Ne vardır? Neye var deriz? Bu sorulardan ilki ile başlayıp ikincisine kadar ki felsefe, insan merkezci bir biçimde ilerliyor ve var olmanın ( gerçek olmanın) insan ile birlikte oluştuğunu söylüyordu. Bu felsefe Kant ile beraber altın çağını yaşarken ( Kant'a göre; görünüşler kendi içlerinde var olamazlar, yalnızca bizdedirler.) Kant sonrası felsefe buna yeni bir düşünce geliştirdi. Kant ile bir olmamak ama Kant'tan da uzaklaşmamak. Peki biz neye var deriz? Duyu organlarımızın bize sunduğu şeylere mi, yoksa var olanların bize göründükleri oranına mı? Bir şey gerçekten varsa bu şey kendinde olan olduğu için olabilir mi? Ya da somut bir şey olmanın dışında bir şey soyut olarak da bir gerçeklik taşır mı? Çetin Balanuye Spinoza üzerine çalışmalarıyla bu alandaki yetkinliğini kanıtlamış bir yazar. Bunu ilk kitabı "Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor" adlı kitabında gördük. Bu kitabında da yine Spinoza temelli hareket ederek bir şeyin gerçekte var olmasının nedenini sorguluyor ve buna kestirme bir yol ile GVarsa ( G<--> Varsa) ile bir çözüm getiriyor. Bir şeyin gerçekte var olduğunu Descartes'in; 'Düşünüyorum, öyleyse varım' ından öğrenerek başladık belki bu işe. Sonradan bu düşünce eylemi ve bunun getirdiği var olma, gerçek olma düşüncenin, devinim gösteren bir insanın var olduğunu, düşünmenin devinim göstermek olduğunu öğrenmemizle boyut atladı. Gerçekte var olmak devinim göstermektir. Peki ya devinim? Çetin Balanuye'nin de anlattığı gibi, devinim göstermek bir güç sergilemek üzerinedir. O halde bir güç ifade eden şey devinim gösterip düşünme eylemini sağlayarak varlığını kanıtlar. Devinim var, çünkü düşünüyorum ve düşüncenin bir gerçekliği var. Yukarıdaki formülde (GVarsa) anlatılan şey şudur. Güç ancak ve ancak varsa gerçeklik vardır. Bu güç de etkileyen ve etkilenen olarak vardır. Yani bir şey başka bir şeyi hem etkiliyor hem ondan etkileniyorsa bir güç ifade ediyordur. Böylece o şey gerçekte vardır. Doğadaki her şeyi bu bakımdan ele alır ve bunu temellendiririz ama ya soyut şeyler için de geçerli midir bu? Örneğin Tanrı, matematik, mitolojik canlılar veya cansızlar... Evet. Tüm bunlar da gerçek olarak vardır diyor yazar ve bunu açıklıyor bir şekilde. Bu konuya verdiği örnekse Cadı kavramı üzerine. Cadı kavramı gerçekte olmasa da bir fikir olarak birçok etkide bulunduğundan ve bu etkinin Cadı kavramını etkileyerek onun bir kavram olarak dolaşımını sağladığından Cadının kendisini gerçekten var olan kılıyor. Kitapta ilkçağ doğa filozoflarından tutun da günümüz düşünürlerine kadar, özellikle Kant, Aristo, Platon, Nietzsche... birçok kişinin görüşleri bu kitapta ele alınıyor ve ana tema Spinoza'dan hareketle Güç. Aklınızda bir sürü soru oluşturacak harika bir kitap.

NaturansÇetin Balanuye · Ayrıntı Yayınları · 202051 okunma

·

118 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

H. Ferventis