Bütün Alıntılar
Gelecekte
bilgisayar
oyunları sizi
oynayacak
21
Nasıl ki bilim insanları
oturup bir şeyler
ezberlemiyorsa, öğrenciler
de ezberlememeli
29
Fen derslerini öğretmenin en iyi yolu, öğretmemek
29
Pasifik Okyanusu’nun dibinde, kaybol m a s ı n ın ü s t ü n den 7 0
yılı aşkın süre geçmiş 2. D ünya S a vaşı p i l o t l a r ı v a r . O n l a r ı
artık özerk r o b o t lar arıy o r .
58
Aspen ağacı
yapraklarından
esinlenerek
üretilen güneş
panelleri “yapay
fotosentez”
yaparak enerji
üretiyorlar.
74
Düşünceleri m i z
Nasıl Oluşuyor?
Nöron
faaliyetleri ile
bilgi beyne
iletiliyor, incele-
meye alınıyor ve
duruma uygun
duygu/davranış
yaratılıyor
93
Böceklerin
kişiliği var mı?
Evet, bazıları
seyahate
bayılıyor.
94
Buruna Kaçan Su
Neden Yanma Hissi
Oluşturuyor?
Çünkü nefes ve
yemek borumuz
birleşiyor.
Aslında buruna kaçan suyun yanma hissi
oluşturduğu yer geniz eti. Geniz, tam olarak
boğazın kavşak noktasında, yani burun
kanallarının arka deliklerinin açıldığı, tıpta
nazofarenks olarak adlandırılan üst yutak
bölgesinde bulunmakta. Geniz eti burada
tam ortaya yerleşmiş durumda. Bademcik-
lere benzeyen bu doku, solunum yoluyla vü-
cuda giren bakteri ve virüsleri yakalayarak
mikroplarla savaşmamıza yardımcı olacak
antikorları üretiyor. Dolayısıyla tüm kontrol
mekanizması hava yoluyla kendisine ulaşan
maddeler üzerine odaklanmış durumda. Bu
nedenle burundan kaçan su genize ulaştı-
ğında beklenmeyen bir senaryo oluşmaya
başlıyor ve geniz bu duruma, hissettiğimiz
yanma hissiyle cevap veriyor.
95
Yiyeceklerin Tadını
Nasıl Algılıyoruz?
Görünüş, ses,
doku, önyargılarımız ve koku
alma duyumuzla.
Bunun birçok aşaması var. Onu
gördüğümüz anda gözümüzdeki
reseptörler beynimize bilgi akta-
rıyor. Görünüşü hoşa gitmişse
veya görüntü ile tat bilgileri eşle-
şiyorsa ikinci aşama olan koku
alma algısı devreye giriyor. Yiye-
cekleri ağzımıza yaklaştırırken
farkında olmadan kokluyoruz. Bu
sırada koku alma reseptörleriyle
iletilen bilgi de önceki veriyle
eşleşiyorsa direkt ağzımıza atı-
yoruz. Ağızda tat alma olarak
hissettiğimiz şeyin %80’i koku
duyumuzla onayladığımız bilgi-
lerden geliyor. Fakat biz bu tadın
ağzımızda oluştuğunu düşünüyo-
ruz. Tamamen bu nedenle soğuk
algınlığı veya grip gibi burun tıka-
nıklığına sebep olan hastalıklar
sırasında yiyeceklerin tadı daha
lezzetsiz gelmeye başlıyor. Koku
ve tat duyuları sandığımızdan
çok daha girift bir mekanizmayla
çalışıyor. Gerçekte ağzımıza attı-
ğımız yiyeceğin tadını, görünüş,
ses, doku, önyargılarımız ve koku
alma duyumuzla şekillendiriyo-
ruz. Örneğin mentol içerikli kim-
yasallar burunda daha uzun süre
kaldığından tatları da daha kalıcı.
Ama tabii bir süre sonra dil üze-
rindeki şeker seviyesi azalıyor ve
tat da kayboluyor.
95
Ağrı Kesiciler Bağımlılık Yapar mı?
Evet, üstelik
oldukça
yüksek
seviyeden
Aslında tüm ilaçlar birer zehir.
Onları faydalı duruma getiren şey
ise kullanım dozları. Kronik ağrıları
dindirmek için kullanılan ağrı kesici
ilaçların uyuşturucu etkisi oluştur-
maları nedeniyle yüksek derecede
bağımlılık yaptığı biliniyor. Son yıl-
larda tüm dünyada ağrı kesici kulla-
nımı artmaya başladı. Birçoğunun
reçetesiz satılıyor olması, doz aşımı
durumunun da sıklıkla yaşanması-
na sebep oluyor.
Amerika Birleşik Devletleri Has-
talık Kontrol ve Koruma Merkezi’nin
yayınladığı raporda, reçeteyle alınan
ağrı kesicilerde bile suistimalin
salgın boyutuna ulaştığı belgelendi.
Raporda, birçoğu uyuşturucu etkisine
sahip olan bu ilaçların, yüksek derece-
de bağımlılık yaptığı vurgulandı. Üste-
lik son 10 yıl içinde uyuşturucu etkisi
olan ağrı kesicilerden kaynaklanan
ölümlerin üç kat arttığı da söyleniyor.
Daha net bir rakam belirtecek olursak;
günde ortalama 40 kişi bu yüzden ya-
şamını yitirmekte. Günlük hayatta sü-
rekli tekrarlayan ağrılar nedeniyle ya-
şam kalitemizin düşmemesi için ağrı
kesici kullanmayı tercih ediyoruz. Oysa
aslında sadece ilacı aldıktan sonra bir
süre için kendimizi iyi hissediyoruz.
Bu süreçte ilacın etkisiyle dikkatimiz
de artıyor. Fakat kurtulmak istediğimiz
ağrı pusuda bekliyor. İlacın etkisi azal-
KISA YANIT
Evet, üstelik
oldukça
yüksek
seviyeden.
UZUN YANIT
maya başlayınca ağrı geri dönüyor ve
tekrar ilaç alma, böylece kendimizi iyi
hissetme yolunu tercih ediyoruz. Bu
durumun uyuşturucu bağımlılığının
oluşma şeklinden hiçbir farkı yok. Ağrı
kesici alma döngüsü git gide sıklaşı-
yor, hatta alınan doz yeterli olmamaya
başlıyor. İki yıl boyunca ayda ortalama
20 kez ve üzerinde ağrı kesici tüketen
biri bağımlı sayılıyor.
Kronik ağrı sorunu olan kişilerin
mutlaka tıbbi destek almaları gerek.
Çünkü ağrı kesiciye bağımlı hale
gelindiğinde mide ve bağırsaklarda
bazen ölümcül kanamalara sebep
olan doku hasarları oluşmaya, böbrek
yetmezliği görülmeye başlanıyor.
96
·
14 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.