Puşkin 1821 yılında yazmaya başladığı bu lirik destanı 1823 yılının ortalarında bitirecektir. 10 Mart 1824 tarihinde Bahçesaray Çeşmesi’nin ilk baskısı çıkar. Destanın başında kendimizi olay örgüsünün tam ortasında buluyoruz. Buna rağmen Puşkin hikayenin öncesini bizlere karakterlerin monologlarında ustaca anlatır. Yayınlandığı ilk tarihten itibaren Polonya prensesi Mariya’nın nasıl öldüğü ve Zarema’nın bu ölümdeki rolü sayısız tartışmaya sebep olmuştur. Bu tartışmanın birçok sebebi vardır. İlk olarak anlatımdaki eksiklikler ve kullanılan bir kelime buna sebebiyet verir. ‘’Владею’’ Türkçe çevirisi ‘’bulunur’’ olarak aktarılan bu kelimenin ‘’bende bulunur, sahibim’’ anlamının dışında ‘’iyi kullanırım’’ anlamı da verir. ‘’...Но слушай: если я должна Тебе... кинжалом я владею’’ ‘’Fakat dinle: Eğer borçluysam Sana… hançerim var/hançeri iyi kullanırım.’’ Konu olan kelime burada geçmekte ve bu ikili anlam yüzünden Zarema’ nın Mariya’ ya ‘’kolay bir ölüm’’ teklif ettiğini, kendisinin ona bir hançer verebileceğini yorumcular dile getirmişlerdir. Fakat genel olarak bakıldığında eleştirmenler Zarema’nın Mariya’yı öldürdüğü görüşündedir. Puşkin, bu iki kadın karakterin dış görünüşlerine dair fazla bir betimleme yapmamıştır. Bunun yerine iç dünyalarına ve duygularının anlatılmasına çok daha zaman harcamıştır. Zarema, ihtiraslı bir aşk kadını şeklinde tasvir edilirken özünde kendisi de o hareme zorla getirilmiştir. Fakat bu durum siz okuyucuları yanıltmasın, kendisi son derece hırslı ve aşk adına birçok kötülük yapabilecek potansiyele sahiptir. Polonya prensesi Mariya ise depresif bir ruh hali ile betimlenir bizlere. Onun saraya gelmesiyle birlikte , Giray Han Zarema’yı sevmekten vazgeçmiştir. Bunun üzerine Zarema bir gece bu masum ve saf Mariya’yı ziyaret eder. Giray’ı ona bırakmasını söyleyerek, tehdit eder. Bu tehdidini bir hançere sahip olduğunu belirterek sonlandırır. Bu onun öldürülmesini neredeyse kesin kılacak kısımdır. Diğer taraftan Mariya isminin anlamı Meryem ana ile ilişkili olup kendisi inançlı bir hıristiyandır. Zarema bu dizelerde onun inancını kullanmak ister. ‘’İnancın üzerine şimdi yemin et. Fakat söyle, sana borçluysam eğer Bulunur bende de keskin bir hançer.’’ Puşkin Bahçesaray Çeşmesi’nin hikayesini tanıştığı, uzunca bir süre platonik aşık olduğu bir kadından duymuştur. Yazdığı mektuplarda bunu defalarca kez dile getirmiştir. Bu kadın, Sofya Stanislavovna Potoçka’dır. 1818-1819 yıllarında kendisi Puşkin’e bütünüyle yalandan oluşan bu hikayeyi uydurmuştur. Mariya Potoçka karakteri onun anlatımına göre ‘’büyük ninesi’’dir. Sofya güzelliğini aldığı annesinden aynı zamanda hikaye uydurma yeteneğini de almıştır. ‘’Annesinin kızı’’ Sofya, 17 yaşından itibaren Petersburg balolarında güzelliğiyle dikkatleri çekmiş, Puşkin’de onun sayısız hayranlarından birisi olmuştur. Hikayeyi dinledikten sonra Puşkin, bilgi toplamaya başlar ve Polis Şefi Ananiç’e, Mariya Potoçka hakkında bir iz bulmasını rica eden bir mektup yazar. Bundan sonrası Puşkin için büyük bir hayal kırıklığı olacaktır. Polis Şefi verdiği cevapta Kırım Tatarları arasında Mariya Potoçka adında birisi olmadığını söyler. Aşkına karşılık alamayan, elinde yalnızca uydurma bir hikaye ile kalan Puşkin, kardeşine yazdığı mektubunda şöyle der; ‘’Destanı yayınlatmayı arzu etmiyordum, çünkü pek çok yeri uzunca bir süre ve pek aptalca aşık olduğum bir kadına aitti.’’ Bu kırgınlıkla kalan Puşkin’e Vyazemski’nin destanına yazdığı önsöz yetişir. Bu önsözde okuyuculara Puşkin’in bir tarihçi olmadığını, şiirin efsanelerle desteklenebileceğini dile getirir. Tüm bu aksiliklere rağmen Puşkin'in başka halkların kültürel kimliğini romantizmin sınırları içerisinde lirik ezgiselliğiyle yansıtmayı başardığı bir eser olmuştur Bahçesaray Çeşmesi. Kederli yazgısının unutulmamasını dileyen, ''Aleksandr Sergeyeviç Puşkin anısına saygı, sevgi ve hayranlıkla.''

Bahçesaray ÇeşmesiAleksandr Puşkin · Ötüken · 201897 okunma

·

87 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Eva