Gönderi
Ölmeye Yatmak, Adalet Ağaoğlu'nun "Dar Zamanlar" üçlemesinin ilk kitabı. 1973 yılında basılan romanda dönemin siyasal ve sosyal kaotik yapısı ele alınır. 1960lara kadar Türkiyenin siyasi sosyal yapısının anlatılmaktadır.
iki farklı bölüm yapısı kullanır. Aysel’in bir otel odasında bulunduğu bölümlerle, Aysel ve çevresindekilerin geçmişinin anlatıldığı bölümler, birbirinden tamamen farklı zamanları konu alır.
Adalet Ağaoğlu’nun 1968 – 1971 yılları arasında yazdığı romanın “şimdiki zamanı” bu yıllara yakındır. Aysel, bu bölümlerde karşımıza kocasını aldatmış bir üniversite profesörü olarak çıkar. Ancak bu bölümler, roman zamanıyla, yalnızca bir saat yirmi yedi dakikalık bir dönemi kapsar. Hikayenin bizi geçmişe götürdüğü bölümlerde ise, 1930’ların sonundan 1960’lara kadar oldukça geniş bir zaman dilimi ele alınır.
Aysel ve çevresindeki karakterlerin geçmişine yoğunlaşan bölümler, romanda çok daha fazla yer kapladığı için, buradaki dönemleri dikkatli bir şekilde ele almak faydalı olabilir. Romanın ilk “geriye dönüşü”, Aysel, Ali, Ertürk ve Aydın gibi karakterlerin ilkokulda düzenlediği bir müsamere sahnesi olur. Müsamereyi düzenleyen Dündar Öğretmen, “bu müsamereyi Cumhuriyetimizin 13. ve 14. yıldönümlerinde de yapmayı çok istediklerini”, ancak ilk kez bu sefer gerçekleştirebildiklerini açıklar.
Bu ifadelerden, romanın bu ilk bölümlerinin Cumhuriyet’in 13. ve 14. yıldönümleri olan 1936 ve 1937’de değil, bir sonraki yıl, 1938’de geçtiği anlaşılabilir. Birkaç sayfa sonra Mustafa Kemal Atatürk’ün ölüm haberinin gelmesi de, bu görüşü destekler.
Atatürk’ün öldüğü dönemde ilk okulu bitiren karakterler, bundan sonra da romanın merkezinde yer almaya devam eder. Adalet Ağaoğlu, Türkiye Cumhuriyeti’nin yaşadığı farklı dönemleri, bu karakterler üzerinden ifade eder. Örneğin, ilerleyen bölümlerde, II. Dünya Savaşı’nın Türkiye üzerinde yarattığı pek çok etki kapsamlı olarak değerlendirilir.
Ölmeye Yatmak ile romanın ile geçtiği yıllar arasındaki ilişkinin ilginç boyutlarından bir tanesi, yazarın belli noktalarda romanın akışını bölüp, o anda anlatmakta olduğu dönemin önemli haberlerini, bu dönemde geçim malzemelerinin fiyatlarını ve sanat eserlerini de okuyucuya sunmasıdır. Bunlar, romanı okurken Adalet Ağaoğlu’nun ele aldığı dönemi de daha iyi öğrenmeyi sağlar.
Bu açıdan, konu aldığı yıllarda Türkiye’yi anlatmanın, yazarın ana hedeflerinden biri olduğu söylenebilir.
Bununla doğru orantılı olarak, romanın farklı “mekanları” ele aldığı da söylenebilir. Aysel’e odaklanan bölümleri çoğunlukla Ankara’da geçen kitap, Türkiye’nin farklı bölgelerine de uzanır. Romanın merkezindeki çocukların ilkokulu bitirdiği yer, Türkiye’nin henüz tam anlamıyla şehirleşmediği bölgeleri gösterir. Bu, ülkede var olan farklı koşulları da birbirleriyle karşılaştırmayı mümkün kılar: Ali’nin ailesi, tarlada kendilerine yardım edebilecek kimse kalmayacağı için Ali’nin okula devam etmesine karşı çıkarken, Aydın İstanbul’da, Galatasaray’da, üst sınıflardaki öğrenciler gibi Fransızca romanlar okuyamadığı için hayıflanmaktadır.
·
15 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.