yanlışı da O'nun yasakladığı şey ile tamamladıkları genel kelâmî ve ahlâkî varsayımlardan sonuca ulaşırlar. Macid Fahri, İslâm Ahlâk Teorileri neler olduğu, İslâm coğrafyasında ortaya çıkan fikir hareketlerini dönemleri içerisinde karşılaştırmalı yönleriyle analizler ortaya çıkartıyor. Macid Fahri, yazdığı İslâm Felsefesi Tarihi kitabının ahlâk alanındaki boşluğu bir manada tamamlamak için “İslâm Ahlâk Teorileri” kitabını hazırlamıştır. Macid Fahri, İslâm Ahlâk Teorileri, Litera Yayıncılık. Yunus Özdemir

İslam Ahlak TeorileriMacit Fahri · Litera Yayınları · 201822 okunma

·

120 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Yunus Özdemir