Özet
Hugo Ball, 5 Şubat 1916’da Zürih’de “Cabaret Voltaire” adını verdiği sanatçılar lokalini açtı.
****
Richard Huelsenbeck : “Dada, yüreklilik, küçümseme, üstünlük, devrimci karşı koyuş; egemen mantığın, toplumdaki hiyerarşinin yok edilmesi, tarihin yadsınması, köktenci bir özgürlük, anarşi, burjuvanın yok edilmesi anlamına gelir.”
****
Dada hareketi, yaklaşık tüm Avrupa ülkelerinden rejim karşıtı aydınların önderliğini yaptığı bir hareketti; savaşa karşı olmaları, bu aydınları birleştiren en önemli özellikti.
****
Huelsenbeck bu toplantılardan biri ile ilgili şunları söylemişti: “Hausmann, Grosz, Jung ve ben kontluk salonunda ilk büyük dada gecesinin düzenledik (...). Ben, henüz yeterince insanın öldürülmediğini anlattığım bir giriş bildirisini okuyordum. Polis konuşmayı engellemek istedi, çocuklar ağlıyordu, erkekler ayaklarını yere vurarak gürültü yapıyordu. Grosz, sergideki resimler üzerine işiyordu. Her şey karmaşıktı ve dolayısıyla son derece dadacı bir olay söz konusu idi.” Bu ilk evre toplantılarının hepsinde burjuva sanat ve kültür geleneğine karşı gösterilen tepki egemendi.
****
Dada psikolojidir, Alman hazımsızlığı ve bulanık nöbetidir; Dada edebiyattır, burjuvazidir. Ve Dada sizlersiniz, her zaman kelimelerle yazan ama asla kelimenin aslını yazmayan, her zaman asıl noktanın etrafından dolanan saygıdeğer şairler... Dada sonu olmayan dünya savaşı, dada başlangıcı olmayan devrimdir; dada sizlersiniz arkadaşlar, siz şairler, saygıdeğer beyefendiler, sanayiciler ve misyonerler. Dada Tzara, dada Huelsenbeck, dada dada’m, dada dada’m dada mhm, dada dere dada, dada Hue, dada Tza.
****
Neden ağaca ağaç yerine “Plupluş” demiyoruz ve yağmur yağarken bu sefer de “Pluplubaş” demiyoruz? Kelime, kelime, kelime, senin alanın, donukluğun, gülünç iktidarsızlığın; o muazzam kendini beğenmişliğinin, senin apaçık sınırlılığının tüm tekrarları dışında kalan kelime. Kelime, baylar, birincil derecede kamu sorunudur.
****
İlk kez Dadaizm, hayata karşı estetik bir tavır almayı reddetmiştir. Sadece zayıflıklar için birer kılıf olan ahlak, kültür ve içselleştirme gibi büyük sözleri paramparça etmektedir.
****
DADA kelimesi hiç bir sınır, din veya meslek tarafından kısıtlanmamış bir hareketin uluslararası karakterini gösterir. Dada, zamanımızın uluslararası şekilde ifade edilişi, sanatsal hareketlerin büyük ayaklanması ve bütün o saldırıların, barış kongrelerinin, sebze pazarındaki itiş kakışların, sosyal buluşmaların vs. sanatsal yansımasıdır. Dada RESİMDE YENİ MALZEMELERİN Kullanımını talep eder.
****
Estetik ve ahlakı eğilimler kahrolsun! Ekspresyonizm’in kansız soyutlaması kahrolsun! Edebiyatın içi boş kafaları ve onların dünyayı ilerletme kuramları kahrolsun! Sözde ve resimde çok yaşa Dadaizm! Dünyadaki Dada olayları çok yaşa! Bu manifestoya karşı olmak Dadaist olmak demektir!
****
Şayet burada oldukça önemli kararlar alınacaksa; dobra dobra bir bakışı hâkim kılmalıyız. Kültürün önemli kısmının temsilcisi olarak manen ve madden hakkımızı talep ediyoruz: biz, sanatçılar, ülkenin ideolojik gelişmesine katılmak istiyoruz, biz devleti ele geçirmek istiyoruz ve üstümüze düşen sorumluluğu yerine getirmek istiyoruz.
***
Kübistler Dada’yı karla kaplamak istiyorlar, bu sizi şaşırtabilir, ama öyle, pipolarındaki karı Dada’nın üstüne boşaltmak istiyorlar. Emin misiniz? Kocaman gülünç ağızlardan çıkan gerçeklerin ne oldukları apaçık meydanda.
Dada’nın onların nefret dolu ticaretlerini durdurmak istediğini düşünüyorlar: resimleri yüksek bir fiyata satmayı. Sanat sosisten değerlidir, kadınlardan değerlidir, her şeyden değerlidir. Sanatı görmek Tanrı’yı görmek kadar kolaydır
(Saint-Sulpice’e bakın). Sanat geri zekâlılar için bir eczacılık ürünüdür...... Kübizm fikirlerde tamamen bir kıtlığı temsil eder. İlkel resimleri küplediler, Zenci heykellerini küplediler, kemanları küplediler, gitarları küplediler, resimli dergileri küplediler, boku ve kızların profilini küplediler ve şimdi de parayı küplemek istiyorlar !!! Diğer yandan Dada hiçbir şey, kesinlikle hiçbir şey istemez, yaptığı halka “Hiçbir şey, hiçbir şey, hiçbir şey anlamıyoruz” dedirtmektir. “Dadaistler hiçbir şey hiçbir şey hiçbir şey değiller ve hiçbir şeyde hiçbir şeyde hiçbir şeyde başarılı olmayacakları kesin.”
********
Dada yalnız başına kokmaz: O hiçbir şey, hiçbir şey, hiçbir şey değildir.
Umutlarınız gibidir: hiçbir şeydir.
Cennetiniz gibidir: hiçbir şeydir.
İdolleriniz gibidir: hiçbir şeydir.
Politikacılarınız gibidir: hiçbir şeydir
Kahramanlarınız gibidir: hiçbir şeydir.
Sanatçılarınız gibidir: hiçbir şeydir.
Dinleriniz gibidir: hiçbir şeydir.
Islık çalıp yuhalayın, bağırın, dişlerimi tekmeyle dökün, ne olmuş? Ben yine de size ahmak olduğunuzu söyleyeceğim. Üç ay içinde, dostlarım ve ben size resimlerimizi birkaç frank’a satıyor olacağız.
**********
Çürük dişlerinizi, duyan kulaklarınızı, yaralarla dolu dilinizi sökmek için sizin seviyenize inmeden önce, Kırmadan önce kokuşmuş kemiklerinizi, Kolera sarmış karnınızı yarıp gübre olarak kullanmak için çıkarmadan önce,
Yağ bağlamış karaciğerinizi, bayağı dalağınızı ve şeker
hastalığına tutulmuş böbreklerinizi, parçalamadan önce
çirkin, gevşek ve mide bulandırıcı cinsel organınızı
Güzellik, coşkunluk, şeker, felsefe için açlığınızı
söndürmeden önce
Matematiksel ve şiirsel metafiziksel biber ve hıyarlarınızı,
Sizi acımasız eleştirilerle dezenfekte etmeden, tutkuyla
temizleyip parlatmadan önce
Hepsinden önce
Uzun bir antiseptik banyo yapmalıyız Ve sizi uyarıyoruz
Bizler katiliz.
******
Kübizm, nesnelere basit bir açıdan bakmaktan doğdu:
Cézanne, bir fincanı göz seviyesinden 20cm aşağıda tutup
resmetti, kübistler ise aynı fincana yukarıdan baktılar.
Kimileri de geometrik kesit farklılıklarıyla görünüşü
karmaşıklaştırmaktaydı. (ne yaratıcıları unutuyorum ne de
onların biçim verdikleri malzemenin büyük hedefini)
Fütüristler aynı fincanı birkaç kuralla muzipçe süsleyerek,
devinen, yan yana nesneler olarak görürler. Bu, tuvalin,
entelektüel sermaye yatırımı için iyi ya da kötü bir resim
olmasını engellemez. Yeni ressam, öğeleri de araç olan,
gösterişsiz, kesin bir dünya, reddedilemez bir çalışma yaratır.
Yeni sanatçı karşı çıkar: artık resim sembolizm ve illüzyona
dayanan taklitten kurtulmuştur, o direkt olarak taştan,
ahşaptan, demirden, kalaydan, kayalardan ve geçici
duyguların saydam rüzgârlarıyla her yöne çekilebilen
hareketli organizmalardan sanat yaratır. Her plastik sanat ve
resim sanatı gereksizdir.
****
Sanat, biz zihinleriyle savaşa
gidenlerin yüzyıllardır onu israf etmemizi önemsemez. Sanat
kimseye zarar vermez, onunla uğraşanları okşamakla kalmaz
ülkenin boktan kültür ortamının gündemine düşme fırsatını
elde ederler. Sanat özeldir, sanatçılar onu kendileri için
yaparlar.
******
MÜZİSYENLER, KÖR ÇALGILARINIZI PARÇALAYIN
sahnede
BAZUKA yalnızca benim kavrayışım için var. Yazıyorum
çünkü bu işemem ya da hasta olmam gibi doğal bir durum.
Sanat ameliyat edilmelidir..
******
Suratınıza bir yumruk atın ve ölün.
*****
Her zaman yanlışlar yapabiliriz, fakat en büyük yanlış
yazdığımız şiirlerdir.
*****
İnsanlık
başından beri her zaman, tanrı yasası şu üç temel zorunluluğu
sürdürmek için ona ihtiyaç duyar: yemek, sevişmek ve
sıçmak. O zamandan beri, nazik yolculuklarda ve katı
kanunlarda yapılacak tek şeydir gevezelik. Bunu yapmanın
altında da genellikle DADA vardır.
*****
Dada gözünü bile kırpmadan her şeyin önüne ve ötesine
öncelikli olarak bu kelimeyi koyar: Kuşku. DADA her şeyden
kuşku duyar. Dada armadillodur. Her şey dadadır, fazlasıyla.
Dadadan kaçının.
Dadaizm karşıtlığı bir hastalıktır: kendinden çalma
hastalığıdır, insanın olağan hali DADA’dır.
Fakat gerçek dadalar DADA’ya karşıdır.
****
DADAİST BİR ŞİİR YAPMAK İÇİN
Bir gazete alın
Bir makas alın
Bir yazı seçin ve yapmak istediğiniz şiiriniz için dilediğiniz
yeri
Keserek çıkartın
Sonra yapmak istediğiniz şiir için kelimeleri yazıdan
adamakıllı kesip çıkarın ve hepsini bir kabın içine koyun
Yavaşça karıştırın
Sonra kestiğiniz kâğıtları birer birer dışarı çıkarın
Çıkardığınız sıraya göre dürüstçe kâğıda geçirin
Şiir size benzedi
Ve işte bu sizsiniz: bayağı hayvan sürüsü sizi anlayıp takdir
etmeyecek ama siz hoş, duyarlı, sınırsız ve özgün bir yazar
oldunuz.
****
DADA bakire bir mikroptur.
DADA’nın 391 ayrı tavır ve renge her cinsten başkanı
vardır
Değişir - onaylar - sözü söylediği an karşıtını da söyler –
önemsemez– bağırır – balığa çıkar –
Dada hızlı ve çıkarcı değişimin bukalemunudur.
Dada geleceğe karşıdır. Dada ölüdür. Dada saçmadır. Çok
yaşa Dada. Dada bir edebiyat okulu değildir, ulur.
·
83 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.