Erik Jan Zürcher,Hollanda’da Leiden Üniversitesi Türkiye Etütleri bölüm başkanlığı ve Amsterdam’da Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü başkanlığını yapmakta olan ve Türkiye tarihi üzerine çok sayıda çalışması bulunan bir profesördür. Zürcher,Milli Mücadelede İttihatçılık kitabıyla milli mücadelenin resmi ve resmi tarih yazımına bağlı gelişen Türkiye’deki tarih yazımındaki milli mücadelenin siyasal olarak ilk kez Atatürk’ün Samsun’a çıkışıyla birlikte başladığı görüşünü sorgulamamıza,İttihatçıların milli mücadeleye yaptığı katkıları gün yüzüne çıkarmamıza yardımcı oluyor. Aynı zamanda başta Atatürk’ün ve Kemalist hareketin kadrolarının İttihatçı geçmişlerinin gözardı edilmesini eleştirerek, Atatürk’ün İttihat Terakki dönemindeki faaliyetleri inceliyor. Yazarın ortodoks ve resmi tarih yazımında eleştirdiği milli mücadelenin sanki İttihatçı geçmişini bıçak gibi kesmiş ve artık biz İttihatçı değiliz diyen kişiler tarafından örgütlendiğini,orduda ve bürokraside bu kadar geniş ve sıkı örgütlenmiş İttihatçılığın ve İttihatçıların bir anda buharlaşıp gitmiş gibi yazılmasıdır. Milli mücadelenin silahlı ve siyasal direnişinin başlaması esasında daha 1918’de mütarekeden hemen sonra başlamış bulunuyordu.İttihatçı subaylar ve bazı sivil bürokratlar bazı yeraltı örgütleri ve Karakol cemiyeti gibi bazı örgütler aracılığıyla Anadolu’ya silah kaçırmaya,adam göndermeye,halkı gizlice silahlandırmaya ve örgütlemeye başlamışlardı bile. Mütarekeden sonra milli mücadeleyi başlatan birçok örgüt İttihatçılar tarafından kurulmuştu.Karakol cemiyeti Rusya’ya giderek Bolşeviklerle anlaşma imzalayacak kadar kendilerini milli mücadelenin temsilcileri olarak görüyorlardı.Mustafa Kemal’in 1919 Nisan’ına kadar İttihatçılarla olan sıkı bağlarını devam ettirdiğini –örneğin Karakol cemiyetinden Kara Kemal’le görüşmeler yaptığını biliyoruz- hatta yeni kurulan kabinede,harbiye nazırlığında resmi bir görev alma arayışında olduğunu ve birçok İttihatçı Anadolu’ya geçmişken Atatürk’ün 1919 Nisan’ına kadar henüz Anadolu’ya geçmeye karar vermediğini görüyoruz. Nutuk kitabını merkeze aldığımızda bu tarihsel bilgiler bize şaşırtıcı gelecektir; ancak tarihin tek bir tarihsel kaynağı merkeze alarak yazmanın bizi hataya düşüreceğini unutmamak gerekir. Peki birden bire ne olmuştu da Atatürk birden bire İttihatçılarla bir hesaplaşmaya gitmişti? Atatürk’ün Enver Paşa’nın fraksiyonundan olmadığını unutmaksak Enver ve Enverci İttihatçılar milli mücadeleyi mütarekeden sonra bırakmadıkları gibi milli mücadelenin liderliğini alma hedefi taşımaktaydılar.Atatürk adım adım kendi milli mücadeleyi yürüttükçe kendi konumunu kendisine bağlanan kişileri arttırdıkça İttihatçılarla hesaplaşmaya ve farklı bir iktidar tehdidini ortadan kaldırmaya başladı.Karakol cemiyeti tasfiye edildi. Müdafa-i Hukuk grubu dışında kalan milli müacdele yürüten gruplara artık ihtiyaç yoktu. Çünkü artık iktidar da belli olmalıydı. İzmir suikasti kitapta,yalnızca bir suikast davası olarak değil siyasi bir hesaplaşma olarak karşımıza çıkıyor.Mahkeme tarafından suikasti tertipleyenlerin bir örgüt bağlantısı bulunmamasına ve mecliste ikinci grupta yer alan ama İTC’yle ya da Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası partisiyle ilişki bulunmamasına rağmen bu siyasi yapılarla ilişkilendiriliyorlar ve davayla birlikte eski İttihatçılığı devam ettirmek isteyen ve çiçeği burnunda bir rejime muhalefet etmekle suç işleyen TCF’yle hesaplaşma davasına dönüşmüştü. TCF’yi kuran,Atatürk’ün mücadele arkadaşları olan ve milli mücadelede önemli katkıları olan Karabekir, Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy,Rauf Orbay gibi isimler kamuoyunun tepkisi veya başka bir sebepten dolayı vazgeçmesiyle davadan ceza almadan kurtulacaklar ancak bir daha siyasette aktif bir rol alamayacaklardı.Böylece kitap bize milli mücadelenin aynı zamanda bir iktidar mücadelesine dönüştüğünü ve bu sebepten ötürü mili mücadele tarihi yazımımızı da etkilediğini ancak bunun değiştirilmesi ve milli mücadeleye daha geniş açılardan bakmamız gerektiğini de göstermektedir.

Milli Mücadelede İttihatçılıkErik Jan Zürcher · İletişim · 2003147 okunma

·

125 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ozan Can